ԾԱՌԻՆ ԵՒ ՄԱՐԴՈՒՆ ՏԱՐԻՔԸ

Հար­ցում մը ու­նիմ սի­րե­լի՜­ներ՝ ո­րուն բա­նա­ւոր պա­տաս­խան մը կը փնտռեմ։ Թէեւ սա­կա­ւա­թիւ մեր օ­րե­րուն, բայց մեր շուր­ջը կան ծա­ռեր, ո­րոնք եր­կար տա­րի­ներ կը գտնուին հոն՝ ուր կը տես­նենք ա­մէն օր։ Սա­կայն ներ­կա­յիս, որ­քան կը նշմա­րենք, բնաւ պա­տա­հած չէ՛, գէթ դա­րի մը մէջ, ոե­ւէ մարդ­կա­յին էակ, որ հա­րիւր տա­րի ապ­րած ըլ­լայ եւ ե­թէ կայ հա­զուա­գիւտ մար­դիկ, բո­լո­րո­վին բա­ցա­ռու­թիւն­ներ են, բայց կան ծա­ռեր, ո­րոնք հոն են ա­ւե­լի քան դար մը…։

Ին­չո՞ւ։ Խոր­հա՞ծ էք բնաւ այս մա­սին։

Կա­րե­լի է ա­նի­մաստ կամ անն­պա­տակ հա­մա­րուի նման անդ­րա­դար­ձում մը։ Ո­մանք կրնան մտա­ծել՝ թէ ծա­ռը եւ մար­դը բաղ­դա­տել կա­րե­լի չէ՝ քա­նի որ ա­նոնց բնու­թիւ­նը բո­լո­րո­վին տար­բեր է եւ ան­բաղ­դա­տե­լի՛։

Բայց ծա՛ռն ալ մա՛րդն ալ նոյն Բնու­թեան ա­նդամ­ներն են եւ կա­րե­լի է բաղ­դա­տել զա­նոնք։

Այս Բնու­թեան ընդ­հա­նուր հա­մա­կար­գու­թեան մէջ «ծառ»ի մը կը շնոր­հուի հա­րիւր տա­րի կամ ա­ւե­լի ապ­րե­լու ա­ռանձ­նաշ­նոր­հու­մը եւ կը զլա­ցուի «մարդ» էա­կին՝ որ են­թադ­րա­բար ամ­բողջ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան ծրագ­րին «դափ­նեպ­սակ»ն է։ Ին­չո՞ւ։

Բա­նա­կա­նու­թիւ­նը կ՚ը­սէ՝ թէ այս ե­րե­ւոյ­թին տակ պատ­ճա՛ռ մը պէտք է ըլ­լայ։ Ե­թէ քմա­հա­ճոյք չէ ե­ղա­ծը, պա­տա­հա­կան չէ, ու­րեմն ի՞նչ է պատ­ճա­ռը։

Մէկ բա­ցատ­րու­թիւն, ըն­դու­նե­լի կամ ա­նըն­դու­նե­լի, հիմ­նա­ւոր կամ ան­հիմն, սա՛ թե­րեւս թէ մար­դոց ստուած մե­ծա­մաս­նու­թիւ­նը «ար­ժա­նի չէ՛ այդ­քան եր­կար ապ­րե­լու…»։ Վ­րան խո­րա­պէս մտա­ծե­լու ար­ժա­նի հարց մը ա­հա­ւա­սիկ։ Դի­տենք մեր շուրջը սի­րե­լի­ներ՝ մեզ­մէ շա­տերս, որ ա­ւե­լի քան յի­սուն տա­րի ապ­րեր ենք, ի՞նչ ե­ղեր ենք, կամ ի՞նչ ը­րեր ենք, որ ար­դա­րա­ցու­ցիչ պատ­ճառ ու­նե­նանք յի­սուն տա­րի եւս ապ­րե­լու…։

Ե­թէ այս ի­մաս­տով մօ­տե­նանք հար­ցին՝ հար­ցում մը եւս պա­տաս­խան գտնել կը սպա­սէ. շա­տեր յի­սուն տա­րի ապ­րե­լով՝ ար­դէն բա­ւա­կան ապ­րած չե՞ն։ Ա­յո՛, շա­տեր յի­սուն տա­րի ապ­րե­լով՝ ար­դէն բա­ւա­կան ապ­րած են։

