ԱԶ­ՆԱ­ՒՈՒՐ ԱՆ­ԳԱՄ ՄԸ ԵՒՍ ԿՐՑԱՒ ՆՈ­ՒԱ­ՃԵԼ ԼԻ­ԲԱ­ՆԱ­ՆԵԱՆ ԲԵ­ՄԱ­ՀԱՐ­ԹԱ­ԿԸ...

Կա­րե­լի է ան­վա­րան յայ­տա­րա­րել, թէ հա­կա­ռակ զինք շրջա­պա­տող ա­հա­զան­գա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թեան, Լի­բա­նա­նի մշա­կու­թա­յին կեան­քը յա­ջո­ղա­պէս ինք­զինք գե­րա­զան­ցեց  այս ե­ղա­նա­կին: Ա­միս­ներ ա­ռաջ ար­դէն իսկ տոմ­սե­րու վա­ճառ­քը սպա­ռած նկա­տուած հա­մեր­գը յի­րա­ւի ար­դա­րա­ցուց ինք­զինք, ա­պա­հո­վե­լով վեց հա­զար հան­դի­սա­տես ո­րոնք ժա­մա­նած էին Լի­բա­նա­նի զա­նա­զան շրջան­նե­րէ:

Աշ­խար­հահռ­չակ ծա­գու­մով հայ ֆրան­սա­ցի (իր ար­տա­յայ­տու­թեամբ) եր­գի­չը, եր­գա­հա­նը, բա­նաս­տեղծն ու դե­րա­սա­նը, հա­կա­ռակ այն ի­րո­ղու­թեան որ ծնած է Վրաս­տան, Ա­խալց­խա, իր 91 տա­րե­կան բեղմ­նա­ւոր տա­րի­քին, այն­քան շքե­ղօ­րէն պան­ծա­ցուց Պաթ­րու­նի Մի­ջազ­գա­յին փա­ռա­տօ­նին հա­մեր­գը, որ իր եր­գի սի­րա­հար­նե­րը ե­լեկտ­րա­կա­նա­ցած կառ­չած կը մնա­յին ստեղ­ծուած ա­րուես­տա­խառն մթնո­լոր­տին:

Զուր տեղ չէ, որ ֆրան­սա­կան «շան­սոն»ը բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րու ըն­թաց­քին մնաց ան­գե­րա­զան­ցե­լի, շնոր­հիւ Շարլ Ազ­նա­ւու­րի, որ իր նման­նե­րուն եւ իր ա­րուես­տին շնոր­հիւ ֆրան­սա­կան ե­րաժշ­տու­թիւ­նը հաս­ցուց  դա­սա­կան ա­րուես­տի գա­գաթ­նա­կէ­տին: 1946-էն մին­չեւ այ­սօր ան հա­մերգ­նե­րով շրջա­գա­յած ու հա­մաշ­խար­հա­յին ա­ռաջ­նա­կարգ հա­մեր­գաս­րահ­նե­րու մէջ ե­լոյթ ու­նե­նա­լով հպար­տօ­րէն ար­տա­յայ­տուած է իր հայ­կա­կան ծագ­ման մա­սին: Ե­րախ­տա­գի­տու­թեան ազ­նիւ զգա­ցում­նե­րով ան բարձ­րա­ձայ­նած է իր հա­յու ինք­նու­թեան ու  իր հայ­կա­կան ար­մատ­նե­րուն՝ ինչ­պէս, Էրզ­րում­ցի հօր ու իզ­միր­ցի մօր դաս­տիա­րա­կու­թեան մա­սին:

Մտա­ւո­րա­կա­նու­թիւ­նը յա­ճախ ար­տա­յայտուած է, ե­թէ սի­րոյ լե­զուն ֆրան­սե­րէնն է, ա­պա ա­ղօթ­քի լե­զուն ան­պայ­ման հա­յե­րէնն է: Իսկ հա­մաշ­խար­հա­յին ճա­նա­չում ու­նե­ցող ա­րուես­տա­գէտ­ներ յա­ճախ ար­տա­յայ­տուած են, թէ «շան­սոն»ի մայ­րե­նի լե­զուն ֆրան­սե­րէնն է, ա­պա մեր պա­րա­գա­յին՝ շան­սո­նի ար­քան ՀԱՅ է:

