ԵՐԵՒԱՆԻ «ԳԱՖԷՍՃԵԱՆ» ԱՐՈՒԵՍՏԻ ԿԵԴՐՈՆԻՆ ՄԷՋ «ԱՐԹՕ ՉԱՔՄԱՔՃԵԱՆ. ՎԵՐԱԾՆՈՒՆԴ»

Ե­րե­ւա­նի մէջ նա­խըն­թաց օր յա­տուկ ե­րե­կոյթ մը կազ­մա­կերպուե­ցաւ հայ­կա­կան ժա­մա­նա­կա­կից գե­ղա­րուես­տի մե­ծա­նուն վար­պետ­նե­րէն քան­դա­կա­գործ ու նկա­րիչ Ար­թօ Չաք­մաք­ճեա­նի ի պա­տիւ։ «Ար­թօ Չաք­մաք­ճեան. վե­րած­նունդ» նո­րա­բաց այս ցու­ցադ­րու­թեան շրջագ­ծով ապ­րուե­ցաւ մեծ ո­գե­ւո­րու­թիւն։ «Գա­ֆէս­ճեան» ա­րուես­տի կեդ­րո­նի հա­մա­լի­րէն ներս բա­ցուած ցու­ցա­հան­դէ­սին շրջագ­ծով ներ­կա­յա­ցուած են վեց տաս­նա­մեա­կէ ա­ւե­լի ժա­մա­նա­կէ մը ի վեր ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան աշ­խա­տանք ծա­ւա­լած ա­րուես­տա­գէ­տի նկար­ներն ու քան­դակ­նե­րը, ո­րոնք գե­ղա­րուես­տա­սէր­նե­րուն կող­մէ ան­մի­ջա­կան հե­տաքրք­րու­թեան ա­ռար­կայ կը դառ­նան։ Մին­չեւ Օ­գոս­տո­սի 30-ը բաց պի­տի մնայ այս ե­զա­կի ցու­ցա­հան­դէ­սը, ո­րու առ­թիւ Ար­թօ Չաք­մաք­ճեան ը­սաւ. «Ժա­մա­նակ­նե­րը փո­խուած են, այ­սօր ա­ւե­լի ա­զատ կը ցու­ցադ­րուինք։ Ու­րախ եմ, որ ա­րուես­տը հետզհե­տէ ա­ւե­լի մեծ ա­զա­տու­թիւն կը ստա­նայ, ո­րով­հե­տեւ ա­րուեստն է, որ պէտք է մար­դուն՝ ոչ թէ ու­տե­լի­քը։ Հա­րիւ­րէ ա­ւե­լի ար­ձան ու­նիմ, սա­կայն գէթ մէկ հա­տը չէի կրցած բե­րել։ Այս­տեղ ներ­կա­յա­ցուած է ան։ Ինչ կայ Հա­յաս­տա­նի մէջ, իմ անձ­նա­կան եւ մաս­նա­ւոր հա­ւա­քա­ծոնե­րէն»։ Ար­թօ Չաք­մաք­ճեան ու­շադ­րու­թիւն հրա­ւի­րեց «Հա­յաս­տա­նի մուտ­քը» ար­ձա­նին վրայ, որ կը ցո­լաց­նէ դրուագ մը, ուր ձեռ­քե­րը դէ­պի եր­կինք պար­զած մար­դը կանգ­նած է ոչ­խա­րի մը վրայ։ Քան­դա­կա­գոր­ծը մտա­դիր է զայն տե­ղա­ւո­րել օ­դա­կա­յա­նի ճա­նա­պար­հին։

Ցու­ցա­հան­դէ­սին շրջագ­ծով ներ­կա­յա­ցուած են իր զա­նա­զան տա­րի­նե­րու ջրա­ներ­կով, թա­նա­քով եւ այլ նիւ­թե­րով աշ­խա­տանք­նե­րը, ինչ­պէս նաեւ շար­ժու­մով ու կեան­քով լի պրոն­զէ ար­ձան­նե­րը։

Այս ցու­ցա­հան­դէ­սին շար­ժա­ռի­թով, Ար­թօ Չաք­մաք­ճեա­նի ա­րուես­տով եր­կար տա­րի­ներ զբա­ղած ա­րուես­տա­բան Շու­շան Վար­դա­նեան եւս ներ­կա­յա­ցուց հե­ղի­նա­կի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ու­ղին եւ անդ­րա­դար­ձաւ ա­նոր փի­լի­սո­փա­յու­թեան։ «Երբ նոր կը փոր­ձէի գրել Ար­թօ Չաք­մաք­ճեա­նի մա­սին, տե­սայ իր՝ Նա­րե­կա­ցիի ար­ձա­նը ու հասկ­ցայ, թէ պէտք է վե­րըն­թեր­ցեմ Նա­րե­կը, այ­նու­հե­տեւ նման կեր­պով մօ­տե­ցայ իր բո­լոր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն։ Շատ ա­րագ հասկ­ցած էի, որ Չաք­մաք­ճեա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն ծա­նօ­թա­նա­լու հա­մար պէտք է տի­րա­պե­տել, ներ­սու­զուիլ այն ամ­բողջ փի­լի­սո­փա­յա­կան, հե­տաքրք­րու­թիւն­նե­րու բնա­գա­ւառ­նե­րուն մէջ, զորս հե­տաքրք­րած են ա­րուես­տա­գէ­տը։ Չաք­մաք­ճեա­նէն կա­րե­լի է սոր­վիլ աշ­խա­տու­թեան իւ­րա­յա­տուկ տե­սակ մը. ա­ռա­ջին օ­րէն իսկ Ե­գիպ­տո­սէն Հա­յաս­տան գա­լով ան կը փնտռէ ու կը գտնէ նկար­չա­կան ու­սում­նա­րա­նը, ուր ալ կ՚ըն­դու­նուի»։

Շու­շան Վար­դա­նեան ա­ւել­ցուց, թէ շա­տեր չեն գի­տեր, որ վար­պե­տը նաեւ մեծ տե­սա­բան մըն է, հե­ղի­նակ՝ ա­րուես­տա­բա­նա­կան եւ տե­սա­բա­նա­կան գրա­րում­նե­րու։

Ար­թօ Չաք­մաք­ճեան, որ ծնած է Գա­հի­րէի մէջ, տասներկու տա­րե­կա­նէն սկսած է զբա­ղիլ քան­դա­կա­գոր­ծու­թեամբ։ 1948 թուա­կա­նին իր ըն­տա­նի­քին հետ ե­ղած է հայ­րե­նա­դարձ եւ խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րուն ա­ւար­տած է Ե­րե­ւա­նի Գե­ղա­րուես­տի ու­սում­նա­րա­նը եւ Ե­րե­ւա­նի Գե­ղա­րուես­տա­թա­տե­րա­կան կա­ճա­ռի քանդա­կա­գոր­ծու­թեան բա­ժի­նը։ 1975 թուա­կա­նին ան հաս­տա­տուած է Գա­նա­տա եւ միայն ան­կա­խու­թե­նէն վերջ է, որ վե­րա­դար­ձած է Հա­յաս­տան։