ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԽՕՍՔԸ

Վեր­ջերս լրա­ցաւ Հա­յաս­տա­նի ծա­նօթ լրա­տուա­կան գոր­ծա­կա­լու­թեան՝ «Ար­մէնփ­րէ­ս­»ի հիմ­նադր­ման 97-ա­մեա­կը: Ե­րեք տա­րի վերջ հայ­կա­կան ա­մե­նէն հին լրա­տուա­կան գոր­ծա­կա­լու­թիւ­նը կը հա­տէ մէկ­դա­րեայ սահ­մա­նը:

«Ար­մէնփ­րէ­ս» լրա­տուա­կան գոր­ծա­կա­լու­թիւ­նը ստեղ­ծուած է 1918 թուա­կա­նի 18 Դեկ­տեմ­բե­րին՝ Հա­յաս­տա­նի Դե­մոկ­րա­տա­կան Հան­րա­պե­տու­թեան ազ­գա­յին ժո­ղո­վի ո­րոշ­մամբ՝ որ­պէս Հայ­կա­կան հե­ռագ­րա­կան գոր­ծա­կա­լու­թիւն: Ներ­կա­յիս գոր­ծա­կա­լու­թիւ­նը կը հան­դի­սա­նայ փակ բաժ­նե­տի­րա­կան ըն­կե­րու­թիւն, ո­րու բաժ­նե­տոմ­սե­րը կը տնօ­րի­նէ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թիւ­նը: Գոր­ծա­կա­լու­թիւ­նը ու­նի հա­րուստ տե­ղե­կա­տուա­կան եւ լու­սան­կար­չա­կան պա­հոց, միայն լու­սան­կար­չա­կան պա­հո­ցին մէջ շուրջ հա­րիւր հա­զար լու­սան­կար կայ:

Հայ­րե­նի եւ առ­հա­սա­րակ, հա­յա­լե­զու լրա­տուա­կան գոր­ծա­կա­լու­թիւն­նե­րու մէջ «Ար­մէնփ­րէ­ս» կը մնայ յա­ռա­ջա­տա­րը՝ հայ­կա­կան եւ տա­րա­ծքաշր­ջա­նա­յին լու­րե­րու սփռման ա­ռու­մով՝ պահ­պա­նե­լով Սեւ­ծո­վեան տա­րա­ծքաշր­ջա­նի ազ­գա­յին լրա­տուա­կան գոր­ծա­կա­լու­թիւն­նե­րու ըն­տա­նի­քի նա­խա­գա­հու­թիւ­նը:

Ե­րեք լե­զու­նե­րու՝ հա­յե­րէ­նի, անգ­լե­րէ­նի եւ ռու­սե­րէ­նի քով վեր­ջերս թո­ղար­կուիլ սկսած է նաեւ «Ար­մէնփ­րէս-ա­րա­բե­րէ­ն­»ը: «Ար­մէնփ­րէ­ս», լու­րեր թո­ղար­կե­լուն զու­գա­հեռ միա­ժա­մա­նակ, կ՚ի­րա­կա­նաց­նէ կարգ մը նա­խագ­ծեր, ինչ­պէս օ­րի­նակ՝ շաբ­թուան ա­մե­նէն շատ վա­ճա­ռուած գիր­քի դի­տար­կու­մը՝ Ե­րե­ւա­նի գրա­խա­նութ­նե­րուն մէջ, ին­չ որ գիր­քի, ըն­թեր­ցա­սի­րու­թեան քա­րոզն է ձե­ւով մը:

ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ «Ար­մէնփ­րէ­ս­»ի տա­րե­դար­ձի առ­թիւ հար­ցազ­րոյց մը կա­տա­րեց գոր­ծա­կա­լու­թեան տնօ­րէն Ա­րամ Ա­նա­նեա­նին հետ, որ չորս տա­րիէ ի վեր՝ կը գլխա­ւո­րէ հայ­կա­կան հնա­գոյն լրա­տուա­կան գոր­ծա­կա­լու­թիւ­նը:

Ա­րամ Ա­նա­նեա­ն մաս­նա­գիտւ­թեամբ մի­ջազ­գայ­նա­գէտ է, պատ­մա­կան գի­տու­թիւն­նե­րու թեկ­նա­ծու:

-Պա­րոն Ա­նա­նեան, ըլ­լա­լով մի­ջազ­գայ­նա­գէտ, Ձե­զի հա­մար քիչ մը «չոր աշ­խահ­ր» մը չէ՞ լրա­տու­թեան աշ­խար­հը:

-Ընդ­հա­կա­ռա­կը, շատ հե­տաքրք­րա­կան աշ­խարհ մըն է՝ զար­գա­ցող եւ շար­ժուն, եւ երբ որ դուն լրա­տուու­թեան զար­կե­րա­կին վրայ ես, իր շար­ժուն վի­ճա­կով այդ աշ­խար­հը քեզ կը նե­րա­ռէ ա­մե­նօ­րեայ շատ հե­տաքրք­րա­կան գոր­ծի մէջ:

-Ինչ­պէ՞ս կը բնո­րո­շէք «Ար­մէնփ­րէ­ս­»ի ու­րոյն դե­րը՝ լրա­տուա­կան դաշ­տի բա­զում գոր­ծա­կա­լու­թիւն­նե­րու մէջ:

-«Ար­մէնփ­րէ­ս­»ը ինն­սունեօթ տա­րուան պատ­մու­թիւն ու­նե­ցող լրա­տուա­կան գոր­ծա­կա­լու­թիւն մըն է, ըստ էու­թեան, ազ­գա­յին լրա­տուա­կան գոր­ծա­կա­լու­թիւն ենք, սկսած Ա­ռա­ջին հան­րա­պե­տու­թե­նէն եւ այդ ա­ռու­մով ակն­յայտ է իր ու­րոյն տե­ղը, երկ­րորդ՝ մենք կ՚ը­նենք հնա­րա­ւո­րը՝ պահ­պա­նե­լու հա­մար լրա­տուու­թեան՝ մի­ջազ­գայ­նօ­րէն ըն­դու­նուած չա­փա­նիշ­նե­րը, եւ որ­պէս­զի ար­տերկ­րի մէջ մեր ե­րեք տաս­նեա­կէ ա­ւե­լի գոր­ծըն­կեր­նե­րու հա­մար մեր մա­տու­ցած լրա­տուու­թիւ­նը ըլ­լայ հա­մադ­րե­լի, ըն­կա­լե­լի, հա­մա­պա­տաս­խա­նէ լրատուու­թեան մի­ջազ­գա­յին չա­փա­նիշ­նե­րուն: Մենք կը հա­մա­րենք, որ հա­ւաս­տիու­թիւ­նը եւ ար­դիւ­նա­գործ (operative) ըլ­լա­լը հա­կա­նիշ­ներ չեն, ընդ­հա­կա­ռա­կը, պէտք է ըլ­լալ թէ՛ գոր­ծօն եւ թէ հա­ւաս­տի, մէ­կը միւ­սի հաշ­ւոյն չենք ը­ներ եւ կը կար­ծենք, որ մէ­կը միւ­սի հաշ­ւոյն պէտք չէ կա­տա­րուի: Եւ մեր եր­րորդ սկզբուն­քը՝ ազ­նուու­թեան սկզբունքն է. կը փոր­ձենք ազ­նիւ ըլ­լալ մեր գոր­ծըն­կեր­նե­րուն եւ ըն­թեր­ցող­նե­րուն հետ: Ա­սոնք են մեր հիմ­նա­կան հա­ւա­տամքն ու դա­ւա­նած ար­ժէք­նե­րը:

Իր աշ­խա­տե­լա­ճով «Ար­մէնփ­րէ­ս» այ­սօր մօտ է հա­րաւա­րե­ւե­լեան Եւ­րո­պա­յի ազ­գա­յին լրա­տուա­կան գոր­ծա­կա­լու­թիւն­նե­րու մո­տե­լին: Ա­ռար­կա­յա­կան (objective) զար­գա­ցում­նե­րը եւ լրա­տուա­կան դաշ­տի ընդ­հա­նուր զար­գա­ցում­նե­րը, մա­մու­լի ա­զա­տու­թեան շա­հե­կան վի­ճա­կը, հա­մա­ցան­ցա­յին լրա­տուու­թեան ա­զա­տու­թեան իս­կա­պէ՛ս շա­հե­կան վի­ճա­կը եւ մեր հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան փոր­ձառութիւնը ապահոված են այդ ձե­ւը: Այդ մէ­կը բնա­կան զար­գաց­ման ար­դիւնքն է, ինչ­պէս նաեւ՝ մեր խում­բի ձեռք­բե­րումն է:

-Իսկ բո­վան­դա­կա­յին ա­ռու­մով ա­զա­տու­թի­նը սահ­մա­նա­փա­կում­ներ ու­նի՞:

-Ոչ, չորս տա­րիէ ի վեր՝ ես այս­տեղ կ՚աշ­խա­տիմ, ո­րե­ւէ ա­ռու­մով մեր թղթա­կից­նե­րը սահ­մա­նա­փա­կուած չեն, եւ մենք կը կար­ծեմ, որ մեր գոր­ծով այդ մէ­կը կը փաս­տենք:

-Վեր­ջերս ե­րեք լե­զու­նե­րով թո­ղար-կըւող լե­զու­նե­րու մէջ նաեւ ա­րա­բե­րէ­նը ա­ւել­ցաւ, ի՞նչ նկա­տա­ռում­նե­րով սկսաւ «Ար­մէնփ­րէս-ա­րա­բե­րէ­ն­»ը:

-Քա­նի որ Մեր­ձա­ւոր Ա­րե­ւել­քը օ­րէ օր ա­ւե­լի ու ա­ւե­լի կը յայտ­նուի մի­ջազ­գա­յին լրա­տուու­թեան ու­շադ­րու­թեան կեդ­րո­նին, մե­զի հա­մար ալ ան խիստ կա­րե­ւոր տարա­ծքաշր­ջան է, այն­տեղ մենք մեր հա­մայնք­ներն ու մեր մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թիւ­նը ու­նինք, մեր ինք­նու­թեան մէկ մա­սը այն­տեղ է, այդ մէ­կը եւ ներ­կայ զար­գա­ցում­նե­րը ար­դէն կը մղեն, որ այդ լե­զուն ալ ու­նե­նանք մեր լրա­տուա­կան լե­զու­նե­րուն մէջ: «Ար­մէնփ­րէս-ա­րա­բե­րէ­ն­»ը տա­կա­ւին փորձ­նա­կան փու­լի մէջ է, որ­պէս­զի մենք հասկ­նանք մի­տում­նե­րը, բայց ար­դէն բա­զում կար­ծիք­ներ կը ստա­նանք այդ մա­սին, մեր գոր­ծըն­կեր­ներն ալ կը գրեն, Ա­րա­բա­կան ազ­գա­յին գոր­ծա­կա­լու­թիւն­նե­րու միու­թիւ­նը շատ դրուա­տա­կան տե­սա­կէտ ու­ղար­կած էր, կը գնա­հա­տենք այդ ու­շադ­րու­թիւ­նը, յոյս ու­նինք, որ նա­խա­գի­ծը շա­րու­նա­կա­կան կ՚ըլ­լայ:

-Իսկ «Ար­մէնփ­րէ­ս­»ը իր այս ներ­կայ ձե­ւին մէջ կը մնա՞յ, ի՞նչ զար­գա­ցում­ներ կը սպա­սուին գոր­ծա­կա­լու­թեան աշ­խա­տան­քին մէջ:

-Ես կը կար­ծեմ, որ «Ար­մէնփ­րէ­ս» յա­ռա­ջի­կայ տա­րի­նե­րուն ա՛լ ա­ւե­լի հե­տաքրք­րա­կան պիտի դառ­նայ, պիտի դառ­նայ ա՛լ ա­ւե­լի գոր­ծօն, իր յա­ռա­ջա­տար դիր­քե­րը ա­ւե­լի կ՚ամ­րապն­դէ, մի­ջազ­գա­յին հար­թակ­նե­րուն վրայ ա­ռա­ւել ներ­կա­յա­ցուած պիտի ըլ­լայ: Այ­սօր «Ար­մէնփ­րէ­ս» կը նա­խա­գա­հէ ազ­գա­յին լրա­տուա­կան գոր­ծա­կա­լու­թիւն­նե­րու Սեւ­ծո­վեան ըն­կե­րակ­ցու­թիւ­նը, մենք ԱՊՀ-ա­կան եր­կիր­նե­րու ազ­գա­յին գոր­ծա­կա­լու­թիւն­նե­րու ըն­կե­րակ­ցու­թեան, ինչ­պէս նաեւ՝ Հա­րաւ-ա­րե­ւե­լեան եւ Պալ­քա­նեան եր­կիր­նե­րու ըն­կե­րակ­ցու­թեան մէջ դի­տորդ ենք, ջան­քեր կը գոր­ծադ­րենք ազ­գա­յին գոր­ծա­կա­լու­թիւն­նե­րու Եւ­րո­պա­կան ըն­կե­րակ­ցու­թեան մէջ ըլ­լա­լու, հրա­ւէր ու­նինք լրա­տուա­կան գոր­ծա­կա­լու­թիւն­նե­րու Ա­սիա­կան ըն­կե­րակ­ցու­թե­նէն, այ­սինքն, յա­ռա­ջի­կայ տա­րի­նե­րուն ա՛լ ա­ւե­լի շատ ծրագ­րեր կ­­՚ի­րա­կանց­նենք, իսկ 2015 թուա­կա­նը կ՚ամ­փո­փենք դրա­կան նո­թա­յի վրայ:

-Այ­սօր շատ կայ­քեր տե­սա-լսո­ղա­կան բա­ժին­ներ ու­նին, իսկ «Ար­մէնփ­րէ­ս» մտա­դիր չէ՞ նոյն­պէս ու­նե­նալ այդ մէ­կը:

-Նա­յած ինչ նկա­տի ու­նիք տե­սա-լ­­սո­ղա­կան ը­սե­լով: Մենք օ­րի­նակ, Լրա­տուա­կան ռա­տիո­յի հետ կ՚ի­րա­կա­նաց­նենք «Սպա­սուող ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­ր­»ու նա­խա­գիծ, ա­մէն ա­ռա­ւօտ, ռա­տիօ լ­­սող­նե­րը կը գիտ­նան այն ա­մէ­ն ին­չի մա­սին, զոր ժա­մե­րով պի­տի կար­դան լրա­հո­սի մէջ: Այս մէ­կը նոյն­պէս մուլ­թի-մե­տիա է, չենք խու­սա­փիէր տե­սա­շա­րա­յին ար­տադ­րանք դնե­լէ, բայց այս պա­րա­գա­յին քայլ առ­նե­լէ ա­ռաջ, ա­ռա­ջի­նը պի­տի մտա­ծենք ո­րա­կա­կան չա­փա­նի­շի մա­սին, թէ որ­քա­նով այդ մէ­կը ո­րա­կա­պէս մրցու­նակ կ՚ըլ­լայ եւ մրցու­նակ քայ­լը կշռա­դա­տե­լէ ա­ռաջ կ՚ը­նենք: Օ­րի­նակ, ձայ­նա­յին նա­խա­գի­ծը, կը տես­նենք, որ բա­ւա­կան հե­տաքրք­րու­թիւն յա­ռա­ջա­ցու­ցած է:

-Սփիւռ­քը որ­քա­նո՞վ տեղ ու­նի «Ար­մէնփ­րէ­ս­»ի լրա­հո­սին մէջ:

-Ամ­բող­ջա­կան բա­ժին ու­նինք՝ աշ­խար­հաս­փիւռ հա­յու­թեա­ն նուի­րուած եւ լայ­նօ­րէն կը լու­սա­բա­նենք այն ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը, ո­րոնք տե­ղի կ՚ու­նե­նան հայ­կա­կան հա­մայնք­նե­րու մէջ: Մեր ու­շադ­րու­թեան կեդ­րո­նին է բո­վա­նա­դակ հայ ժո­ղո­վուր­դը՝ իր ամ­բող­ջու­թեան մէջ, եւ զար­մա­նա­լի կ՚ըլ­լար, ե­թէ այդ­պէս չըլ­լար, ո­րով­հե­տեւ ինն­սու­նեօթ տա­րի շա­րու­նակ հա­մայն­քա­յին կեան­քը, մեր գաղ­թօ­ճախ­նե­րը միշտ «Ար­մէնփ­րէ­ս­»ի տե­սա­դաշ­տին մէջ ե­ղած են:

-Ձեր սե­ղա­նին վրայ ես թեր­թեր կը տես­նեմ, բայց ոչ այն­քան ստուա­րա­ծա­ւալ, ինչ­պէս ա­ռաջ էր, իսկ ո՞ւր հա­սած է մեր տպա­գիր մա­մու­լը, նա­հանջ ապ­րա՞ծ է:

-Տպա­գիր մա­մու­լը եր­բեք նա­հանջ չէ ապ­րած, հա­կա­ռակ ա­նոր, որ տպա­գիր թերթ կար­դա­ցող­նե­րու հա­տուա­ծը օ­րէ օր կը սեղ­մուի, «շագ­րե­նիի կա­շիի» պէս կը փոք­րա­նայ, բայց տպա­գիր մա­մու­լը միշտ ու­նի իր ըն­թեր­ցո­ղը, ո՛վ գի­տի, թէ ի՛նչ կը փնտռէ թեր­թին մէջ:

Ես այն կան­խա­տե­սում­նե­րուն, թէ տպա­գիր մա­մու­լը կը մա­հա­նայ, քիչ մը վե­րա­պա­հու­թեամբ կը մօ­տե­նամ, ժա­մա­նա­կին նոյ­նը կ­­՚ը­սէին ռա­տիո­յի մա­սին, կ­­՚ը­սէին գոր­ծա­կա­լու­թիւն­նե­րու մա­սին, կ՚ը­սէին նաեւ հե­ռա­տե­սի­լի մա­սին, բայց ինչ­պէս կը տես­նէք, բո­լորն ալ կան, ոչ ոք չէ մա­հա­ցած, նոյ­նիսկ հե­ռա­գի­րը գո­յու­թիւն ու­նի: Այն­պէս որ կան­խա­տե­սում­ներ ը­նե­լը սխալ է, որ­պէս պատ­մա­բան ալ, ես զերծ կը մնամ կան­խա­տե­սում­նե­րէ:

-Մա­մու­լը՝ տպա­գիր թէ ե­լեկտ­րո­նա­յին, այ­սօր ու­նի՞ կշիռ, հրա­պա­րա­կուող խօս­քը բան կրնա՞յ փո­խել:

-Կը կար­ծեմ, որ մա­մու­լի ազ­դե­ցու­թիւ­նը ա­ւե­լի ու ա­ւե­լի է այ­սօր եւ օ­րէ օր կ՚ա­ւել­նայ ա­նոր խօս­քին կշի­ռը: Եւ այդ ազ­դե­ցու­թիւ­նը ա­ւե­լի կը մեծ­նայ, երբ որ մենք ու­նե­նանք լրա­տուա­մի­ջոց­ներ, ո­րոնք շատ ա­ւե­լի հե­տե­ւո­ղա­կան կ՚ըլ­լան բարձ­րա­ցուող հար­ցե­րու ա­ռու­մով: Երբ որ մենք ա­ռա­ւել ազ­նիւ լրագ­րու­թիւն ու­նե­նանք, երբ որ թա­փան­ցիկ կ՚ըլ­լայ լրագ­րու­թիւ­նը, խօս­քի կշիռն ալ ա­ւե­լի բարձր կ՚ըլ­լայ: Շատ ան­գամ, ը­սե­լով չոր­րորդ իշ­խա­նու­թիւն, պէտք գիտ­նալ, որ նոյն չա­փա­նիշ­նե­րը, ինչ որ հա­սա­րա­կու­թիւ­նը կը պա­հան­ջէ ե­րեք ճիւ­ղե­րէն, նոյ­նը նաեւ չոր­րորդ իշ­խա­նու­թե­նէն կը պա­հան­ջէ: Հա­կուած պի­տի չըլ­լանք թե­րագ­նա­հա­տե­լու մա­մու­լի դե­րը։ Ան քա­ղա­քա­ցիա­կան հա­սա­րա­կու­թեան կա­յաց­ման ա­մե­նէն կա­րե­ւոր գրա­ւա­կան­նե­րէն մէկն է: Հա­սա­րա­կու­թե­նէն ան­կախ չէ մա­մու­լը, մեր հա­սա­րա­կու­թեան մէջ տե­ղի ու­նե­ցող ե­րե­ւոյթ­նե­րու հա­սա­րա­կա­կան ար­տա­ցո­լու­մը կայ ա­նոր մէջ: Իսկ բան մը փո­խե­լու հա­մար նա­խե­ւա­ռաջ ա­մէն մարդ իր­մէ պի­տի սկսի. մեր ար­ժէ­քա­յին ըն­կա­լում­նե­րու եւ ա­մէ­նօ­րեայ գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րու մէջ պի­տի ըլ­լայ փո­փո­խու­թիւ­նը:

 ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