ԼՈՒՐՋ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ

Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի ճա­կա­տին վրայ հաս­տա­տուած փխրուն հրա­դա­դա­րի մթնո­լոր­տին մէջ Ատր­պէյ­ճա­նի բա­նա­կին կող­մէ կը շա­րու­նա­կուին խախ­տում­նե­րը։ Թէ՛ Հա­յաս­տան-Ատր­պէյ­ճան սահ­մա­նին եւ թէ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բաղ-Ատր­պէյ­ճան շփման գծին եր­կայն­քով կրակ կը բա­նան ա­զէ­րի զօր­քե­րը։ Կրա­կա­հեր­թե­րուն հե­տե­ւան­քով ե­րէկ ալ հայ­կա­կան կող­մը ու­նե­ցաւ վի­րա­ւո­րեալ­ներ։

Այս ի­րա­վի­ճա­կին մէջ ե­րէկ ե­րե­կո­յեան Հա­յաս­տա­նի Ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թեան խոր­հուր­դը ժո­ղով մը գու­մա­րեց, գլխա­ւո­րու­թեամբ Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեա­նի։ Ե­րե­ւա­նի նա­խա­գա­հա­կան ա­պա­րան­քին մէջ տե­ղի ու­նե­ցաւ նիս­տը։ Քննար­կուե­ցան Ատր­պէյ­ճա­նի կող­մէ 1994 թուա­կա­նի հրա­դա­դա­րի հա­մա­ձայ­նագ­րի կո­պիտ խախտ­ման, Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի դէմ լայ­նա­ծա­ւալ յար­ձակ­ման եւ քա­ղա­քա­ցիա­կան բնակ­չու­թեան դէմ ու­ժի կի­րառ­ման հե­տե­ւան­քով ստեղ­ծուած ի­րադ­րու­թեան կա­պակ­ցու­թեամբ ձեռ­նար­կուած մի­ջո­ցա­ռում­նե­րուն մա­սին հար­ցեր։ Անվ­տան­գու­թեան խոր­հուր­դի ան­դամ­նե­րը հան­դէս ե­կան զե­կու­ցում­նե­րով։ Ար­ձա­նագ­րուե­ցաւ, որ Ատր­պէյ­ճա­նի կող­մէ սան­ձա­զեր­ծուած ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րու ըն­թաց­քին Հա­յաս­տա­նի զի­նեալ ու­ժե­րը կա­տա­րած են ի­րենց առ­ջեւ դրուած խնդիր­նե­րը։ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի Պաշտ­պա­նու­թեան բա­նա­կը յաղ­թա­նակ տա­րած է՝ կա­սեց­նե­լով Ատր­պէյ­ճա­նի յար­ձա­կու­մը եւ խա­փա­նե­լով ա­նոր ծրագ­րե­րը։ Քննար­կուած հար­ցե­րուն շուրջ Սերժ Սարգ­սեան տուաւ հա­մա­պա­տաս­խան յանձ­նա­րա­րա­կան­ներ։ Հա­յաս­տա­նեան մա­մու­լը կը մատ­նան­շէ, որ Անվ­տան­գու­թեան խոր­հուր­դին ժո­ղո­վը յա­ջոր­դած է Սերժ Սարգ­սեա­նի կող­մէ նա­խըն­թաց օր Պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րա­րու­թիւն տրուած այ­ցե­լու­թեան։

