ԲԱՐԵԿԱՄՈՒԹԵԱՆ ԿՈՉ

Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղան յայ­տա­րա­րեց, որ հայ­կա­կան հար­ցին շուրջ Եւ­րո­խորհր­դա­րա­նին կող­մէ ըն­դու­նուած ո­րո­շու­մը Թուր­քիոյ տե­սա­կէ­տէ չե­ղեալ կը հա­մա­րուի։

Դէ­պի Աս­տա­նա կա­տա­րած պաշ­տօ­նա­կան այ­ցե­լու­թեան ըն­թաց­քին Էր­տո­ղան ե­րէկ մաս­նակ­ցե­ցաւ Թուր­քիա-Ղա­զա­խիս­տան գոր­ծա­րար ֆո­րու­մին։ Ղա­զա­խիս­տա­նի Նա­խա­գահ Նուր­սուլ­թան Նա­զար­պայե­ւի մաս­նակ­ցու­թեամբ կազ­մա­կեր­պուած հա­ւա­քոյ­թին ժա­մա­նակ Էր­տո­ղան ու­նե­ցաւ ե­լոյթ մը եւ այս առ­թիւ անդ­րա­դար­ձաւ Եւ­րո­խորհր­դա­րա­նի վեր­ջին ո­րոշ­ման։ Այս առ­թիւ ան ու­շադ­րու­թիւն հրա­ւի­րեց շարք մը հան­գա­մանք­նե­րու վրայ եւ ը­սաւ. «Այս­տեղ կ՚ու­զեմ կրկնել հա­յոց ուղ­ղեալ իմ բա­րե­կա­մու­թեան կոչս։ Ե­կէ՛ք, պատ­մու­թիւ­նը թո­ղունք պատ­մա­բան­նե­րուն եւ մենք մեր հա­սա­րա­կաց շա­հե­րուն, մեր հա­սա­րա­կաց ան­ցեա­լին լոյ­սին տակ կա­ռու­ցենք նոր ա­պա­գայ մը»։

Էր­տո­ղա­նի խօս­քե­րով, պատ­մու­թեան բո­լոր շրջան­նե­րուն, թէ՛ իր սահ­ման­նե­րէն ներս ապ­րած քա­ղա­քա­ցի­նե­րուն եւ թէ իր տա­րած­քաշր­ջա­նի բո­լոր հա­ւա­քա­կա­նու­թիւն­նե­րուն հա­մար Թուր­քիա միշտ ե­ղած է՝ ար­դա­րու­թեան, ան­դոր­րու­թեան եւ անվ­տան­գու­թեան եր­կիր մը։

«Ան­ցեա­լի մէջ ապ­րուած­նե­րը պատ­րուա­կե­լով այ­սօր Թուր­քիան ու մեր ազ­գը մե­ղադ­րող­նե­րը նախեւա­ռաջ ա­նար­դա­րու­թիւն կը գոր­ծեն պատ­մու­թեան դէմ։ Ի զուր ջանք կը գոր­ծադ­րեն բո­լոր ա­նոնք, ո­րոնք կը փոր­ձեն որ­պէս բա­ցար­ձակ ճշմար­տու­թիւն Թուր­քիոյ հա­մար ըն­դու­նե­լի դարձ­նել ցե­ղաս­պա­նու­թեան նման բան մը, որ ան­ցեա­լի մէջ բա­ցար­ձա­կա­պէս չէ պա­տա­հած։ Այս նիւ­թին շուրջ խորհր­դա­րան­նե­րուն մէջ առ­նուած ո­րո­շում­նե­րը մե­զի հա­մար չե­ղեալ կը նկա­տուին։ Այս նիւ­թին շուրջ քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րու բո­լոր ար­տա­յայ­տու­թիւն­նե­րը մե­զի հա­մար չե­ղեալ կը նկա­տուին, ինչ­պէս նաեւ Եւ­րո­խորհր­դա­րա­նի ո­րո­շու­մը։ Կ՚ու­զեմ ձե­զի հետ մաս­նա­ւո­րա­պէս բաժ­նել հան­գա­մանք մը։ Թուր­քիա ո­րե­ւէ խնդիր, ո­րե­ւէ դժուա­րու­թիւն չու­նի հայ ժո­ղո­վուր­դին հետ։ Նոյն շրջա­նին մեր ազ­գին կրած ցա­ւե­րը, հա­ւա­տա­ցէք, այս բա­նէն ա­ւե­լի նուազ չէ, ա­ւե­լի շատ է։ Ա­սով հան­դերձ, հա­յոց նկատ­մամբ մեր բա­րե­կա­մու­թեան զգա­ցում­նե­րը տա­կա­ւին կեն­դա­նի են։ Մեր երկ­րին մէջ մօ­տա­ւո­րա­պէս 40 հա­զար քա­ղա­քա­ցի ու­նինք։ Կան նաեւ Հա­յաս­տա­նէն խոյս տա­լով մեր եր­կի­րը հաս­տա­տուած եւ այս պա­հուն մեր մօտ հիւ­րըն­կա­լուած 40 հա­զար մար­դիկ։ Ես ան­ցեալ տա­րի Ապ­րի­լի 23-ին բա­րե­կա­մու­թեան ձեռք եր­կա­րե­ցի Հա­յաս­տա­նին։ Բայց, մեր եր­կա­րած ձեռ­քը դժբախ­տա­բար մնաց օ­դին մէջ։ Այն պե­տու­թիւն­նե­րը, հաս­տա­տու­թիւն­նե­րը, ո­րոնք 1915 թուա­կա­նի դէպ­քե­րը պատ­րուա­կե­լով այ­սօր մեր երկ­րին դէմ ո­րո­շում­ներ կ՚առ­նեն, բա­ցար­ձա­կա­պէս մտադ­րու­թիւն չու­նին հա­յոց ի­րա­ւուն­քը պաշտ­պա­նե­լու, ցա­ւե­րը բաժ­նե­լու։ Նման ո­րո­շում­նե­րը հա­յոց չա­րա­շա­հու­մով Թուր­քիոյ դէմ թշնա­մու­թեան ցո­լա­ցու­մէն բաղ­կա­ցեալ է։ Ինչ­պէս ը­սի քիչ ա­ռաջ, նման բո­լոր ո­րո­շում­նե­րը մե­զի հա­մար չե­ղեալ կը նկատուին», յայ­տա­րա­րեց Էր­տո­ղան Աս­տա­նա­յի մէջ։

