ԿԱԹ ՈՒ ԹԱՆ

Ըն­կե­րոջ մը հետ խօ­սակ­ցու­թեան պա­հուն, ու­րիշ ըն­կեր մը մօ­տե­նա­լով խօ­սա­կի­ցիս ը­սաւ. «Մի՛ խօ­սիր ա­սոր հետ, մի՛ խօ­սիր, ի՛նք յո­ռե­տես է, քեզ ալ կը վա­րա­կէ»: Եր­բեմն վի­ճա­կը կամ գա­լիք դրու­թի­նը ա­նո­րոշ կ՚ըլ­լայ ու ա­նոր ժխտա­կան կող­մին ե­թէ նա­յիս, յո­ռե­տես կ՚ըլ­լաս. Իսկ դրա­կան կող­մին՝ լա­ւա­տես. կայ, սա­կայն, ամ­բող­ջու­թիւ­նը ըն­կա­լե­լու տե­սան­կիւն: Ա­պա­գան ցոյց պի­տի տայ, թէ ո՞րն է ճիշ­դը եւ ի՞նչ պէտք է ա­նուա­նել զայն՝ յո­ռե­տե՞ս, թէ լա­ւա­տես: Ա­մե­նայն­դէպս, «տես»ը իր են­թա­հո­ղը կ՚ու­նե­նայ ան­ցեա­լին պա­տա­հած դէպ­քին հա­մե­մատ ու ա­նոր ազ­դե­ցու­թեան տակ կը կազ­մուի ան­ձին տե­սան­կիւ­նը:

Ա­ռա­ջին համ­բոյ­րը չի մոռ­ցուիր կ՚ը­սեն… բայց ես մոռ­ցած եմ. ու­րեմն՝ պի­տի ը­սեմ, թէ  ի՞նչ որ «դրոշ­մուած» է, չի մոռ­ցուիր:

Տա­րե­լիցն է Լե­նի­նա­կա­նի ա­հա­ւոր երկ­րա­շար­ժին:

Քսա­նութ տա­րի­ներ ան­ցեր են այն օ­րէն, երբ ո՛չ միայն աշ­խար­հաս­փիւռ հա­յու­թիւ­նը, այլ՝ պե­տու­թիւն­ներ «մար­դա­սի­րա­կան» (կը չա­կեր­տեմ քա­նի որ մար­դա­սի­րա­կա­նին հետ կա­յին այլ նպա­տակ­ներ) օգ­նու­թեան ձեռք եր­կա­րե­ցին՝ մեղ­մե­լու հա­մար ե­ղա­ծին պատ­ճա­ռած ա­ւե­րը: Ո՞վ չէ լսած Ազ­նա­ւու­րի «Քեզ հա­մար Հա­յաս­տան» եր­գը, որ վա­ճա­ռուող սկա­ւա­ռակ­նե­րու ցան­կը կը գլխա­ւո­րէր, շա­հոյ­թի սի­րոյն, եւ այլ օգ­նու­թիւն­ներ, զա­նա­զան մի­ջոց­նե­րով:

Գանք մեր «բոյ­նին»:

Լի­բա­նա՜ն… «սփիւռ­քա­հա­յու­թեան ող­նա­յա­րը» ան­ցաւ գոր­ծի, չէր կրնար մնալ ձեռ­նա­ծալ։ Վեր­ջա­պէս հոս հա­յու­թեան սիրտն է, որ կը բա­բա­խէր ու… Դ­ՐԱ­ՄԱ­ՀԱ­ՒԱՔ, միաս­նա­բար, կու­սակ­ցու­թիւն­ներ, միու­թիւն­ներ, դպրո­ցեր եւ այլն, եւ այլն… ի մի­ջի այ­լոց, տե­ղա­ցի ըն­կեր­վա­րա­կան­ներ եւս ի­րենց բա­ժի­նը ու­նե­ցան դրա­մա­հա­ւա­քի, օգ­նու­թեան փու­թա­լու Հա­յաս­տա­նին, որ այդ շրջա­նին Սո­վե­տա­կան ըն­կեր­վա­րա­կան վար­չա­կար­գով կը ղե­կա­վա­րուէր:

Ան­շուշտ, ա­մէն ոք, ըստ իր մտա­ծո­ղու­թեան, դիր­քո­րո­շու­մին եւ կա­րե­լիու­թեան մաս­նակ­ցե­ցաւ. գու­ցէ եւ՝ ո՛չ: Թէ ի՞նչ չա­փով… այդ ա­մէն մէ­կու խնդիրն է, բայց ըստ մեր պատ­կա­նած կրօ­նին, գէթ տա­սա­նոր­դի դրու­թեամբ շար­ժե­լու էինք, իսկ քրիս­տո­նէա­բար՝ «կի­սուիլ ու­նե­ցուած­քով»,  սա­կայն այս տե­սակ նիւ­թեր շա՜տ «սա­կայն»նե­րու պէտք կ՚ու­նե­նան:

Ու­րեմն՝ անց­նինք:

Տա­րի­նե­րը գու­մա­րուե­լով դար­ձան տա­սը… եւ ա՛յդ տա­րուան մէջ, այ­սինքն՝ տաս տա­րի­ներ ետք, լի­բա­նա­նա­հա­յու­թե­նէն գան­ձուած գու­մա­րը փո­խան­ցուե­ցաւ հայ­րե­նիք՝ այդ ժա­մա­նա­կուան պե­տու­թեան, Տ.Տ. Ա­րամ Վե­հա­փա­ռի ձե­ռամբ ( եւ ի՜նչ ցնցո­տիա­ցած, գու­ցէ եւ ցե­ցե­րէ նօս­րա­ցած գու­մար):

Եւ դեռ այ­սօր կար­դալ՝ «28 ՏԱ­ՐԻ Ա­ՆՕ­ԹԵ­ՒԱՆ»:

Նշենք, որ Հա­յաս­տա­նի կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը խոս­տա­ցած է երկ­րա­շար­ժէն ի­րենց բնա­կա­րան­նե­րը կորսն­ցու­ցած եւ եր­կար տա­րի­ներ ա­նօ­թե­ւան մնա­ցած քա­ղա­քա­ցի­նե­րուն տու­ներ ա­պա­հո­վել մին­չեւ 2017 թուա­կան՝ ող­բեր­գու­թե­նէն 29 տա­րի ետք:

Մայրս պի­տի ը­սէր «նոր բա­րի լոյս»:

«Այս տա­րի եւս յար­գան­քի տուրք մա­տու­ցուե­ցաւ երկ­րա­շար­ժէն զո­հուած­նե­րուն»: (Զո­հուած­նե­րը ի՞նչ զգա­ցին ար­դեօք): Բայց կան տա­կա­ւին կեն­դա­նի «զո­հուած­ներ», ո­րոնք «Ան­տու­նի»ն կ­՚ապ­րին, երբ հայ­րե­նի թէ Սփիւռ­քի «վե­րին» խա­ւեր ա­ռանձ­նա­տու­նե­րով եւ շքեղ ինք­նա­շարժ­նե­րով ի­րա­րու հետ կը մրցին:

«Յո­ռե­տես» եմ, ին­չո՞ւ չէ, երբ ա­ռա­ծը կ՚ը­սէ. «կա­թէն բե­րա­նը այ­րո­ղը թա­նը փչե­լով կը խմէ»:

Երբ հա­ւա­տա­ցի, սուտ ե­լար աշ­խարհ,

Բայց զիս ա­շա­կերտ ը­րիր դպրո­ցիդ­

Ու սոր­վե­ցու­ցիր բազ­մա­թիւ դա­սեր,

Ու դեռ կ՚ու­սա­նիմ.

Զիս պա­հէ խո­նարհ:

(Ս. Ար­մէն)

ՍԱՐԳԻՍ ՓՈՇՕՂԼԵԱՆ

«Զարթօնք», Լիբանան