Ազ­նա­ւու­րի մեկ­նա­բա­նու­թիւն­նե­րու շտե­մա­րա­նը հա­րուստ է իր ստեղ­ծա­գոր­ծած հա­զա­րէ ա­ւե­լի եր­գե­րով, ո­րոնց ընդ­մէ­ջէն  գլուխ գոր­ծոց­ներ կա­րե­լի է հա­մա­րել «Լա Պոէմ»ը, «Ա­ւէ Մա­րիա»ն, «Մա­մա»ն, «Ի­զա­պէլ»ն ու «Եր­կու կի­թառ» եր­գե­րը, ո­րոնք մեծ յափշ­տա­կու­թեամբ ունկնդ­րուե­ցան Պաթ­րու­նի փա­ռա­տօ­նի ըն­թաց­քին: Ե­րե­կոյ­թի մթնո­լոր­տէն ներշն­չուած ու զգա­ցուած, զիս այն­քան ա­ւե­լի կը յու­զէին երբ ա­կա­նա­տե­սը կ՚ըլ­լա­յի շուրջ­բո­լորս գտնուող լի­բա­նան­ցի (ա­րաբ) ունկն­դիր­նե­րուն, ո­րոնք խոր ապ­րում­նե­րով կ­­՚ըն­կե­րակ­ցէին ՄԵՐ «շան­սո­նիէ»ին՝ յատ­կա­պէս «Այս է վեր­ջը», «Դեռ ե­րէկ» եւ «Ճա­հե­լու­թիւն» եր­գե­րու ըն­թաց­քին:

Ազ­նա­ւուր խորհր­դա­նիշ՝ Հա­յոց Մեծ ե­ղեռ­նին....

1988-ի հա­յոց մեծ ա­ղէտ՝ երկ­րա­շար­ժէն ետք, Ազ­նա­ւուր բազ­մա­թիւ ան­գամ­ներ այ­ցե­լեց Հայ­րե­նիք ու գտնուե­ցաւ ա­ղէ­տի գօ­տիի շրջան­նե­րը: Իր այ­ցե­լու­թիւ­նը մեծ ար­ձա­գանգ ու­նե­ցաւ թէ՛ հայ­րե­նի եւ թէ մի­ջազ­գա­յին մա­մու­լին մէջ, ընդ ո­րում ան յա­ջո­ղե­ցաւ աշ­խար­հին ստի­պել, որ իր հա­յեացք­նե­րը ուղ­ղէ դէ­պի Հա­յաս­տան: Այ­նու­հե­տեւ Ֆրան­սա­յի մէջ հիմ­նադ­րած «Ազ­նա­ւու­րը Հա­յաս­տա­նին» բա­րե­գոր­ծա­կան հիմ­նադ­րա­մը, որ ան­սա­կար­կօ­րէն օգ­նու­թեան  կը հաս­նէր երկ­րա­շար­ժէ տու­ժած­նե­րուն:

Ար­դա­րեւ, անց­նող շա­բա­թա­վեր­ջին, լի­բա­նա­նա­հայ հան­դի­սա­տե­սը՝ որ ար­տո­րան­քով ու մեծ համ­բե­րու­թեամբ կ­­՚ակն­կա­լէր որ, 1ՕՕ-ա­մեա­կին ա­ռի­թով մեր ժո­ղո­վուր­դի մե­ծա­գոյն «շան­սո­նիէ»ն գէթ մեկ­նա­բա­նէր «Ա­նոնք ին­կան», կամ հպան­ցիկ ակ­նարկ մը կա­տա­րէր մարդ­կա­յին պատ­մու­թեան մե­ծա­գոյն ա­ղէ­տին նկատ­մամբ, սա­կայն ներ­կայ հայ հան­դի­սա­տե­սը բա­ւա­րա­րուե­ցաւ սրա­հէն բաժ­նուիլ, իր ազ­գին հպար­տու­թիւնն ու հա­յու տա­ղան­դին խորհր­դա­նի­շը հան­դի­սա­ցող Ազ­նա­ւո­րին (Վա­ղի­նակ Ազ­նա­ւու­րեա­նին), 91-ա­մեայ եր­գի­չին լի­բա­նա­նեան բե­մա­հար­թա­կին վրայ ու­նե­ցած կեանք մը ար­ժող մե­ծա­գոյն յա­ջո­ղու­թեամբ:

ՊԱՅ­ԾԻԿ ԳԱ­ԼԱՅ­ՃԵԱՆ