Որ­պէս­զի թիւ­րի­մա­ցու­թեան պատ­ճառ չդառ­նանք, բա­ցատ­րենք։ Չար մար­դիկ, ըն­կե­րու­թեան վնաս պատ­ճա­ռող մար­դիկ ին­չո՞ւ եր­կար ապ­րին, որ­պէս­զի ի­րենց չա­րու­թիւ­նը եւ վնա­սա­րար ազ­դե­ցու­թիւ­նը տա­րա­ծեն յի­սու­նէն ան­դին երկ­րո՞րդ յիս­նա­մեա­կի մը վրայ։ Շա­տեր պի­տի հա­կա­ռա­կին այս տե­սու­թեան եւ դէմ պի­տի գտնեն մար­դուն ապ­րե­լու ի­րա­ւուն­քին, ա­զա­տու­թեան եւ պի­տի ը­սեն՝ թէ ա­մէն ան­հա­տի դե­րը աստուա­ծա­յին ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան ընդ­հա­նուր ծրագ­րով ո­րո­շուած է եւ ի­մաս­տա­սի­րա­կան տե­սան­կիւ­նէն դի­տող­ներ պի­տի ը­սեն՝ աշ­խար­հի հա­ւա­սա­րակշ­ռու­թիւ­նը կ՚ա­պա­հո­վուի հա­կադ­րու­թիւն­նե­րու ներ­դաշ­նա­կու­թեան ներ­կա­յու­թեամբ։ Ու­րեմն պէ՛տք է եր­կար ապ­րին չա­րերն ալ, վնա­սա­կար­ներն ալ, որ­պէս­զի աշ­խար­հի վրայ եւ կեան­քի մէջ հաս­տա­տուի ներ­դաշ­նա­կու­թիւ­նը՝ որ հի՛մն է ա­մէն ի­րա­կա­նու­թեան, ա­մէն ճշմար­տու­թեան։

Ու­րեմն ա­նոնք ալ պէտք է ապ­րին, եւ եր­կար ապ­րին, որ­պէս­զի հա­ւա­սա­րակշ­ռու­թիւ­նը ա­պա­հո­վուի։

Ար­դա­րեւ, հոս կա­րե­լի է հարց­նել, թէ՝ կա­րե­ւո­րը եր­կա՞ր ապ­րիլն է, թէ ոչ՝ ար­դիւ­նա­բեր ապ­րի­լը։ Ան­շուշտ ան­վի­ճե­լի է, որ կեան­քը շնորհ մըն է, ար­ժէք մը կը ներ­կա­յաց­նէ, բայց եւ այն­պէս ան շնորհ մըն է նաեւ օգ­տա­գոր­ծե­լու, ար­դիւ­նա­ւո­րե­լու հա­մար ըն­ծա­յուած։ Եւ ու­րեմն, պէտք չէ տա­րօ­րի­նակ թուի այն հար­ցու­մը՝ թէ ո՞րն է նա­խընտ­րե­լին՝ եր­կար բայց ա­նօ­գուտ կեանք մը, թէ ոչ՝ չա­փա­ւոր բայց օգ­տա­լից եւ ար­դիւ­նա­ւոր կեանք մը։ Կեան­քը տրուած է մար­դուս օգ­տա­գոր­ծե­լու հա­մար, բաժ­նե­լու, բաժ­նե­կից ը­նե­լու շուր­ջին­նե­րը, մեր­ձա­ւոր­նե­րը եւ կա­րե­լիու­թեան ու տա­րո­ղու­թեան չա­փով՝ հա­մայն մարդ­կա­յին ըն­կե­րու­թիւ­նը։

Մարդ ստեղ­ծուած է մարդ­կա­յին ըն­կե­րու­թեան, մարդ­կա­յին ըն­տա­նի­քին մէջ տեղ մը գրա­ւե­լու եւ իր դե­րը կա­տա­րե­լու հա­մար։ Մարդ կո­չուած է ի­րե­րօգ­նու­թեան, «կեանք»ը տրուած է ի­րեն այս պայ­մա­նադ­րու­թեամբ ու պար­տա­ւո­րու­թեամբ։

