ՊԱՏԿԵՐԱՑՆԵԼ ՇԱՀԵՐԸ

Արցախի երկրորդ պատերազմի յաջորդող մթնոլորտին մէջ բազմաթիւ վերլուծութիւններ շրջանառութեան մէջ մտած են տարածքաշրջանի նոր իրադրութեան եւ անով պայմանաւորուած վարկածներուն շուրջ։ Յայտնի դիւանագէտ Դաւիթ Յովհաննիսեան վերջերս այս բոլորին շուրջ «Ազատութիւն» ռատիօկայանին տուաւ հարցազրոյց մը, որու սղագրութիւնը կը ներկայացնենք ստորեւ։

*

-Հայ-թրքական յարաբերութիւններուն մէջ անսովոր աշխուժութիւն նկատուեցաւ: Նախ Թուրքիոյ նախագահ Էրտողան յայտարարեց, որ եթէ Հայաստան դրական քայլերու ձեռնարկէ՝ տարածքաշրջանին մէջ խաղաղութիւն հաստատելու ուղղութեամբ, ապա Թուրքիա համարժէք պատասխան կու տայ: Յաջորդ օրը Թուրքիոյ նախագահի այս յայտարարութեան արձագանգեց վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան՝ ըսելով, որ «դրական ազդակներ կը տեսնենք Թուրքիայէն, ատոր համար ալ մենք դրական ազդակով պիտի պատասխանենք»: Հայաստանի կառավարութեան ղեկավարի այս խօսքերէն երկու օր ետք դարձեալ արձագանգեց Էրտողան՝ նշելով, որ Անգարա պատրաստ է կարգաւորելու Երեւանի հետ յարաբերութիւնները՝ բարիդրացիութեան եւ իրարու տարածքային ամբողջականութեան նկատմամբ յարգանքի հիման վրայ: Ի՞նչ տեղի կ՚ունենայ: Ի՞նչ կ՚ըսէք այս բոլորին մասին:

-Ձեր բերած վերջին հատուածը՝ բարիդրացիութիւն, տարածքային ամբողջականութիւն եւ այլն, ասոնք շատ լաւ խօսքեր են: Սա այն առաջարկն է, որով, ինչպէս գիտէք, Հայաստան անկախութիւն ձեռք բերելէն ի վեր դիմած է Թուրքիոյ, բայց իրական պատասխան չէ ստացած: Այնուամենայնիւ, իր առաջին յայտարարութեան մէջ կայ նման ձեւակերպում՝ «դրական ազդակներ»: Որո՞նք են այդ «դրական ազդակները»: Ի՞նչ կը նշանակէ «դրական ազդակ»՝ Թուրքիոյ տեսանկիւնէն, իսկ երկրորդ՝ Հայաստանի: Ես չեմ կարծեր, թէ այդ տեսանկիւնները այսօր ստեղծուած իրավիճակին կը համընկնին: Լաւ է, որ խաղաղութեան մասին կը խօսուի: Լաւ է, որ ինչ-որ բանակցային գործընթացի սկսելու ակնարկներ կան: Ես, սակայն, կը կարծեմ, թէ պէտք է զգոյշ վերաբերիլ այս բոլորին: Կ՚ուզեմ կրկնել այն թեզը, որ տասնեակ տարիներ անընդհատ յառաջ քշած եմ. հայ-թրքական յարաբերութիւնները յարաբերութիւններ են Թուրքիոյ եւ Միացեալ Նահանգներու, ինչպէս նաեւ Թուրքիոյ եւ Ռուսաստանի միջեւ, եւ այլն: Ըստ իս, Թուրքիոյ համար երրորդական նշանակութիւն ունին Հայաստանի հետ յարաբերութիւնները: Այս առումով մենք պէտք է հասկնանք, թէ ի՛նչ շահեր կը հետապնդէ Թուրքիա ինչպէս այլ երկիրներու, այնպէս ալ Հայաստանի հետ իր յարաբերութիւններուն մէջ: Թուրքիոյ կողմէ դրական ազդակներ կ՚ըլլան, եթէ Հայաստան համաձայն գտնուի միջանցքին: Դրական ազդակներ կ՚ըլլան, եթէ Հայաստան ընդունի Ատրպէյճանի առաջարկած խաղաղութեան պայմանագրի նախագիծը: Արդեօք Հայաստան կրնա՞յ համաձայնիլ այդ բանին: Արդեօք այն ուժերը, որոնք շահագրգռուած են տարածքաշրջանի իրավիճակով, կրնա՞ն համաձայնիլ, որ նման պայմաններու համաձայնի Հայաստան: Ես չեմ կարծեր: Կարելի է ըսել, որ խաղաղութիւնը միշտ ողջունելի բան է: Բայց պէտք է հասկնալ, թէ ի՛նչ կը վճարես դուն այդ խաղաղութեան համար:

-Այնուամենայնիւ, դուք կը կարծէք, որ Թուրքիոյ նախագահին այս յայտարարութիւնները կապուած են Հայաստան-Ատրպէյճան սահմանազատումին եւ դէպի Նախիջեւան միջանցքին: Ասոնք, անշուշտ, առանձնապէս Թուրքիոյ նախաձեռնութիւնները չեն՝ ինչ-որ յարաբերութիւն սկսելու Հայաստանի հետ, ինչպէս փորձ եղաւ ֆութպոլի դիւանագիտութեան ժամանակ կամ աւելի կանուխ՝ 90-ականներուն:

-Այդ ժամանակ, գիտէք, բաւական լուրջ, ծանրակշիռ ուժեր էին այդ խաղաղութեան գործընթացի մէջքին կանգնածները: Եւ եթէ յիշենք, թէ ինչո՛վ աւարտեցաւ այդ մէկը, Ցիւրիխի մէջ ստորագրուեցան արձանագրութիւնները եւ ստորագրութեան ժամանակ ներկայ էին մեր խոշոր ուժերու ղեկավարները: Եւ այսպէս մեծ շուքով տեղի ունեցաւ ստորագրութիւնը: Բայց ինչո՞վ աւարտեցաւ, ոչինչո՛վ: Այսինքն՝ Միացեալ Նահանգներու Հիլըրի Քլինթընը, որ շատ լուրջ կը հետապնդէր այդ ստորագրութեան գործընթացին յաջողութիւնը, խորքին մէջ չկրցաւ այդ բանին հասնիլ: Թէ ինչո՛ւ, ապա պարզ է: Բայց ատոր մասին խօսիլը իմաստ չունի հիմա: Այդ մասին շատ խօսուած է: Արդեօք սա Թուրքիո՞յ նախաձեռնութիւնն է, ի հարկէ: Բայց Թուրքիա կը գործէ իր շահերէն մեկնելով: Որո՞նք են այդ շահերը։ Տարածքաշրջանը չափազանց բարձիթողի վիճակի մէջ է, բազմաթիւ են իրարու հակասող շահերը եւ այս պայմաններուն մէջ ինչ-որ չափով լարուածութիւնը մեղմելը բնականաբար Թուրքիոյ շահերէն կը բխի, բայց նոյն հարցումը կը ծագի. ի՞նչ գին պէտք է վճարէ Հայաստան եւ ի՞նչ զիջումներու պատրաստ է Թուրքիա՝ լարուածութիւնը մեղմելու համար: Ես անձնապէս չեմ կարծեր, թէ Թուրքիա պատրաստ է լուրջ զիջումներու երթալու: Եւ այստեղ պէտք է ըսել, որ Թուրքիոյ համար կարեւոր են Ռուսաստանի հետ յարաբերութիւնները: Որովհետեւ եթէ նայինք, թէ պատերազմին ո՛վ ինչի հասաւ, մենք կը տեսնենք, որ Թուրքիա իսկապէս շահած է: Իսկ ենթադրեալ պայմանաւորուածութիւնները, որոնք կրնային ըլլալ Ռուսաստանի հետ, չեն իսկ իրականացուած: Ճիշդ է, որ նախագահ Փութին կ՚ընդգծէ. «Դուք այդ բոլորին մասին ուղղակի կը խօսիք, նայեցէ՛ք թիւերուն: Մեր ապրանքաշրջանառութեան, ապրանքափոխանակման ընդհանուր ծաւալը հսկայական է, 20 միլիառէ աւելի է»:

-Ռուսաստանի եւ Թուրքիո՞յ:

-Այո՛, եւ ակնյայտօրէն այդ նախագահը, որ կ՚ընդգծէ, թէ իր քաղաքականութիւնը չափազանց իրատեսական է՝ մասնաւորաբար, տնտեսական, գործօններու եւ հաշուարկումի վրայ հիմնուած: Սակայն իրողութիւնը այն է, որ տնտեսական գործօնները կախեալ են միւս գործօններէն: Ռուսաստանի մէջ կամաց-կամաց սկսած են հասկնալ այս բանը, միւս կողմէ՝ Միացեալ Նահանգներու: Վերջինս, բնականաբար, այս ճահիճէն կը ձգտի դուրս գալ, նկատի ունիմ մեծ Միջին Արեւելք կոչուածը եւ աւելի հեռահար քաղաքականութիւն վարել: Բայց եւ այնպէս, ան չէ կորսնցուցած տարածքաշրջանին մէջ տեղի ունեցող իրադարձութիւններուն եւ գործընթացներուն հանդէպ հետաքրքրութիւնը: Ուաշինկթընի համար պատերազմէն ետք ստեղծուած իրավիճակը, երբ ռուս խաղաղապահները տեղադրուած են մէկ տեղ, իսկ միւս տեղ՝ թուրքերը, չի կրնար ընկալւիլ որպէս դրական արդիւնք:

-Ես կ՚ուզեմ հասկնալ, որ երբ Թուրքիա կ՚ըսէ, թէ ինք պատրաստ է կարգաւորելու Հայաստանի հետ յարաբերութիւնները, ի՞նչ կը ցանկայ ստանալ:

-Թուրքերը միշտ ըսած են, որ իրենք պատրաստ են, սակայն որոշակի պայմաններով: Այդ պայմաններն են՝ Արցախի հարցի լուծումը, որ միշտ չէ բարձրաձայնուած, յատկապէս 90-ականներուն եւ 2000-ականներու սկիզբը, այնուամենայնիւ կիզակէտային պայմաններէն մէկը եղած է: Երկրորդ՝ հայոց ցեղասպանութեան եւ տարածքային ամբողջականութեան խնդիրը: Այս պահանջները ինչպէս որ կային, այդպէս ալ մնացած են:

-44-օրեայ պատերազմէն ետք կայ այն կարծիքը, թէ երբ Թուրքիա առաջարկեց Հարաւային Կովկասի համար 3+3 ձեւաչափը, այսինքն՝ Թուրքիա, Ռուսաստան, Իրան եւ հարաւ-կովկասեան երեք պետութիւններ, նպատակ ունի ընդհանուր առմամբ զբաղելու տարածքաշրջանի անվտանգութեամբ, դուրս մղելու ռուսական մենաշնորհը: Եթէ սա այսպէս է, Հայաստան ի՞նչ դիրքորոշում պէտք է որդեգրէ:

-Առաջին անգամ չէ, որ կ՚ըլլայ այս առաջարկը: Առաջին անգամ եղած է ռուս-վրացական պատերազմի աւարտի օրերուն՝ 2008 թուականի օգոստոսին: Այն ժամանակ շատ աւելի PR գործողութեան նման էր այդ մէկը, հիմա ալ այդպէս է: Տարածքաշրջանին մէջ անվտանգութեան համակարգը, որ ուղղակի խեղդուած է հակամարտութիւններով, նման ձեւով չեն ըներ: Երբ դուն կը հաւաքես խաղացողները, որոնք բոլորն ալ իրարու հետ խնդիրներ ունին եւ կ՚ըսես՝ «այս պահէն սկսեալ մենք շատ խաղաղ պիտի ապրինք, զիրար պիտի սիրենք» եւ այլն, սխալ է, այդպէս կարելի չէ ընել: Բացի անկէ՝ 3+3 ձեւաչափը կ՚ենթադրէ շահերու ակնյայտ շրջանցում, անտեսումը այն ուժերուն, որոնք այստեղ շատոնց ներկայ են՝ ներառեալ ԱՄՆ, Եւրոմիութիւն, եւրոպական զանազան երկիրներ, Չինաստան եւ այլն: Այս երկիրներուն շահերը պիտի անտեսուին: Կարելի չէ այդպէս: Ինչպէս ըսի, 3+3 ձեւաչափի մէջ բազմաթիւ անլոյծ խնդիրներ կան:

-Մենք կրնա՞նք ըսել, որ Թուրքիա նպատակ ունի նաեւ աւելի լուրջ զբաղելու տարածքաշրջանային անվտանգութեամբ՝ յատկապէս պատերազմէն ետք աւելի լուրջ ներկայութիւն ապահովելու համար:

-Լուրջ ներկայութիւն ունի արդէն Թուրքիան: Եթէ դուք «տարածքաշրջան» ըսելով՝ կը հասկնաք Հարաւային Կովկաս, ապա տարածքաշրջան չէ այդ մէկը, այլ տարածքաշրջանի մէկ փոքր բաղադրիչը: Հարաւային Կովկասի մէջ Թուրքիա ռազմաքաղաքական հսկայական ներկայութիւն ունի, դեռ չեմ խօսիր տնտեսականին մասին: Ատրպէյճանի մէջ թրքական ռազմական ուժերը ներկայ են ակնյայտօրէն: Այո՛, ռազմակայանի պաշտօնական անուն չունին, բայց այդտեղ մի քանի ռազմակայան կայ: Եթէ Վրաստանի մասին խօսինք, հոն ալ տնտեսական ու ռազմական ներկայութիւն կայ: Այս պատերազմին Թուրքիա իսկապէս խոցեց Ռուսաստանի շահերը եւ ոչ միայն Ռուսաստանի, այլ նաեւ Միացեալ Նահանգներու եւ Եւրոմիութեան, որովհետեւ ԵԱՀԿ-ի Մինսքեան խմբակի ձեւաչափի համարեա չեղարկումը կը նշանակէ մարտահրաւէր նետել այդ ուժերուն:

-Ատրպէյճանի հետ խաղաղութիւնը շատ կարեւոր է, բայց այդ խաղաղութիւնը գին ունի, ինչպէս դուք կ՚ըսէք, պայմաններ, ձեր կարծիքով՝ Հայաստան ի՞նչ գին պատրաստ է վճարելու, պիտի կարենա՞յ վճարել խաղաղութեան համար, դուք ի՞նչ կը նախատեսէք:

-Ցաւօք սրտի, ես պէտք է իմ վրաս մեծ բռնութիւն գործադրելով ըսեմ, որ Հայաստան այսօր իրաւասու չէ որոշում տալու այս հարցերուն մէջ: Այդ հարցերուն պատասխանը այլ մայրաքաղաքներու մէջ է պէտք փնտռել:

-Այսինքն՝ դուք կը կարծէք՝ Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի համար այս կարեւոր հարցին գծով ո՛չ Պաքուի, ո՛չ Երեւանի մէջ որոշումներ պիտի կայացուին եւ որոշումները պիտի կայացուին Մոսկուայի, Անգարայի եւ Ուաշինկթընի մէջ:

-Յատկապէս Երեւանի, բայց նաեւ Պաքուի պարագային, դուք ճիշդ էք:

-Դուք ի՞նչ կը սպասէք այս ուղղութեամբ:

-Ես կը սպասեմ, որ եթէ անկանխատեսելի հանգամանք չըլլայ այս ուղղութեամբ՝ այսպէս դանդաղ ընթացող՝ անընդհատ իրարու կրակելով, անընդհատ զիրար սադրելով մի քանի մեթր, մի քանի 100 մեթր այնտեղէն, մի քանի հեքթար այնտեղէն, մի քանի անասուն այստեղէն, մի քանի անասուն այնտեղէն, այս վիճակը բոլորին ձեռք կու տայ։ Թէ ինչո՞ւ, որովհետեւ այս վիճակը շատ դիւրին է վերածել պատերազմի: Ինչպէ՞ս, ես ժամանակին եզր մը հնարած էի՝ կոճակային հակամարտութիւն, ըսենք՝ կոճակը կը սեղմես՝ կռիւը կը սկսի, կոճակը կը ձգես՝ կռիւը կը դադրի, այսինքն՝ կառավարուող հակամարտութիւն է սա: Սա ձեռք կու տայ յատկապէս ներգրաւուած ուժերուն:

-Այսինքն՝ Ռուսաստան, Թուրքիա:

-Ռուսաստան նախ եւ առաջ, սա իրենց ձեռք կու տայ:

-Կրնա՞ք ըսել, որ այդ տէրութիւնները Հայաստանն ու Ատրպէյճանը կը պատրաստեն նոր պատերազմի:

-Հին արտայայտութիւն կայ, որ եթէ բեմի պատին հրացան կախուած է, ապա պիտի կրակէ: Զէնք կը վաճառեն, չէ՞, այդ զէնքը ինչո՞ւ կը վաճառեն:

-Հետեւաբար նոր պատերազմի՞ կը պատրաստուին:

-Բնականաբար:

-Արցախի հարցը այս իրավիճակին մէջ, այս դանդաղ պատերազմի իրավիճակին մէջ, ինչպէս նկարագրեցիք, ի՞նչ ելք, ի՞նչ ընթացք պիտի ունենայ:

-Այդ կախուած է անկէ, թէ ո՛վ իր մէջ կը յաջողի կամք եւ որոշումներ կայացնելու ներուժ կուտակել, այդ կախուած է ե՛ւ մեզմէ, ե՛ւ Ատրպէյճանէն, այսինքն՝ անմիջականօրէն հակամարտութեան մասնակից ուժերէն: Վերջերս կարծեմ Իսրայէլի նոր վարչապետը Ուաշինկթըն էր եւ ինքը շատ հետաքրքրական բան մը ըսաւ. «Մեր սրբազան պարտականութիւնն է եւ մենք ոչ մէկուն կը զիջինք այդ մէկը եւ ոչ մէկը կը հրաւիրենք, որ մեզ պաշտպանէ»: Ես կ՚երազեմ այն օրը, երբ մենք ի վիճակի կ՚ըլլանք նման բան ըսելու:

-Հայաստանի շուրջ անվտանգութեան միջավայրը փոխուած է անցնող տարիէն ի վեր: Հայաստանի իշխանութիւնները կը յայտարարեն, որ ազգային անվտանգութեան ռազմավարութիւնը փոխեն: Եւ 44-օրեայ պատերազմէն առաջ մենք տեսանք, որ հայ-ռուսական դաշինքը, ըստ էութեան, նուազ արդիւնաւէտ կը գործէր կամ երբեք չէր գործեր: Ռուսաստան շարունակ սպառազինութիւն կը վաճառէր Ատրպէյճանին, որ, իր կարգին, զայն կ՚օգտագործէր հայկական խաղաղ բնակավայրերու դէմ: Մենք տեսանք, որ 44-օրեայ պատերազմին Մոսկուա լուռ էր:

-Լուռ չէր: Ան շատ յստակ կ՚արտայայտէր իր նպատակները: Խնդիրը այն է, որ մե՛նք չենք ուզեր լսել ու հաւատալ: Մենք կը կարծենք, թէ այդտեղ ինչ-որ ենթաիմաստներ կան:

-Կը հասկնամ, բայց Հայաստան ռազմական դաշինքի մէջ է Ռուսաստանի հետ, ՀԱՊԿ-ի անդամ է, սակայն Հայաստանի Հանրապետութիւնը ռազմական զաւթողականութեան կ՚ենթարկուի եւ մենք չենք տեսներ այդ պայմանագրերով նախատեսուած գործողութիւններ: Հիմա յատկապէս 44-օրեայ պատերազմէն ետք Երեւանի մէջ շատեր կ՚ըսեն, որ Հայաստան պէտք է փորձէ Ռուսաստանին առընթեր խորացնել ռազմական ու անվտանգութեան ոլորտներու մէջ իր կապերը այլ երկիրներու հետ. ինչպէս՝ ԱՄՆ, Ֆրանսա եւ այլն: Սա որքանո՞վ իրատեսական է: Ի՞նչ կ՚ըսէք:

-Բարի ցանկութեան մակարդակի բաներ են ասոնք, որովհետեւ լա՛ւ, մենք փորձեցինք, իսկ Ռուսաստան ինչպէ՞ս կը վերաբերի անոր, ուղղակի կը դադրեցնէ մատակարարումները, չէ՞: Եւ այդ կը նշանակէ, որ դուն անհրաժեշտ զէնքը, զինամթերքը չունիս: Ես կ՚ուզեմ վերադառնալ ձեր խօսքի սկիզբի բաժնին, թէ մենք ռազմական նոր համակարգ պէտք է մշակենք եւ այլն, եւ այլն: Խնդիրը այն է, որ հրամանատարները միշտ կը պատրաստուին անցած պատերազմին: Ինձմէ շատ աւելի խելօք մարդիկ ըսած են այս մէկը: Եւ հիմա մենք մեր ռազմական նոր համակարգով պիտի փորձենք պատրաստուիլ 44-օրեայ պատերազմին: Բայց արդէն փոխուած է իրավիճակը եւ արդէն բոլորը գիտեն, որ այդ եղած ու անցած է: Իսկ ի՞նչ պիտի ըլլայ: Այս առումով արդեօք մենք ունի՞նք բանական կարողութիւնը հաշուարկելու, թէ ի՛նչ պիտի ըլլայ գալիքը: Ես կը կարծեմ, որ չունինք, կազմակերպուած ձեւով չունինք. կան ցաք ու ցրիւ մարդիկ, որոնք ինչ-որ բաներ կ՚ըսեն, բայց ռազմական, քաղաքական ու տնտեսական լուրջ, կազմակերպուած վերլուծական համակարգեր չունինք: Լաւ, այս նոր համակարգը ինչի՞ հիման վրայ պիտի ստեղծես, վերլուծական ի՞նչ տուեալներ, տուեալներու ի՞նչ կայան ունիս, ոչինչ ունիս:

-Արդեօք Հայաստան չի՞ կրնար ինքզինքին թոյլ տալ Ատրպէյճանի արտաքին քաղաքականութիւնը վարելու:

-Մենք, ի հարկէ, կրնայինք նոյն քաղաքականութիւնը վարել եւ պէտք է ըսել, որ երկար յաջողութեամբ ալ վարած ենք զայն, մինչեւ որ երկրորդ նախագահը ամբողջովին տրուեցաւ Ռուսաստանին: Մենք այսօր հայկական ենթակառուցուածք չունինք, բոլորը ռուսական են եւ սա տեղի ունեցաւ երկրորդ նախագահի իշխանութեան օրօք՝ սկսած բացարձակ ծիծաղելի ու խայտառակ այդ գործարքէն՝ «Գոյք՝ պարտքի դիմաց», վերջացուցած բարձր լարման ելեկտրագիծերով: Յիշեալ բոլորը մեզ այս օրուան հասցուց:

-Վերջին հարց. ներքին քաղաքական սուր ճգնաժամէն ետք տեղի ունեցան արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններ: Մենք տեսանք նաեւ նոր խորհրդարանի առաջին նստաշրջանը, որ ծեծկռտուքով աւարտեցաւ, ծեծկռտուքով ընդունեցին կառավարութեան ծրագիրը: Այս բոլորի կիզակէտին վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան յայտարարեց, որ ներքին քաղաքական ճգնաժամը յաղթահարուած էր: Ի՞նչ զարգացումներու կը սպասէք Հայաստանի մէջ:

-Ծեծկռտուքը, որ ըսիք, բացայայտ նենգադուլ է: Անոնք չեն ուզեր աշխատիլ: Ինչո՞ւ չեն ուզեր, պարզ պատճառով մը. ինչքան աւելի քիչ ըլլայ կառավարութեան եւ օրէնսդիր մարմնի արդիւնաւէտութիւնը, այնքան աւելի խոր ճգնաժամի մէջ կ՚իյնայ Հայաստան եւ այնքան աւելի մեծ կ՚ըլլայ դժգոհութիւնը իշխանութեան գլուխ գտնուող ուժերէն եւ այնքան աւելի շուտ կ՚երթան անոնք: Սա է պատճառը: Սա ուղղակի հոլիկանութիւն է: Մարդ կը զզուի նայելով այդ բոլորին: Արդեօք կարելի կ՚ըլլա՞յ յաղթահարել սա խորհրդարանին մէջ, թող իշխող ուժը մտածէ այդ մասին: Ինծի կը թուի, թէ շատ դիւրին յաղթահարուող խնդիր է, թող իրենք որոշեն, լուծեն: Իսկ երկրորդը՝ ներքին քաղաքական իրական ճգնաժամ կա՞յ։ Կա՛յ, ի հարկէ: Քանի դեռ ելմտական աղբիւրները պարզ չեն, սպիտակ գօտիի մէջ չեն գտնուիր եւ չեն վերահսկուիր իրաւական հիմքերու վրայ, քաղաքական ներքին ճգնաժամը պիտի շարունակուի: