ՕԴԱՓՈԽՈՒԹԵԱՆ ԵԼԱԾ ԵՆ…

Չեմ գի­տեր՝ զա­ւեշ­տա­լի՞ է, թէ՝ զար­մա­նա­լի... Այ­սօր մեր բա­կին մէջ հա­ւա­քուած էին մեծ թի­ւով մար­դիկ եւ կը քա­րո­զէին հա­մայ­նա­վա­րա­կան կար­գե­րուն վե­րա­դար­ձը Հա­յաս­տա­նի մէջ: Նոյ­նիսկ պաս­տառ բռնած էին եւ գրքոյկ­ներ բազ­մա­ցու­ցած ի­րենց հա­մո­զում­նե­րուն մա­սին, բայց գիր­քե­րը զգու­շու­թեամբ կը բաժ­նէին, ա­մէն մար­դու չէին տար, նախ կը ծա­նօ­թա­նա­յին դի­մա­ցի­նին հետ, կը զրու­ցէին, ով ըլ­լա­լը կը պար­զէին եւ յե­տոյ կը փո­խան­ցէին ի­րենց ծրա­գի­րը: Ես կը կար­ծէի, որ այդ մար­դի­կը չկան այ­լեւս:

Չեմ յի­շեր՝ վեր­ջին ան­գամ ե՞րբ լսած եմ ա­նոնց ա­նու­նը կամ վեր­ջին ան­գամ ե՞րբ տե­սած եմ մարդ մը՝ ա­նոնց­մէ: Բայց ա­հա ա­նոնք կան, ներ­կայ են, հա­գած-կա­պած, փող­կապ­ներ ան­ցու­ցած, իսկ վի­զեր­նուն՝ մուրճ ու ման­գա­ղի պատ­կե­րով բուր­դէ շա­լեր: Հա­կա­ռակ ա­նոր որ ա­ռա­ջին յար­կէն կը դի­տէի ա­նոնց հա­ւա­քը եւ շատ մօտ էի, բայց աչ­քե­րուս չհա­ւա­տա­ցի եւ բակ ի­ջայ, որ­պէս­զի հա­մո­զուիմ, թէ ան­ցեա­լի ե­րազ չեն այդ գոյ­նե­րը, մուրճն ու ման­գա­ղը, կար­միր-կա­պոյտ-կար­միր գոյ­նե­րով դրօշ­նե­րը: Մուրճն ու ման­գաղն ա­ռա­տօ­րէն դրոշ­մուած էին փող­կապ­նե­րու, պաս­տառ­նե­րու վրայ, ա­նի­կա Խորհր­դա­յին Միու­թեան դրօ­շը յի­շեց­նող ա­մե­նէն ակ­նա­ռու նշանն է, որ կը խորհր­դան­շէ քա­ղա­քա­յին ու գիւ­ղա­կան աշ­խա­տա­ւո­րու­թեան՝ գոր­ծա­ւոր­նե­րու եւ հո­ղա­գործ­նե­րու միու­թիւ­նը:

Ան­շուշտ, լրա­տուու­թե­նէն տե­ղեակ էի, որ Հա­յաս­տա­նի Հա­մայ­նա­վա­րա­կան կու­սակ­ցու­թիւ­նը խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թիւն­նե­րուն մաս­նակ­ցե­լու դի­մում ներ­կա­յա­ցու­ցած է Կեդ­րո­նա­կան ընտ­րա­կան յանձ­նա­ժո­ղո­վին եւ դի­մումն ալ ըն­դու­նուած է: Բայց այդ մէ­կը ձե­ւա­կան նկա­տած էի եւ վստահ չէի, որ կը գտնուին մար­դիկ, ո­րոնք ուժ ու կա­րո­ղու­թիւն կ՚ու­նե­նան քա­ղա­քա­կան շա­րու­նա­կու­թիւ­նը ա­պա­հո­վե­լու, նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ այդ կու­սակ­ցու­թեան ան­դամ­նե­րը հիմ­նա­կա­նօ­րէն հանգս­տեան կո­չուած­ներ են, ո­րոնք ան­ցեա­լի կա­րօ­տախտ կ՚ապ­րին եւ ոչ մէկ ձե­ւով կ՚ըն­դու­նին ներ­կան եւ չեն հա­մա­կեր­պիր նոր հա­սա­րա­կար­գին, մա­նա­ւանդ՝ ան­կա­խու­թեան հետ: Բայց հա­մայ­նա­վար­նե­րը մեծ ու­ժով տո­գո­րուած ոտ­քի ե­լած են եւ բա­կէ բակ կը շրջին, հրա­պա­րակ­նե­րու վրայ ե­լոյթ­ներ կ՚ու­նե­նան, մար­զեր կ՚եր­թան՝ ծա­ծա­նե­լով դրօշ­ներ եւ պաս­տառ­ներ:

Ա­նոնց ներ­կա­յա­ցու­ցած ցու­ցա­կը բա­ւա­կան մեծ է՝ կազ­մուած 173 թեկ­նա­ծու­նե­րէ, ո­րոնց մէջ կան նաեւ կի­ներ: Կա­նանց մա­սին ա­նոնք յայ­տա­րա­րե­ցին, թէ կին-թեկ­նա­ծու­նե­րը գի­տու­թեան տոք­թոր­ներ են, վաս­տա­կա­ւոր ա­րուես­տա­գէտ­ներ, գոր­ծիչ­ներ, ար­տադ­րու­թեան նախ­կին ղե­կա­վար­ներ եւ այլն: Հա­մայ­նա­վար կի­ներն ալ բա­ւա­կան աշ­խոյժ էին: Ա­նոնք պա­հա­րան­նե­րէն ու դա­րակ­նե­րէն մոռ­ցուած շքան­շան­ներ հա­նած էին, փակ­ցու­ցած ի­րենց հա­գուստ­նե­րուն վրայ եւ քա­րո­զար­շա­ւի ե­լած: Նոյ­նիսկ նկա­տե­լի էր, որ ա­նոնք ի­րենց մա­զե­րը վառ գոյ­նե­րով ներ­կած էին, նոյն­պէս ի­րենց ձեռ­քե­րուն ծա­ղիկ­նե­րը կար­միր էին, ինչ­պէս ի­րենց դրօշ­ներն ու շքան­շան­նե­րը: Նմա­նա­պէս նաեւ տղա­մար­դիկ ի­րենց հա­րուստ ան­ցեա­լի շքան­շան­նե­րը մէջ­տեղ հա­նած էին եւ պատ­մու­թիւ­նը գոց կը պատ­մէին բո­լո­րին: Աշ­խա­տան­քի հա­մար ստա­ցուած խորհր­դա­յին շքան­շան­ներ էին ա­նոնք, կրկին մուրճ ու ման­գա­ղով զար­դարուած: Մեր ման­կու­թեան տա­րի­նե­րուն տու­նի պա­հա­րան­նե­րուն մէջ ա­մէնքս ալ կը գտնէինք այդ­պի­սի շքան­շան­ներ, զորս խա­ղա­լի­քի տեղ կը գոր­ծա­ծէինք, քա­նի որ այ­լեւս ան­գոր­ծա­ծե­լի էին:

Բա­կը հա­ւա­քուած­նե­րէն մէ­կը ե­լոյթ ու­նե­նա­լով ը­սաւ, որ ի­րենք ընտ­րու­թիւն­նե­րուն կը մաս­նակ­ցին մի­միայն յաղ­թե­լու նպա­տա­կով, որ Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­կան դաշտն անհ­նար է պատ­կե­րաց­նել ա­ռանց հա­մայ­նա­վա­րու­թեան, որ խոր ար­մատ­ներ ու­նի Հա­յաս­տա­նի մէջ: «Կու գանք, որ­պէս­զի եր­կի­րը դուրս բե­րենք «թանձր մա­ռա­խու­ղէն»,- բարձր ձայ­նով յայ­տա­րա­րեց հա­մայ­նա­վար մը: Ա­նոնք հա­ւա­քուած­նե­րուն վստա­հե­ցու­ցին, որ Հա­յաս­տա­նի խորհր­դա­րա­նը «կաղ» է ա­ռանց հա­մայ­նա­վար­նե­րու: «Մենք 115 տա­րուան կու­սակ­ցու­թիւն ենք: Ժա­մա­նա­կին 190 հա­զար ան­դամ ու­նե­ցած է մեր կու­սակ­ցու­թիւ­նը, այ­սօր քիչ ենք, բայց ո­րա­կա­ւոր», ը­սին ա­նոնք: Հա­յաս­տա­նի հա­մայ­նա­վար­նե­րը իբ­րեւ նա­խընտ­րա­կան կար­գա­խօս ընտ­րած են «Ե­թէ յաղ­թէ կու­սակ­ցու­թիւ­նը, կը յաղ­թէ ժո­ղո­վուր­դը» խօս­քը:

Ի­րաւ, աշ­խու­ժու­թիւն մը բե­րին բա­կին մէջ ան­ցեա­լի յու­շե­րով ապ­րող այս մար­դի­կը: Գար­նա­նա­յին ա­րե­ւուն բակ ի­ջած պզտիկ­նե­րը շուա­րած էին ա­նոնց գա­լուս­տով, բայց յե­տոյ ան­կաշ­կանդ կը վազվ­զէին ու կը շա­րու­նա­կէին խա­ղալ ան­ծա­նօթ հիւ­րե­րուն քով՝ ա­ռանց ո­րե­ւէ կապ նկա­տե­լու ի­րենց ու այդ մար­դոց մի­ջեւ: Իսկ հա­տու­կենտ թո­շա­կա­ռու­նե­րը, ո­րոնք այդ պա­հուն բակն էին, խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րու գով­քը հա­ճոյ­քով, կի­սա­բաց բե­րան­նե­րով մտիկ ը­րին, բայց հա­մո­զուած ըլ­լա­լով, որ ե­թէ մին­չեւ հի­մա ետ չէ ե­կած, ա­պա ան­ցեա­լը այ­լեւս ետ չի գար ու լուռ հե­ռա­ցան:

Քա­րո­զար­շա­ւի ե­կած հա­մայ­նա­վար­ներն ալ, նստան զի­րենք տե­ղա­փո­խող փոք­րիկ հան­րա­շար­ժը եւ հե­ռա­ցան հա­ւա­նա­բար ար­շա­ւը ու­րիշ բա­կի մը մէջ շա­րու­նա­կե­լու յոյ­սով: Հան­րա­շարժն ալ պա­տած էին ի­րենց դրօ­շով, որ հո­վին հետ ծա­ծա­նե­ցաւ եւ զա­ւեշտն ու զար­ման­քը տա­րաւ ի­րեն հետ:

Ը­սենք զար­մա­նա­լու բան չկայ, երբ կը տե­ղե­կա­նանք, որ Հա­յաս­տա­նի մէջ՝ Ար­մա­ւի­րի մար­զը կայ գիւղ մը, ուր հա­մայ­նա­վար­ներ կ՚ապ­րին, եւ գիւ­ղին մէջ ալ կանգ­նե­ցու­ցած են Լե­նի­նի ար­ձա­նը: Խորհր­դա­յին բո­լոր տօ­նե­րը կը յի­շեն՝ ծաղ­կեպ­սակ զե­տե­ղե­լով Լե­նի­նի ար­ձա­նին: Գիւ­ղին ա­նու­նը Լեռ­նա­մերձ է, բայց քի­չեր այդ ա­նու­նով գի­տեն զայն: Ան յայտ­նի է որ­պէս Լե­նի­նի գիւղ: Ա­նու­նին պատ­ճա­ռը Լե­նի­նի ար­ձանն է, որ գիւ­ղի մուտ­քին կ՚ե­ւե­ւի, իսկ այդ ար­ձա­նը, որ­քան ալ զար­մա­նա­լի թուի, ոչ թէ խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րէն մնա­ցած է գիւ­ղին մէջ, այլ 1990-ա­կան­նե­րու վեր­ջե­րուն կանգ­նե­ցուած է, ան ալ՝ մեծ շու­քով եւ ա­րա­րո­ղու­թեամբ: Երբ Հա­յաս­տա­նի մէջ փլու­զուե­ցան խորհր­դա­յին կար­գե­րը եւ ան­կա­խու­թիւն հռչա­կուե­ցաւ, Խորհր­դա­յին Միու­թեան կար­գե­րու հիմ­նա­դիր, յե­ղա­փո­խա­կան գոր­ծիչ՝ Լե­նի­նին ար­ձան­նե­րը ա­մէն տե­ղէ վեր­ցուե­ցան: Հան­րա­պե­տու­թեան հրա­պա­րա­կին վրայ գտնուած մեծ ար­ձանն ալ տա­պա­լե­ցին եւ տեղ մը նե­տե­ցին իբ­րեւ քա­րե­րու կոյտ: Իսկ Լեռ­նա­մերձ գիւ­ղին մէջ, ան­կէ տա­րի­ներ ետք ո­րո­շե­ցին Լե­նին մը դնել: Նա­խա­ձեռ­նու­թեան հե­ղի­նա­կը գիւ­ղի հա­մայ­նա­վար­նե­րէն Ա­զատ Բար­սե­ղեանն էր, որ ոչ միայն հա­ւա­տա­րիմ էր Լե­նի­նին, այլ այն ա­մէն ին­չին, որ կ՚ա­ռըն­չուի խորհր­դա­յին կար­գե­րուն: Ան իր տան մէջ ալ կը պա­հէ խորհր­դա­յին ժա­մա­նակ­նե­րու թեր­թեր, պա­տուոյ գի­րեր, պաս­տառ­ներ, խորհր­դա­յին ա­ռաջ­նորդ­նե­րու նկար­ներ, ճա­ռեր, կար­միր վզկապ­ներ, զորս պա­տա­նի­նե­րը կը կա­պէին: Այս օ­րե­րուս այդ վզկապ­նե­րը ան կը բաժ­նէ գիւ­ղի պզտիկ­նե­րուն, որ­պէս­զի կա­պեն եւ ծա­ղիկ տա­նին ար­ձա­նին դնե­լու: Գիւղն ալ, կար­ծես մէկ մար­դու պէս, ի­րա­րու ձայն տուած, հա­ւա­քուած է այդ մար­դուն շուրջ: Ինք կ՚ապ­րի ճիշդ ար­ձա­նին դի­մաց գտնուող տու­նին մէջ եւ գիւղ ե­կող իւ­րա­քան­չիւր մար­դու կը փու­թայ պատ­մել ար­ձա­նին պատ­մու­թիւ­նը եւ յու­շեր՝ խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րէն:

Խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րուն հա­տու­կենտ էին այն գիւ­ղե­րը, ուր Լե­նի­նի կամ Սթա­լի­նի ար­ձան չկար: Լեռ­նա­մեր­ձը այդ գիւ­ղե­րէն էր: Հա­կա­ռակ ա­նոր որ ող­նա­ծու­ծով հա­մայ­նա­վար էին, բայց չու­նէին ար­ձան մը, ո­րու քով կա­րե­լի էր եր­թալ եւ տօ­նե­րուն ծա­ղիկ դնել: Հա­ւա­նա­բար պզտիկ էր գիւ­ղը ար­ձա­նի հա­մար: Երբ կար­գե­րը տա­պա­լե­ցան, գիւ­ղի հա­մայ­նա­վար­նե­րը Էջ­միած­նի Մշա­կոյ­թի պա­լա­տին քո­վէն վար առ­նուած Լե­նի­նի ար­ձա­նը գիւղ տե­ղա­փո­խե­ցին եւ տե­ղադ­րե­ցին գիւ­ղին մէջ, վար առ­նե­լու ա­տեն վնա­սուած քիթ-բե­րանն ալ շտկե­ցին, տես­քի բե­րին յե­ղա­փո­խա­կա­նին դէմ­քը: Այդ­պէ­սով թէ՛ խորհր­դա­յին ժա­մա­նակ­նե­րէն ի­րենց զրկան­քը լրա­ցու­ցին եւ թէ ի­րենց հա­մար տա­կա­ւին կեն­դա­նի խորհր­դա­յին կար­գե­րու փա­ռա­բա­նու­մը շա­րու­նա­կե­ցին: Հի­մա ա­մէն տօ­նի՝ Հոկ­տեմ­բե­րեան յե­ղա­փո­խու­թեան տա­րե­լից, Խորհր­դա­յին Միու­թեան կազ­մա­ւոր­ման օր, Աշ­խա­տա­ւոր­նե­րու օր, Մար­տի 8, Լե­նի­նի ծննդեան ու մա­հուան օր կամ ան­ցեա­լէն ե­կած այլ օր մը, ար­ձա­նին շուրջ կը հա­ւա­քուին, ծա­ղիկ կը զե­տե­ղեն եւ փոք­րիկ ա­րա­րո­ղու­թիւն մը կ՚ը­նեն: Նոյ­նիսկ ար­ձա­նի բա­ցում կա­տա­րած են 1998 թուա­կա­նին եւ ա­րա­րո­ղու­թեան մաս­նակ­ցած են Ե­րե­ւա­նէն, բնա­կա­նա­բար՝ այդ տա­րի­նե­րուն տա­կա­ւին գոր­ծող Հա­մայ­նա­վա­րա­կան կու­սակ­ցու­թեան ղե­կա­վար­նե­րը:

Ա­տե­նին՝ ան­կախ Հա­յաս­տա­նի բազ­մա­կու­սակ­ցա­կան դաշ­տին մէջ հա­մայ­նա­վար­նե­րը ի­րաւ ճանչ­ցուած էին, տա­կա­ւին ձայ­ներ­նին կ՚ել­լէր, բայց տա­սը տա­րիէն ա­ւե­լի է ա­նոնց ձայ­նը չէր լսուեր, մա­րե­ցան տե­սակ մը: Այս վեր­ջին աշ­խու­ժու­թիւ­նը տես­նե­լով, կար­ծես թէ սպա­սած եւ պատ­րաստուած էին, որ­պէս­զի այս ընտ­րու­թիւն­նե­րուն 173 ան­ձէ կազ­մուած ցու­ցակ մը ներ­կա­յաց­նեն: Ուր­կէ ալ գտած են այդ­քան կու­սակ­ցա­կան մարդ: Ա­նոնք դեռ միայն թեկ­նա­ծու­ներն են: Ի­րենք կը յայ­տա­րա­րեն, որ տաս­նա­պա­տիկ ան­գամ ա­ւե­լի հա­մա­կիր ու­նին եւ կը վստա­հին ա­նոնց՝ ընտ­րու­թիւն­նե­րու ժա­մա­նակ քուէ­ներ շա­հե­լու, նուա­զա­գոյն սե­մը յաղ­թա­հա­րե­լու եւ խորհր­դա­րան մտնե­լու հա­մար:

Հա­մայ­նա­վար­նե­րը ու­նին ի­րենց ծրա­գի­րը, որ ընտ­րե­լու եւ իշ­խա­նու­թեան ներ­կա­յա­նա­լու պա­րա­գա­յին կը խոս­տա­նան գոր­ծի դնել՝ անվ­ճար ա­ռող­ջա­պա­հա­կան հա­մա­կարգ, ո­րա­կեալ կրթու­թիւն, ար­տադ­րու­թիւն, շի­նա­րա­րու­թիւն, աշ­խա­տա­տե­ղի­նե­րու բազ­մա­ցում, գի­տու­թեան զար­գա­ցում, ինչ­պէս ան­ցեա­լին էր, ար­տա­գաղ­թի կան­խում, խորհր­դա­յին զա­նա­զան ազ­գե­րու, մա­նա­ւանդ՝ ռու­սե­րու հետ եղ­բայ­րու­թիւն եւ գոր­ծակ­ցու­թիւն: Ա­մէն ա­ռի­թի կ՚ը­սեն, թէ ի­րենք են որ աղ­քատ եր­կի­րը խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րուն հա­րուստ դար­ձու­ցին, վե­րա­ծե­ցին շէն երկ­րի մը, ուր ա­մէն ինչ գրե­թէ անվ­ճար էր, մար­դիկ եր­ջա­նիկ էին, կը զբա­ղէին ար­հես­տով, ա­րուես­տով, գի­տու­թեամբ: Այդ եր­կի­րը, ըստ ա­նոնց, յանձ­նած են ան­կա­խու­թեան ա­ռաջ­նորդ­նե­րուն, ո­րոնք ի­րենց պատ­կե­րա­ցում­նե­րէն տար­բեր եր­կիր մը ստեղ­ծած են: Ըստ ի­րենց, Հա­մայ­նա­վա­րա­կան կու­սակ­ցու­թեան ան­դամ­նե­րը յի­սուն տա­րիէ ա­ւե­լիէ ի վեր ոչ մէկ կու­սակ­ցու­թիւն փո­խած են եւ ի­րենց գրպան­նե­րուն մէջ տա­կա­ւին կը պա­հեն Հա­յաս­տա­նի Հա­մայ­նա­վա­րա­կան կու­սակ­ցու­թեան կար­միր ան­դա­մա­տոմ­սը, նոյ­նիսկ ցոյց կու տան զայն, որ­մէ գրե­թէ բո­լո­րը ու­նէին ան­ցեա­լին եւ այդ­պէ­սով յի­շո­ղու­թիւն­ներ կ՚արթնց­նեն մար­դոց մօտ: Ա­մէն տեղ ա­նոնք կը յայ­տա­րա­րեն, որ երկ­րին հան­դէպ ի­րա­ւունք­նե­րը կը պատ­կա­նին միայն ի­րենց կու­սակ­ցու­թեան, քա­նի որ ի­րենք են Խորհր­դա­յին Հա­յաս­տա­նէն ետք ի­րա­ւա­յա­ջորդ կու­սակ­ցու­թիւ­նը, ո­րուն իշ­խա­նու­թիւ­նը կը պատ­կա­նի: Կը խօ­սին ըն­կեր­վա­րա­կան ար­ժէք­նե­րու մա­սին, ը­սե­լով, որ մեր ժո­ղո­վուր­դը իր բնոյ­թով ըն­կեր­վա­րա­կան է եւ պէտք է վե­րա­դառ­նայ իր ըն­կեր­վա­րա­կան սկզբունք­նե­րուն:

Սո­վո­րա­բար «հո­ղին կը հա­ւա­սա­րեց­նեն» ներ­կայ բո­լոր կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րը՝ վստահ յայ­տա­րա­րե­լով, որ ա­նոնց­մէ ոչ մէ­կը գա­ղա­փա­րա­խօ­սու­թիւն ու­նի եւ շա­հու ե­տե­ւէն ին­կած կու­սակ­ցու­թիւն­ներ են, միայն հա­մայ­նա­վար­ներն են, որ ան­մահ ու յա­րա­տեւ գա­ղա­փա­րա­խօ­սու­թիւն ու­նին: Պա­տա­հա­կան չեն նկա­տեր, որ հա­մայ­նա­վա­րու­թիւ­նը շատ եր­կիր­նե­րու մէջ տա­կա­ւին կեն­սու­նակ է, իսկ ո­րոշ եր­կիր­նե­րու մէջ՝ իշ­խող ուժ: Ճիշդ նոյն ձե­ւով ալ կազ­մած են ի­րենց նա­խընտ­րա­կան ծրագ­րի մա­նա­ւանդ ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան մա­սը, նշե­լով, որ ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թեան աս­պա­րէ­զին մէջ Հա­յաս­տա­նի Հա­մայ­նա­վա­րա­կան կու­սակ­ցու­թեան նա­խընտ­րա­կան ծրագ­րի հիմ­նա­կան դրոյթ­նե­րը Ռու­սաս­տա­նի եւ Հա­ւա­քա­կան անվ­տան­գու­թեան մա­սին Պայ­մա­նագ­րի կազ­մա­կեր­պու­թեան ան­դամ միւս պե­տու­թիւն­նե­րու հետ ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան կա­պե­րու ամրապնդումն ու զար­գա­ցումն է, Եւ­րոա­սիա­կան տնտե­սա­կան միու­թեան, ինչ­պէս նաեւ Չի­նաս­տա­նի ու բա­րե­կամ այլ եր­կիր­նե­րու հետ ա­ռեւտ­րատն­տե­սա­կան, գի­տա­թեք­նի­կա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու ընդ­լայ­նու­մը:

Հա­յաս­տա­նի հա­մայ­նա­վար­նե­րը յա­ճախ օ­րի­նակ կը բե­րեն Ռու­սաս­տա­նի հա­մայ­նա­վար­նե­րը, ո­րոնք նոյն­պէս հա­մախմ­բուած են եւ փո­փո­խու­թիւն­նե­րու հան­դէպ հա­ւատք ու­նին:

Մա­մու­լի մէջ տե­սա­կէտ­ներ յայտ­նուե­ցան, որ նոյ­նինքն ռուս հա­մայ­նա­վա­րա­կան կա­ռոյ­ցը նիւ­թա­պէս ա­ջակ­ցած է Հա­յաս­տա­նի հա­մայ­նա­վար­նե­րուն՝ դաշտ մտնե­լու հա­մար: Այ­լա­պէս ուր­կէ՞ կու գան հանգիս­տի կո­չուած այս մար­դոց մի­ջոց­ներ, ո­րով կը մաս­նակ­ցին ընտ­րու­թիւն­նե­րուն, ընտ­րագ­րաւ կը վճա­րեն, դահ­լիճ­ներ կը վար­ձեն, ուր հան­դի­պում­ներ կ՚ու­նե­նան բնակ­չու­թեան հետ, մար­զեր կ՚եր­թան... Մա­նա­ւանդ յայ­տա­րա­րուե­ցաւ, որ ընտ­րու­թիւն­նե­րուն մաս­նա­կից ինն քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րէն ա­մե­նէն քիչ դրա­մա­կան մի­ջոց­նե­րը Հա­յաս­տա­նի Հա­մայ­նա­վա­րա­կան կու­սակ­ցու­թիւ­նը ու­նի՝ 46 հա­զար դրամ, որ շուրջ 100 ա­մե­րի­կեան տո­լար կ՚ար­ժէ, ինչ որ ընտ­րու­թիւն­նե­րուն մաս­նակ­ցե­լու հա­մար ծի­ծա­ղե­լի գու­մար մըն է: Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի ընտ­րու­թիւն­նե­րուն մաս­նակ­ցող ինն կու­սակ­ցու­թիւն­ներն ու դա­շինք­ներն ալ Կեդ­րո­նա­կան ընտ­րա­կան յանձ­նա­ժո­ղո­վին ներ­կա­յա­ցու­ցած են ի­րենց մի­ջոց­նե­րու յայ­տա­րա­րա­գիր­նե­րը:

Կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րէն ա­մե­նէն շատ գոյ­քա­յին եւ դրա­մա­կան մի­ջոց­ներ ու­նե­ցող կու­սակ­ցու­թիւ­նը Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տա­կան կու­սակ­ցու­թիւնն է, ո­րուն դրա­մա­կան մի­ջոց­նե­րը կը կազ­մեն շուրջ 54 մի­լիոն դրամ: Կու­սակ­ցու­թեան ե­կա­մուտ­նե­րը միայն ան­դա­մավ­ճար­նե­րէ՝ 343 մի­լիոն դրամ է:

Միւս կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րու դրա­մա­կան մի­ջոց­նե­րը 1 մի­լիոն դրա­մի սահ­ման­նե­րու մէջ են:

Հայ յե­ղա­փո­խա­կան դաշ­նակ­ցու­թիւ­նը (ՀՅԴ) գոյ­քի եւ ե­կա­մուտ­նե­րու յայ­տա­րա­րա­գի­րին մէջ ար­ձա­նագ­րած է իր տնօ­րի­նած ան­շարժ գոյ­քի ցան­կը՝ Հա­յաս­տա­նի մար­զե­րուն եւ Ե­րե­ւա­նի տա­րած­քին:

ՀՅԴ­-ի դրա­մա­կան մի­ջոց­նե­րը, ըստ յայ­տա­րա­րագ­րին՝ կը կազ­մեն 742.802 դրամ, ե­կա­մուտ­նե­րը կու­սակ­ցա­կան­նե­րու ան­դամվ­ճար­նե­րէն՝ 43.200.000 դրամ է:

Հա­մայ­նա­վար­նե­րու ցու­ցա­կը կը գլխա­ւո­րէ կու­սակ­ցու­թեան ա­ռաջ­նոր­դը՝ Տա­ճատ Սարգ­սեան կամ ինչ­պէս ի­րենք կը կո­չեն՝ կու­սակ­ցու­թեան ա­ռա­ջին քար­տու­ղա­րը: Երկ­րորդ տե­ղը կը գրա­ւէ Վազ­գէն Սա­ֆա­րեան, ա­պա Գա­գիկ Մա­նու­կեան, Մա­ռա Շա­հի­նեան, Համ­լետ Դա­նիէ­լեան: Ցու­ցա­կը կը կար­դանք եւ մէ­կը չենք ճանչ­նար: Թե­րեւս միայն Վազ­գէն Սա­ֆա­րեա­նը գի­տենք, քա­նի որ Հայ­րե­նա­կան ապ­րան­քար­տադ­րող­նե­րու միու­թիւն մը հիմ­նած է, յա­ճա­խա­կի ա­սու­լիս­ներ կը կազ­մա­կեր­պէ եւ տե­ղա­կան ապ­րանք ար­տադ­րող­նե­րու շա­հե­րը կը ներ­կա­յաց­նէ՝ քա­րո­զե­լով տե­ղա­կա­նը, որ ի դէպ, վատ միտք մը չէ: Կու­սակցու­թեան ա­ռաջ­նորդ Տա­ճատ Սարգ­սեանն ալ եր­բեմն-եր­բեմն հե­ռա­տե­սի­լէն ե­լոյթ կ՚ու­նե­նայ եւ ծա­նօթ է ա­նոր դէմ­քը, բայց մնա­ցեալ բո­լո­րը ան­ծա­նօթ ա­նուն­ներ ու դէմ­քեր են: Վեր­ջերս, կու­սակ­ցու­թեան ա­ռաջ­նոր­դը հե­ռա­տե­սի­լէն ե­լոյթ ու­նե­ցաւ եւ ի­րենց թե­րա­հա­ւա­տու­թեամբ նա­յող­նե­րուն վստա­հե­ցուց, որ ի­րենք ու­նին ընտ­րա­զան­գուած մը, ո­րուն ան­դամ­նե­րը նոյ­նիսկ ա­նուն­նե­րով գի­տեն, կա­պի մէջ են եւ հա­մոզո­ւած են, որ ա­նոնք զի­րենք պի­տի ընտ­րեն:

Լեռ­նա­մեր­ձի մէջ բնա­կող քա­նի մը հա­րիւր հա­մայ­նա­վար­նե­րը վստահ ի­րենց ձայ­նը մէկ մար­դու պէս ա՛յս կու­սակ­ցու­թեան պի­տի տան. այս մէ­կը յստակ է: Այլ վայ­րե­րու մէջ ալ, կ՚ըլ­լան մար­դիկ, ո­րոնք կար­դա­լով ծա­նօթ կու­սակ­ցու­թեան ա­նու­նը, ան­ցեա­լէն ժպի­տով մը կը յի­շեն եւ բնազ­դա­բար հա­ւա­նու­թեան նշա­նը կը դնեն: Բայց, հա­մայ­նա­վար­նե­րը ի­րենց այս ծրագ­րով, կազ­մով եւ մա­նա­ւանդ վե­րա­կեն­դա­նա­նա­լու մեծ ճի­գով շատ հե­ռու են նուա­զա­գոյն սե­մը յաղ­թա­հա­րե­լու եւ խորհր­դա­րան մտնե­լու մա­կար­դա­կէն: Բան մը լաւ է, որ այս օ­րե­րուն պար­զա­պէս ար­տա­յայ­տե­լու հնա­րա­ւո­րու­թիւն ստա­ցան եւ ձմրան պա­ղէն մսած մար­մին­նե­րը ա­րե­ւուն տուին, օ­դա­փո­խու­թեան հա­նե­լով նաեւ շքան­շան­ներն ու դրօշ­նե­րը:

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