Էր­տո­ղա­նի այս ե­լոյ­թին զու­գա­հեռ Եւ­րո­խորհր­դա­րա­նի նա­խա­գահ Մար­թին Շուլցն ալ ե­րէկ հե­ռա­ձայ­նա­յին կապ հաս­տա­տեց Վար­չա­պետ Ահ­մէտ Տա­վու­տօղ­լուի հետ։ Պաշ­տօ­նա­կան աղ­բիւր­նե­րու հա­ղոր­դում­նե­րով, Շուլց նշեց, որ ինք բա­ցա­կա­յած է վեր­ջին ո­րոշ­ման ըն­դու­նուած Եւ­րո­խորհր­դա­րա­նի նիս­տէն, տե­ղեակ է այս հար­ցին վե­րա­բե­րեալ Թուր­քիոյ դիր­քո­րոշ­ման ու կը հասկ­նայ Թուր­քիոյ հա­կազ­դե­ցու­թիւ­նը։

Իր կար­գին, Ահմէտ Տա­վու­տօղ­լու Եւ­րո­խորհր­դա­րա­նի ո­րոշ­ման վե­րա­բե­րեալ Թուր­քիոյ հա­կազ­դե­ցու­թիւ­նը ար­տա­յայ­տեց բուռն խօս­քե­րով։ Վար­չա­պե­տին հա­մոզ­մամբ, կարգ մը շրջա­նակ­ներ կը փոր­ձեն պատ­մու­թիւ­նը շե­ղեց­նել քա­ղա­քա­կան նպա­տակ­նե­րով եւ նման նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­նե­րը վնաս կը հասց­նեն Թուր­քիա-Եւ­րո­միու­թիւն յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն, նաեւ Թուր­քիա-Հա­յաս­տան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու բնա­կա­նո­նաց­ման ուղ­ղեալ ջան­քե­րուն։

Միւս կող­մէ, Ազ­գա­յին մեծ ժո­ղո­վի եր­դի­քին տակ ներ­կա-­յացուած քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րէն ե­րե­քը՝ ԱԳ կու­սակ­ցու­թիւ­նը, ՃՀՓ եւ ՄՀՓ ե­րէկ հա­մա­տեղ յայ­տա­րա­րու­թիւ­նով մը հան­դէս ե­կան Եւ­րո­խորհր­դա­րա­նի ո­րոշ­ման դէմ։ Յայ­տա­րա­րու­թիւ­նը ստո­րագ­րե­ցին Ազ­գա­յին մեծ ժո­ղո­վի նա­խա­գահ Ճեմիլ Չի­չէք, ինչ­պէս նաեւ յի­շեալ ե­րեք կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րու խորհր­դա­րա­նա­կան խմբակ­ցու­թիւն­նե­րու ղե­կա­վար­նե­րը։