Բաց աս­տի, Նա­խա­գահ Սարգ­սեան ե­րէկ հան­դի­պում մըն ալ ու­նե­ցաւ Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Ա­մե­նայն Հա­յոց Հայ­րա­պե­տին եւ Տ.Տ. Ա­րամ Ա. Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սին հետ։ Ծա­նօթ է, որ ներ­կա­յիս եր­կու կա­թո­ղի­կոս­նե­րը կը պատ­րաս­տուին զօ­րակ­ցու­թեան այ­ցե­լու­թիւն մը տալ դէ­պի Ար­ցախ։ Տե­սակ­ցու­թեան ըն­թաց­քին քննար­կուե­ցաւ վեր­ջին օ­րե­րուն Ար­ցա­խի դէմ Ատր­պէյ­ճա­նի կող­մէ կա­տա­րուած յար­ձակ­ման հե­տե­ւան­քով ստեղ­ծուած ի­րա­վի­ճա­կը։ Զրու­ցա­կից­նե­րը կա­րե­ւո­րե­ցին պե­տու­թիւն-ե­կե­ղե­ցի ջան­քե­րու հա­մա­տե­ղու­մը՝ ի նպաստ հա­մազ­գա­յին կա­րե­ւո­րա­գոյն խնդիր­նե­րու եւ առ­կայ մար­տահ­րա­ւէր­նե­րու յաղ­թա­հար­ման։ Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը եւ Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սը Սերժ Սարգ­սեա­նին հետ անդ­րա­դար­ձան նաեւ դէ­պի Ար­ցախ ի­րենց յա­ռա­ջի­կայ այ­ցե­լու­թեան։

Հա­յաս­տա­նի Վար­չա­պետ Յո­վիկ Աբ­րա­հա­մեանն ալ աշ­խա­տան­քա­յին այ­ցե­լու­թեամբ կը գտնուի Մոս­կուա­յի մէջ՝ Եւ­րոա­սիոյ տնտե­սա­կան միու­թեան ան­դամ եր­կիր­նե­րու միջ­կա­ռա­վա­րա­կան խոր­հուր­դի նիս­տին մաս­նակ­ցե­լու հա­մար։ Մոս­կուա­յի մէջ նա­խա­տե­սուած է Յո­վիկ Աբ­րա­հա­մեա­նի հան­դի­պու­մը՝ Ռու­սաս­տա­նի Վար­չա­պետ Տի­միթ­րի Մետ­վե­տե­ւի հետ։

ՊՐԻՒՔ­ՍԷ­ԼԻ ՄԷՋ

Ե­րէկ, Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախն­դի­րը օ­րա­կար­գի վրայ ե­կաւ Եւ­րո­խորհր­դա­րա­նի լիա­գու­մար նիս­տին ըն­թաց­քին։ Հայ­կա­կան աղ­բիւր­նե­րու հա­ղոր­դում­նե­րով, եւ­րո­պա­ցի խորհր­դա­րա­նա­կան­նե­րուն գե­րակ­շիռ մա­սը հան­դէս ե­կաւ յա­րա­բե­րա­բար ա­ւե­լի հա­յա­մէտ դիր­քո­րո­շում­նե­րով՝ ա­ռա­ջար­կե­լով խստաց­նել ճնշում­նե­րը Ատր­պէյ­ճա­նի վրայ։ Ժո­ղո­վի ըն­թաց­քին ե­լոյթ մը ու­նե­ցաւ Եւ­րո­յանձ­նա­ժո­ղո­վի փոխ-նա­խա­գահ, Եւ­րո­միու­թեան ար­տա­քին ու անվ­տան­գու­թեան քա­ղա­քա­կա­նու­թեան հար­ցե­րով գե­րա­գոյն յանձ­նա­կա­տար Ֆե­տե­րի­քա Մո­կե­րի­նի։ «Ար­մէնփ­րէս»ի հա­ղոր­դում­նե­րով, Մո­կե­րի­նի Եւ­րո­խորհր­դա­րա­նի նիս­տին ըն­թաց­քին յայտ­նեց, թէ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան գօ­տիէն ներս վեր­ջին շրջա­նին լա­րուա­ծու­թեան ա­ճը ա­ւե­լի յստակ ցոյց կու տայ, որ այս խնդի­րը չու­նի ռազ­մա­կան լու­ծում։ «Մենք կը շա­րու­նա­կենք պնդել հրա­դա­դա­րի խստիւ պահ­պան­ման եւ խա­ղա­ղու­թեան գոր­ծըն­թա­ցէն ներս յա­ռաջ շար­ժուե­լու վրայ։ Մաս­նա­ւո­րա­պէս քա­ղա­քա­կան ան­ձե­րու թի­րա­խա­ւո­րու­մը պէտք է դադ­րի։ Սա­կայն ակն­յայ­տօ­րէն մենք չենք կրնար հա­մա­ձայ­նիլ կար­գա­վի­ճա­կին եւ մեր քա­ղա­քա­կան նպա­տա­կը պէտք է ըլ­լայ, որ կող­մե­րը վերսկ­սին հա­կա­մար­տու­թեան հա­մա­պար­փակ կար­գա­ւոր­ման ուղ­ղեալ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րը», ը­սաւ Մո­կե­րի­նի եւ ընդգ­ծեց ա­ջակ­ցու­թիւ­նը ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րուն կող­մէ ա­ռա­ջար­կուած Մատ­րի­տեան սկզբունք­նե­րուն հի­ման վրայ խնդրի կար­գա­ւոր­ման։

