Քեսապը Մէկ Տարի Անց եւ Այսօր

2014-ի Մարտ 21-ի ա­ռա­ւօ­տեան ժա­մը 5-ին քե­սապ­ցի­նե­րը արթն­ցան կրա­կոց­նե­րու եւ պայ­թում­նե­րու ձայ­նե­րէն: Սահ­մա­նէն տե­ղա­ցող հրթի­ռա­կո­ծու­մը եւ կրա­կոց­նե­րու տա­րա­փը խու­ճա­պի մատ­նեց քե­սապ­ցի­նե­րը։ Ա­ւա­նի ողջ բնակ­չու­թիւ­նը ստի­պո­ւե­ցաւ իր հա­գած հա­գուստ­նե­րով միայն հե­ռա­նալ տու­նէն եւ ա­պաս­տան գտնել Է­քի­զօ­լու­խի բարձ­րուն­քը, այն ակն­կա­լի­քով, որ շու­տով ա­մէն ինչ վերջ կը գտնէ եւ բո­լո­րը տուն կը վե­րա­դառ­նան: Սա­կայն ողջ օրո­ւան ըն­թաց­քին հրթի­ռա­կո­ծու­թիւն­նե­րը չդադ­րե­ցան, բա­նա­կի եւ զի­նեալ ա­հա­բե­կիչ­նե­րու մի­ջեւ մար­տեր շա­րու­նա­կո­ւե­ցան:

Յա­ջորդ օ­րը բա­նա­կը տե­ղի տո­ւաւ եւ քա­շո­ւե­ցաւ Քե­սա­պէն: Շու­տով հա­զա­րա­ւոր զի­նեալ ա­հա­բե­կիչ­ներ խու­ժե­ցին Քե­սապ եւ ա­նոր շրջա­կայ գիւ­ղե­րը, տա­րած­քը ա­ռին ի­րենց հա­կակշ­ռին տակ: Ճա­րա­հատ քե­սապ­ցի­նե­րը ա­պաս­տա­նե­ցան Լա­թա­քիոյ Ս. Աս­տո­ւա­ծա­ծին ե­կե­ղեց­ւոյ շրջա­փա­կէն ներս: Խու­ճապն ու ի­րա­րան­ցու­մը մեծ էր: Բայց շնոր­հիւ տեղ­ւոյն պատ­կան մար­մին­նե­րուն, հա­րիւ­րա­ւոր քե­սապ­ցի­նե­րու կե­ցու­թիւ­նը ա­պա­հո­վո­ւե­ցաւ այն­տեղ, իսկ մէկ մասն ալ տե­ղա­ւո­րո­ւե­ցան ի­րենց ծա­նօթ­նե­րուն տու­նե­րը:

Քե­սա­պի գաղ­թա­կան­նե­րուն հա­մար աշ­խար­հի բո­լոր կող­մե­րէն օգ­նու­թիւն հա­սաւ, բո­լոր հա­մայնք­նե­րը նիւ­թա­կան եւ բա­րո­յա­կան ա­ջակ­ցու­թիւն ցու­ցա­բե­րե­ցին քե­սապ­ցի­նե­րուն։ Հնչե­ցին դա­տա­պար­տող կո­չեր, զօ­րակ­ցու­թեան կան-­չեր: Քե­սապ­ցին ա­ռան­ձին չէր՝ ողջ հա­յու­թիւ­նը կը տա­ռա­պէր Քե­սա­պի ցա­ւով:

Լրա­տո­ւա­մի­ջոց­նե­րը ո­ղո­ղո­ւած էին Քե­սա­պի եւ քե­սապ­ցի­նե­րու լու­րե­րով. աշ­խար­հի ու­շադ­րու­թիւ­նը կեդ­րո­նա­ցած էր Քե­սա­պի վրայ: Մեծ թի­ւով քե­սապ­ցի­ներ ա­պաս­տա­նե­ցան Պէյ­րութ, Այն­ճար եւ Հա­յաս­տան: Տեղ­ւոյն պատ­կան մար­մին­նե­րը, բա­րե­սի­րա­կան միու­թիւն­նե­րը ջանք չխնա­յե­ցին քե­սապ­ցիին հո­գը թե­թեւց­նե­լու եւ հո­գա­լու ա­նոր ա­ռօ­րեան:

Դժո­ւար եւ մա­շեց­նող ե­րեք ա­միս­նե­րէ ետք, Քե­սա­պը ա­զա­տագ­րո­ւե­ցաւ. 15 Յու­նիս 2014-ին սու­րիա­կան բա­նա­կը ա­զա­տագ­րեց ողջ Քե­սա­պը։ Զի­նեալ ա­հա­բե­կիչ­նե­րը քա­շո­ւե­ցան Քե­սա­պէն, ի­րենց ե­տին ձգե­լով ա­ւե­րակ ու այ­րո­ւած ա­ւան մը: Նոյն օ­րը քե­սապ­ցի տղա­մար­դիկ հա­սան ի­րենց տու­նե­րը: Վի­ճա­կը ահ­ռե­լի էր, կո­ղոպ­տո­ւած, թա­լա­նո­ւած եւ կրա­կի տրո­ւած տու­ներ, ե­կե­ղե­ցի­ներ, մշա­կու­թա­յին կեդ­րոն­ներ եւ վնա­սո­ւած ու մա­սամբ այ­րո­ւած պար­տէզ­ներ, խա­նութ­ներ, ար­հես­տա­նոց­ներ, ճա­շա­րան­ներ, հիւ­րա­նոց­ներ…

Քե­սա­պի մարդ­կա­յին կո­րուստ­նե­րը ա­մե­նէն դժո­ւարն ու ան­դառ­նա­լին էին։ Քե­սա­պը ու­նե­ցաւ ե­րեք նա­հա­տակ եւ մէկ վի­րա­ւոր. Վար­դան Անտ­րեան, նա­հա­տա­կո­ւե­ցաւ բա­նա­կի հետ կռո­ւե­լու ժա­մա­նակ, Սա­րօ Բա­բու­ճեան ծանր վի­րա­ւո­րո­ւե­ցաւ, Գէորգ Ճու­րեան եւ Շանթ Յով­հան­նէ­սեան սպան­նո­ւե­ցան զի­նեալ ա­հա­բե­կիչ­նե­րու ձեռ­քով: Սա­կայն հա­յը՝ մաս­նա­ւո­րա­բար քե­սապ­ցին յու­սա­հա­տիլ չի գի­տեր: Ըն­տա­նիք­նե­րը վե­րա­դար­ձան ի­րենց տու­նե­րը եւ լծո­ւե­ցան աշ­խա­տան­քի՝ վնա­սո­ւածն ու ա­ւերո­ւա­ծը վե­րա­կանգ­նե­լու, նո­րո­գե­լու եւ բա­րե­կար­գե­լու հա­մար:

Այ­սօր քե­սապ­ցի­նե­րուն մեծ մա­սը վե­րա­դար­ձած է Քե­սապ, վե­րա­նո­րո­գո­ւած եւ վե­րաօ­ծո­ւած են ե­կե­ղե­ցի­նե­րը (Ս. Աստո­ւա­ծա­ծին-Գա­լա­տու­րան, Ս. Աս­տուա­ծա­ծին-Քե­սապ, Ս. Մի­քա­յէլ ե­կե­ղե­ցի-Քե­սապ, Է­քի­զօ­լու­խի հայ ա­ւե­տա­րա­նա­կան Է­մա­նո­ւէլ ե­կե­ղե­ցի), Քե­սա­պի հայ­կա­կան ե­րեք դպրոց­նե­րը (Հայ Կա­թո­ղի­կէ Բա­րե­յու­սոյ ման­կա­պար­տէզ-նա­խակր­թա­րան, Հայ Ա­ւե­տա­րա­նա­կան Նա­հա­տա­կաց ման­կա­պար­տէզ-նա­խակր­թա­րան, Քե­սա­պի Ու­սում­նա­սի­րաց ճե­մա­րա­նը՝ իր ման­կա­պար­տէ­զով, նա­խակր­թա­րա­նով եւ երկ­րոր­դա­կա­նով) վե­րա­մու­տին վե­րա­բա­ցին ի­րենց դռնե­րը ա­շա­կերտ­նե­րուն առ­ջեւ: Տա­կա­ւին կի­սա­ւեր վի­ճա­կի մէջ են Քե­սա­պի Հայ Ա­ւե­տա­րա­նա­կան Ս. Եր­րոր­դու­թիւն ե­կե­ղե­ցին, Քոր­քիւ­նէի եւ Գա­րա­տու­րա­նի Հայ Ա­ւե­տա­րա­նա­կան ե­կե­ղե­ցի­նե­րը, «Մի­սա­քեան» մշա­կու­թա­յին կեդ­րո­նը: ­Քե­սա­պի մէջ կեան­քը կը շա­րու­նա­կո­ւի, տե­ղի կ՚ու­նե­նան ե­կե­ղե­ցա­կան կի­րակ­նօ­րեայ պա­տա­րագ­ներ, ձեռ­նարկ­ներ, դա­սա­խօու­թիւն­ներ, հար­սա­նիք­ներ, հա­ւաք­ներ ե­ւայլն:

Քե­սա­պը մա­սամբ ոտ­քի կանգ­նած է, բայց տա­կա­ւին շատ բան կայ ը­նե­լու: Սու­րիոյ քա­ղա­քա­կան ան­կա­յուն վի­ճա­կը, յար­ձակ­ման են­թար­կո­ւե­լու վտան­գը (թէեւ այ­սօր սու­րիա­կան բա­նա­կը մեծ թի­ւով ուժ տե­ղա­կա­յած է ամ­բողջ Քե­սա­պի սահ­մա­նին), տնտե­սա­կան տագ­նա­պը, ե­րի­տա­սար­դու­թե­նէ դա­տար­կո­ւի­լը մեծ եւ լուրջ մտա­հո­գու­թիւն­ներ են, զորս քե­սապ­ցին կը դի­մագ­րա­ւէ այ­սօր: Բայց քե­սապ­ցին յու­սա­հատ չէ, եւ ի­րա­ւունք ալ չու­նի յու­սա­հա­տե­լու, ո­րով­հե­տեւ Քե­սա­պը սոսկ կե­ցա­վայր չէ, այլ ան «փոք­րիկ Հա­յաս­տան մըն է Հա­յաս­տա­նէն դուրս», որ պէտք է եւ պի­տի գո­յա­տե­ւէ ու շէ­նա­նայ:

«Եռագոոյն»