Հոգե-մտաւոր

ՍՐԲՈՑ ԹԱՐԳՄԱՆՉԱՑ ՏՕՆ

ՄԱՇՏՈՑ ՔՀՆՅ. ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Սրբոց Թարգմանչաց տօնը՝ տօնն է գիւտը գիրին եւ հայացումը գիրքին։ Ճգնութեան մէջ պրկուած եւ ամփոփուած մտային ուժը եւ հասունցած իմաստութիւնը կեանքի փորձաքարին զարնուելով կը ծնէր «Հայ գիրին տեսիլք»ը։

ԱՅՆ Ի՛ՆՉ ՈՐ Կ՚ԸՍԷ ՍԻՐՏԸ

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Սրտին ձայնը՝ խղճի՛ն ձայնն է, եւ ինչպէս անհատական, նոյնպէս եւ հաւաքական-ընկերային բազմաթիւ հարցերու մէջ վճռական պատասխանը կու տայ միշտ «սիրտ»ը եւ ո՛չ թէ «միտք»ը։ Արդարեւ, միտքը կրնայ սխալիլ, զանազան արտաքին ազդեցութիւններու, նախապաշարումներու, կանխակալութիւններու ազդեցութեան տակ ուղիղ ճամբայէն շեղիլ, ճշմարտութիւնը անտեսել. հարցին էականին չանդրդառնալ եւ առաջնորդուիլ սխալ որոշումներ տալու։

ԱՐԴԱՐՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ՍԷՐ

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Արդարութիւն»ը երկու իմաստ ունի. առարկայական (=objectif) եւ ենթակայական (=subjectif)։
Առարակայական իմաստով արդարութիւն կը նշանակէ՝ օրինապահութիւն, տուեալ կանոններու համաձայն շարժիլ. իւրաքանչիւրի իրաւունքը յարգող առաքինութիւն։

ԴԱՏՈՂՈՒԹԻՒՆԸ ԱՆՍԽԱԼ ՉԷ

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Դատողութիւն», իր ամենալայն առումով կը նշանակէ մտքի դատաստան, տրամաբանելու եւ եզրակացնելու կարողութիւն, խորհրդածութիւն՝ կարծիքի արտադրութիւն։ Եւ այս իմաստով, դատողութիւնը ճանաչողական լուսաւոր տեսութիւն մը կու տայ մարդուն կացութեան եւ անոր գործին մասին։

ՄՏԵՐՄՈՒԹԵԱՆ ՄԱՍԻՆ

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Մտեր­մու­թիւն» բա­ռը ինք­նին կ՚են­թադ­րէ «եր­կուու­թիւն», եւ ոչ թէ՝ բազ­մու­թիւն։ Մտեր­մու­թիւ­նը բազ­մա­թիւ մար­դոց մի­ջեւ չ՚ըլ­լար, այլ՝ միայն եր­կու հո­գի­նե­րու մի­ջեւ՝ ո­րոնք կ՚ան­ջա­տուին ըն­կե­րու­թե­նէն, եւ ի­րենց ա­ռանձ­նա­րա­նին դու­ռը կը գո­ցեն ըն­կե­րու­թեան ե­րե­սին։

ԴԱՏՈՂՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ՀԱՄՈԶՈՒՄ

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Անհատը կ՚ապրի ծանօթներու եւ անծանօթներու միջավայրի մը մէջ՝ զոր սովորաբար կը կոչուի «ընկերութիւն»։ Այս շրջանակը կամ միջավայրը, այսինքն ընկերութիւնը մարդոց արարքներուն եւ ընդհանուր ընթացքին օրինաւորութիւնը եւ պատշաճութիւնը հաստատող եւ կամ ժխտող հակասութիւններ ունի. զանոնք «օրէնք» անուանել թերեւս զօրաւոր կերպով որակել պիտի ըլլար։

ԿՈՐՈՒՍՏԻ ՍԱՀՄԱՆԻՆ ՎՐԱՅ

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Արթուն եւ պատրաստ եղէք, որովհետեւ ձեր թշնամին՝ Սատանան առիւծի պէս մռնչելով կը շրջի եւ կլլելու համար մէկը կը փնտռէ։ Հաստատուն հաւատքով դէմ դրէք անոր, գիտնալով որ աշխարհի մէջ բոլոր ձեր եղբայրներն ալ նոյն չարչարանքներէն կ՚անցնին», կ՚ըսէ Պետրոս Առաքեալ իր ընդհանրական առաջին նամակին մէջ. (Ա ՊԵՏՐ. Ե 8-9)։

ՀՊԱՐՏՈՒԹԵԱՆ ՄԱՍԻՆ

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Ամբարտաւան աչքերը եւ հպարտ սիրտը եւ ամբարիշտներուն լոյսը մեղք են։ Աշխատասէր մարդուն ծրագիրները իրաւամբ առատութիւն կը բերեն, բայց ամէն արտորացող միայն կարօտութիւն կը բերէ», կ՚ըսէ Առակախօսը. (ԱՌԱԿ. ԻԱ 4-5)։

Էջեր