Մո­կե­րի­նի յայ­տեց, թէ ի լրումն հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րու ջան­քե­րուն՝ քա­նի մը տա­րիէ ի վեր Եւ­րո­միու­թիւ­նը կը խրա­խու­սէ կող­մե­րու մի­ջեւ խա­ղաղ շփում­նե­րը։ Այ­սօր այդ ջան­քե­րը կա­րե­ւոր են ա­ւե­լի քան եր­բեք։ Հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւո­րու­մը պի­տի շա­րու­նա­կէ զբա­ղեց­նել Հա­յաս­տա­նի եւ Ատր­պէյ­ճա­նի հետ ԵՄ-ի երկ­խօ­սու­թեան օ­րա­կար­գը։ «Բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու այ­լընտ­րան­քը պի­տի ըլ­լան ա­ւե­լի շատ մա­հեր եւ ա­ւե­լի շատ կոր­ծա­նում­ներ։ Հի­մա բո­լորն ալ կը հասկ­նան, որ կար­գա­վի­ճա­կը կրնայ տա­նիլ միայն բռնու­թեան եւ տե­ղի ու­նե­ցաւ այս բա­նը։ Ե­կէ՛ք չթե­րագ­նա­հա­տենք այս հա­կա­մար­տու­թեան վտան­գը։ Ե­կէ՛ք ստեղ­ծուած ի­րա­վի­ճա­կը վե­րա­ծենք խա­ղա­ղու­թեան հա­մար հնա­րա­ւո­րու­թեան», ը­սաւ Մո­կե­րի­նի։

Պրիւք­սէ­լի ժո­ղո­վին ըն­թաց­քին Մո­կե­րի­նի ընդգ­ծեց  նաեւ, թէ լայ­նա­ծա­ւալ հա­կա­մար­տու­թիւ­նը չի նպաս­տեր ոե­ւէ մէ­կու շա­հե­րուն։ Հա­րա­ւա­յին Կով­կա­սը շատ կա­րե­ւոր տա­րած­քաշր­ջան մըն է Եւ­րո­պա­յի հա­մար։ Ան կը գտնուի Եւ­րո­պա­յի, Ա­սիոյ եւ Մեր­ձա­ւոր Ա­րե­ւել­քի խաչ­մե­րու­կին։ Տա­րած­քաշր­ջա­նը զար­գաց­ման հսկա­յա­կան հնա­րա­ւո­րու­թիւն ու­նի, սա­կայն այդ մէ­կը ետ կը մղուի ան­կա­յու­նու­թեան եւ պա­տե­րազ­մի պատ­ճա­ռով։ «Այս հա­կա­մար­տու­թիւ­նը կը խարխ­լէ եր­կու եր­կիր­նե­րու, ա­նոնց հա­րե­ւան­նե­րու զար­գա­ցու­մը եւ մեր­ձե­ցու­մը Եւ­րո­միու­թեան հետ», ը­սաւ Մո­կե­րի­նի։

Միւս կող­մէ, Եւ­րո­միու­թեան Հա­րա­ւա­յին Կով­կա­սի գծով յա­տուկ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Հեր­պերթ Զալ­պէր կը պատ­րաս­տուի այս շաբ­թուան մէջ այ­ցե­լել հա­կա­մար­տու­թեան տա­րած­քաշր­ջան։