ՁԻԹԱՊՏՈՒՂԻ ԿՈՐԻԶԸ

Սեղանը սրբած պահուս հաւաքեցի ձիթապտուղի կորիզը: Տարուան երկրորդ օրն է. քիչ առաջ ճաշեցինք. տօնական ճաշացուցակին գլխաւորներէն՝ միջուկով քէօֆթէներուն վերջինները կերանք մայր ու որդի: Աւանդաբար, ամէն անգամ որ այս ճաշատեսակը պատրաստեմ, քէօֆթէի մը մէջ բախտ կը դնեմ. բախտի առարկան կրնայ կոճակ մը, մետաղադրամ մը, ձիթապտուղ մը կամ կտոր մը պանիր ըլլալ:

«Ես եւ դուն ենք, տղա՛ս, ի՞նչ պէտք կայ բախտ դնելու. կա՛մ ինծի պիտի ելլէ, կամ՝ քեզի», պատասխանած էի մանչուկիս տարի մը առաջ, երբ ճաշի սեղանին քէօֆթէները տեսնելով խանդավառ հարցուցած էր բախտի առարկային մասին:

Ինչեր աւանդած են մեզի մեր մեծերը ու անզգալաբար փոխանցած զանոնք նորերուն, որոնք ջերմութիւն գտած են փոխանցուածներուն մէջ ու կը փնտռեն այդ ջերմութիւնը, այդ պահերը կը յիշեն ամէն առիթը ներկայանալուն: Ահաւասիկ թել մը հինը նորին կապող. շատ դիւրաւ ընկալուող, քաղցրութեամբ մարսուող ու յիշուող, դաստիարակութեան հաճելի ոճով աւանդուած ժառանգութիւն մը:

Ամանորի նախօրէին, պատրաստութիւններու իրարանցումին մէջ, նախապաշարումները կը սկսէին հոսիլ կեսուրիս հնչիւններէն. «Այնպէս ըրէք, որ տան աղբերը կէսօրէ ետք թափէք, գիշերը աղբը տունը չմնայ, իսկ առտու տարիին աղբ թափելով չսկսինք: Անյաջողութիւն կը բերէ առաջին օրը աղբ թափելը», կ՚ըսէր ան տարուան վերջին օրուան խճողուածութեան մէջ յուշարարի դերը կատարելով ու աչքերը չորս բացած կը զննէր եւ՝ «Այդ մկրատը գոց պահէ, թող չար լեզուները չքանան մեզմէ», կը լսէինք յանկարծ, երբ տեղ մը մոռցուած մկրատը այդ վիճակով գտնէր:

«Նայեցէք ձեր պէտքերուն, յանկարծ բան մը պակաս առած չըլլաք, ամէն ինչը լի թող ըլլայ. վաղը դրամ ծախսել չկայ», ոստիկանական շեշտով եւ ոտանաւորի պէս կը հնչէին այս խօսքերը, կը սորվեցնէին իր սորվածները, հինէն ընկալած նախապաշարումները:

Փոխանցում մըն էր տեղի ունեցածը, որ կը քրքրէր ներսը վստահաբար, անհանգիստ կ՚ընէր, եռացող բան մըն էր կարծես ու բարձր ջերմութեան վրայ եփող սուրճի պէս կը թափէր, կը յորդէր դուրս. հինին կանչն էր ատիկա, որ իւրաքանչիւրիս մէջ ձեւով մը կը նորոգուի տարեգլխուն ու անպայման բառով մը, նախադասութեամբ մը, յուշով մը, պատկերով մը կը սպրդի, կ՚ելլէ:

Բայց նաեւ հաւատքը գլուխ կը ցցէր՝ «Խունկն ու ածուխը չմոռնաս, տղա՛ս, անոնք գրպանիդ մէջ դիր, գիտես արդէն...», կը դիմէր տղուն խաղաղութեամբ: Տղան ամէն տարուան առաջին օրը խանութ կ՚երթար, խունկ կը ծխէր, կէս ժամ մըն ալ, գաւաթ մը սուրճի ումպերով, կը նստէր խանութին մէջ, ինքնիրեն. խունկին քուլաներուն կը միանային լուռ աղօթքը, խոհերը, մաղթանքները, ծրագիրները եւ ոլորուելով կը բարձրանային դէպի վե՜ր: Այսպէս, ամէն տարի շարունակաբար...

Մինչ ես, մեր պատշգամէն կը դիտէի ամայի փողոցը եւ այդ ամայութեան մէջ կ՚երեւէր դիմացի շէնքի արաբ քրիստոնեայ դրացին, որ միջին տարիքով համեստ ընտանիքի մը նահապետն էր եւ ամէն Աստուծոյ օր, երբ դուրս ելլէր տունէն, շէնքին սեմին կանգնած երեք անգամ կը խաչակնքէր ապա ձեռքերը պարզած վեր նայելով կը մրմնջար ամէնօրեայ աղօթքը, շնորհակալութիւնը թերեւս եւ թեթեւ քայլերով կը շարունակէր իր օրուան երթը:

Ձիթապտուղի կորիզը ուրտեղե՜ր տարաւ զիս...

Ա­ՆԻ ԲՐԴՈ­ՅԵԱՆ-ՂԱԶ­ԱՐԵԱՆ

Երեւան

Ուրբաթ, Յունուար 3, 2020