ԱՌԱՋՆԱՀԵՐԹ ԱՇԽԱՏԱՆՔ

Ան­գա­րա­յի «Կա­զի» հա­մա-լըսա­րա­նի դա­սա­խօս­նե­րէն Փրոֆ. Ռե­ֆիք Թու­րան նշա­նա­կուե­ցաւ Թուրք պատ­մու­թեան հաս­տա­տու­թեան (Türk Tarih Kurumu-TTK) նա­խա­գահ։ Իր նշա­նա­կու­մէն ան­մի­ջա­պէս վերջ Ռե­ֆիք Թու­րան յայ­տա­րա­րու­թիւն­ներ ը­րաւ «Հա­պէր­թիւրք» օ­րա­թեր­թին եւ այս շրջագ­ծով անդ­րա­դար­ձաւ նաեւ հայ­կա­կան հար­ցին։ TTK-ի գլու­խը անց­նե­լէ վերջ իր ծա­ւա­լե­լիք գոր­ծու­նէու­թեան շուրջ են­թադ­րու­թիւն­նե­րուն վրայ կանգ ա­ռաւ Թու­րան, որ ա­ռա­ջին առ­թիւ գոր­ծի պի­տի լծուի՝ կեդ­րո­նա­նա­լով հայ­կա­կան հար­ցին վրայ։ Ըստ ի­րեն, հայ­կա­կան հար­ցին շուրջ ա­ռե­րե­ւոյթ կող­մե­րը կը հան­դի­սա­նան Թուր­քիան եւ Հա­յաս­տա­նը, սա­կայն ի­րա­կա­նու­թեան մէջ պա­րա­գան այս­պէս չէ։ Ռե­ֆիք Թու­րան բա­ցա­յայ­տօ­րէն ը­սած է, թէ այս խնդի­րը կը նկա­տէ մեծ տէ­րու­թիւն­նե­րու հա­շուե­յար­դա­րը Թուր­քիոյ հետ։ Հե­տե­ւա­բար, ինք կը ծրագ­րէ սոյն հար­ցին կա­պակ­ցու­թեամբ աշ­խա­տիլ վե­րո­յի­շեալ տե­սան­կիւ­նէն։

Մա­նա­ւանդ Ապ­րի­լի 24-ին ըն­դա­ռաջ ան կը պատ­րաս-տուի խտա­ցեալ աշ­խա­տանք կա­տա­րել հայ­կա­կան հար­ցին ա­ռըն­չու­թեամբ։ Ըստ նո­րա-նշա­նակ տնօ­րէ­նին, հայ­կա­կան հար­ցը ու­նի քա­ղա­քա­կան, գի­տա­կան եւ քա­րոզ­չա­կան չա­փում­ներ։ Թու­րա­նի բա­ցատ­րու­թիւն­նե­րով, հայ­կա­կան հար­ցի պա­րա­գա­յին մշա­կուած են կար­ճա­ժամ­կէտ, միջ­նա­ժամ­կէտ ու եր­կա­րա­ժամ­կէտ ծրագ­րեր։ Ա­ռա­ջին հեր­թին նախ գիր­քի մը հրա­տա­րա­կու­թեան աշ­խա­տան­քը խնդրոյ ա­ռար­կայ է, ո­րուն պի­տի յա­ջոր­դէ փաս­տա­վա­ւե­րագ­րա­կան բնոյ­թով ժա­պա­ւէն մը։ Կը նա­խա­տե­սուի ա­ռար­կա­յա­կան գործ մը պատ­րաս­տել, որ­պէս­զի ան հա­մո­զիչ ըլ­լայ կող­մե­րուն հա­մար, ինչ­պէս նաեւ կող­մե­րէ դուրս եր­կիր­նե­րուն տե­սա­կէ­տէ։ Այս նիւ­թին շուրջ TTK-ի գլխա­ւո­րու­թեամբ կարգ մը հաս­տա­տու­թիւն­ներ ծա­ւա­լած են գոր­ծու­նէու­թիւն։ Թու­րան յայտ­նեց, թէ ներ­կա­յիս այդ գոր­ծու­նէու­թեան ար­դիւն­քը պի­տի ծա­նօ­թա­ցուի հան­րա­յին կար­ծի­քին։ Իսկ եր­կա­րա­ժամ­կէտ ա­ռու­մով՝ խնդի­րը պի­տի քննար­կուի քա­ղա­քա­կան, ի­րա­ւա­կան եւ գի­տա­կան տե­սան­կիւ­նէն, ար­դիւնք­նե­րը պի­տի բաժ­նուին հա­մաշ­խար­հա­յին հան­րա­յին կար­ծի­քին հետ։

Ռեֆիք Թուրան 1956 թուա-կանին ծնած է Սպարթայի մէջ։ 1978 թուականին աւարտած է Անգարայի համալսարանի Պատմութեան բաժինը։ 1980 թուականին նոյն համալսարա-նէն ներս դարձած է մագիս-տրոս ու երեք տարի վերջ՝ պաշտպանած տոքթորականը։