Մար­դուս ի­րե­րօգ­նու­թեան այս կո­չու­մը՝ ի­րեն կը բեռ­նա­ւո­րէ ծանր պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն, որ կ՚ո­րո­շէ նաեւ իր մարդ ըլ­լա­լու հան­գա­մանքն ու ար­ժա­նի­քը։ Պա­տաս­խա­նա­տուու­թեան այս գի­տակ­ցու­թիւ­նը մար­դուս ա­ռա­քի­նու­թեան եւ ազ­նուու­թեան ստու­գա­նիշն է։ Պա­տաս­խա­նա­տուու­թեա­նը գի­տա­կից մար­դը ազ­նիւ է եւ ա­ռա­քի­նի, եւ ան կ՚ապ­րի կեան­քը լիու­լի, օգ­տա­կա­րու­թիւն եւ ար­դիւ­նա­ւո­րու­թիւն ա­պա­հո­վե­լով թէ՛ իր ան­ձին եւ թէ իր շուր­ջին­նե­րուն, իր մեր­ձա­ւոր­նե­րուն…։

Ու­րեմն «կեան­քը ապ­րիլ» պէտք չէ չափուի ժա­մա­նա­կի եր­կա­րու­թեամբ, այլ մա­նա­ւանդ՝ օգ­տա­բե­րու­թեամբ եւ ար­դիւ­նա­ւո­րու­թեա՛մբ։

Ար­դա­րեւ ի՞նչ է կեան­քը եւ ո՛չ՝ աշ­խար­հի վրայ, սե­րունդ­նե­րու մէջ դրոշ­մել գե­ղե­ցի­կը, բա­րին եւ ճշմա­րի­տը եւ թո­ղուլ հետք մը այս ար­ժէք­նե­րէն։

Խոր­հե­ցէ՛ք իմ սի­րե­լի եւ ազ­նիւ ըն­թեր­ցող բա­րե­կամ­ներ, մէ­կը, որ եր­կար ապ­րած է, բայց ո՛չ մէկ օգ­տա­կա­րու­թիւն ցոյց տուած է մարդ­կու­թեան, ան­շուշտ իր կա­րո­ղու­թեան, կա­րե­լիու­թեան եւ տա­րո­ղու­թեան չա­փով, իսկ ու­րիշ մը ապ­րած է չա­փա­ւոր ժա­մա­նա­կով, բայց օգ­տա­կա­րու­թիւն ու­նե­ցած է իր շուր­ջին­նե­րուն, մարդ­կու­թեան՝ իր ինք­նու­թե­նէն բան մը թո­ղած է ա­նոնց, բան մը ա­ւել­ցու­ցած է ար­ժէք­նե­րու վրայ՝ ըլ­լայ նիւ­թա­կան, ըլ­լայ բա­րո­յա­կան, ըլ­լայ մտա­յին աշ­խար­հի մէջ…։

Դժուար չէ պա­տաս­խա­նել՝ թէ ո՛­րը «եր­կար» ապ­րած է այդ պա­րա­գա­յին։

Ծա­ռը եր­կար կ՚ապ­րի, քա­նի որ մարդ՝ եր­կա՜ր տա­րի­ներ օգ­տուե­լու, դաս առ­նե­լու պա­հանջ­քը ու­նի Բնու­թե­նէն, ո­րուն կա­րե­ւոր մէկ տա՛րրն է ծա­ռը։ Եւ պէտք է ըն­դու­նիլ՝ թէ մարդ­կա­յին կեան­քը «սահ­մա­նեալ նպա­տակ»ի մը հա­մար հա­մա­կար­գուած է, ուս­տի ե­թէ մէ­կը յի­սուն տա­րուան մէջ չէ կրցած ծա­ռա­յել այդ նպա­տա­կին՝ հա­րիւր տա­րուան մէջ ալ չի՛ կրնար։ Ան՝ որ յի­սուն տա­րին չէ կրցած ար­ժեց­նել, հա­րիւ­րը ինչ­պէ՞ս կրնար ար­դա­րաց­նել։ Յի­սուն տարուան մէջ նպա­տա­կին չհաս­նող մէ­կը՝ մնա­ցեալ յի­սուն տա­րուան մէջ կրնա՞յ հաս­նիլ։

Ի՞նչ կ՚ը­սէք սի­րե­լի բա­րե­կամ­ներ…։

Ծա­ռը ի­րեն հա­մար չ՚ապ­րիր, մար­դը սա­կայն ի­րեն հա­մար կ՚ապ­րի։ Այս է կար­ծեմ տար­բե­րու­թիւ­նը ծա­ռին եւ մար­դուն։ Ծա­ռեր եր­կար տա­րի­ներ, դա­րե՜ր ապ­րեր են մար­դոց տա­լու հա­մար ի­րենց հո­վա­նիին հանգս­տու­թիւ­նը։ Մարդ ի՞նչ տուած է ծա­ռին…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ապ­րիլ 11, 2015, Իս­թան­պուլ