ԻՄԱՍՏՈՒԹԻՒՆԸ ՕԳՏԱԳՈՐԾԵԼ

Յա­ճախ կ՚ը­սենք՝ իւ­րա­քան­չիւր ան­հատ օժ­տուած է տե­սակ տե­սակ կա­րո­ղու­թիւն­նե­րով, ա­ռա­ւել կամ նուազ ըն­դու­նա­կու­թեամբ եւ ո­րոշ աս­տի­ճա­նի հմտու­թեամբ։

Մէկ խօս­քով՝ ա­մէն մէ­կը ու­նի տար­բեր տա­րո­ղու­թեան սահ­ման, եւ ո՛չ ոք ի­րա­րու նմա­նու­թիւն ու­նի ընդ­հա­նուր գի­ծե­րու մէջ։ Հա­սա­րա­կաց կէ­տեր ու­նե­նալ տար­բեր բան է՝ ի­րա­րու չնմա­նիլ, ու­րի՛շ բան։ Ու­րեմն, կեան­քի մէջ ա­մէն ան­հատ ու­րի­շի մը լրա­ցու­ցիչն է՝ ամ­բող­ջաց­նող, որ կը կազ­մէ լման «մարդ­կու­թիւն»ը։ Իւ­րա­քան­չիւր ան­հատ ու­րի­շի մը պէտք ու­նի, ու­րի­շի մը կը կա­րօ­տի իր կեան­քը գո­յա­պահ­պա­նե­լու եւ գո­յա­տե­ւե­լու հա­մար։ Բնա­կա՛ն է սա։

Բա­րո­յա­գի­տա­կան դրու­թիւն­նե­րու մէջ ի­րաւ եւ ար­դար սկզբունք մը կայ, այն է՝ գոր­ծա­ծել կա­րո­ղու­թիւն­նե­րը, ի­մաս­տու­թիւ­նը, ըն­դու­նա­կու­թիւն­նե­րը տա­րո­ղու­թեան չա­փով, որ­պէս­զի «պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն» ը­սուած ի­րո­ղու­թիւ­նը ծա­ռա­յէ իր նպա­տա­կին։ Ե­թէ ա­նի­րաւ ու ա­նար­դար գոր­ծե­րու մէջ իր ը­րած­նե­րուն բա­ցար­ձա­կա­պէս պա­տաս­խա­նա­տու լիա­զօր պաշ­տօ­նեայ մը կա­րող է ը­նել այն­պի­սի կար­գադ­րու­թիւն­ներ, ո­րոնք կ՚ա­պա­հո­վեն իր ա­պա­գան, նոյն պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւ­նը պէ՛տք է տի­րէ իւ­րա­քան­չիւր ան­հա­տի գի­տակ­ցու­թեան մէջ՝ կեան­քի եւ աշ­խար­հի վա­յելք­նե­րու ըն­թաց­քին։ Եւ ա՛յս է ա­հա­ւա­սիկ լա­ւա­գոյն գոր­ծա­ծու­թիւ­նը ի­մաս­տու­թեան եւ ա­մէն տե­սակ բնա­խօ­սա­կան եւ հո­գե­կան կա­րո­ղու­թիւն­նե­րուն։ Ա՛յս է լա­ւա­գոյն տնտե­սու­թիւ­նը ու­ժե­րուն, ար­ժէք­նե­րուն։ Ուս­տի կա­րե­ւո­րը ի­մաս­տու­թիւն կամ կա­րո­ղու­թիւն ու­նե­նա­լը չէ՛, այլ՝ ի­մաս­տու­թեան կամ կա­րո­ղու­թեան ինչ­պէ՛ս օգ­տա­գոր­ծուիլն է, ինչ­պէ՛ս գոր­ծադ­րուիլն է եւ մա­նա­ւանդ ի՛նչ նպա­տա­կի ծա­ռա­յեց­նելն է։

Մարդ պէտք է ան­տես ու ան­տար­բեր չմնայ ե­րակ­նե­րուն մէջ շրջող ա­րեան, զօ­րու­թիւն մըն է, ուժ մըն է ան, եւ պէտք է անդ­րա­դառ­նայ ա­նոր եւ ըստ այնմ վա­րուի։

Ար­դա­րեւ, ինչ­պէս որ մարդ իր ե­րակ­նե­րուն մէջ շրջող ա­րիւ­նը չի տես­ներ՝ չի տես­ներ նաեւ այն գոր­ծերն ու աշ­խա­տան­քը՝ ո­րուն տէ­րը կը կար­ծէ ինք­զինք։ Ուս­տի մարդ երբ ան­կա­րող է խոր­հե­լու, խօ­սե­լու եւ գոր­ծե­լու, գոր­ծը, խօս­քը եւ գոր­ծը ո­րե­ւէ նշա­նա­կու­թիւն եւ կա­րե­ւո­րու­թիւն չեն ու­նե­նար ո՛չ են­թա­կա­յին, եւ ոչ ալ շուր­ջին­նե­րուն։

Մարդ երբ ու­նի խելք, այ­սինքն լա՛ւ խոր­հե­լու կա­րո­ղու­թիւն, բայց չի կրնար կամ չ՚ու­զեր կա­նո­նա­ւոր վի­ճա­կի մը մէջ պա­հել զայն եւ լաւ գոր­ծա­ծել՝ օգ­տա­գոր­ծուիլ ան­կէ, ու­րեմն ան լաւ տնտես մը չէ՛։ Ա­մէն մի­ջոց լաւ է կամ վատ, ար­դար կամ ա­նի­րաւ՝ դա­տե­լով այն նպա­տա­կէն, ո­րուն կը ծա­ռա­յէ եւ ո­րուն կը նուի­րուի։

Ստա­ցուած­քը, հարս­տու­թիւ­նը ա­նու­րա­նա­լի ար­ժէ՛ք ու­նի կեան­քի մէջ, բայց երբ ի­րա­ւա՛մբ կը գոր­ծա­ծուի ար­դա­րու­թեամբ կը տես­նուի՝ թէ՛ շա­հե­լու եւ թէ գոր­ծա­ծե­լու ա­տեն։ Ու­րեմն հարս­տու­թիւ­նը ինք­նին չէ­զոք ար­ժէք մըն է՝ դրա­կան եւ ի­րա­գոր­ծա­կան ար­ժէք մը ներ­կա­յաց­նե­լու հա­մար ա­նոր գոր­ծա­ծու­թիւ­նը պայ­ման է։

Կա­յուն ար­ժէք մը գործ­նա­կա­նի եւ շար­ժուն վի­ճա­կի կը վե­րա­ծուի զայն գոր­ծա­ծե՛­լով։ Ու­րիշ խօս­քով կա­րե­ւո­րը զայն օգ­տա­գոր­ծե­լու կերպն է։ Ար­դա­րեւ ո՛ր կող­մէն ալ դի­տուի հար­ցը, ա­նոր բա­րո­յա­կան ար­ժէքն է որ կը յայտ­նուի։ Զոր օ­րի­նակ, Յի­սու­սի ա­շա­կերտ­նե­րուն մէջ Յու­դա­յի դիր­քը նա­խան­ձե­լի էր, քա­նի որ ան «գան­ձա­պետ»ն էր միու­թեան, սա­կայն Յով­հան­նէս իր սի­րով շատ ա­ւե­լի մօ­տիկ էր ու սի­րե­լի մեծ Վար­դա­պե­տին։ Ա­հա­ւա­սիկ, կա­րո­ղու­թիւն­նե­րու, ըն­դու­նա­կու­թիւն­նե­րու, դիրք ու աս­տի­ճան­նե­րու լա՛ւ գոր­ծա­ծու­թեան նպաս­տա­ւոր օգ­տա­գոր­ծու­թեան ա­պա­ցոյց մը…։

Ազ­գե­րու պատ­մու­թեան մէջ ալ ե­ղած են կա­րե­ւո՛ր դիրք ու­նե­ցող­ներ, հմտու­թեան եւ ի­մաս­տու­թեան տէր մե­ծա­մեծ­նե՜ր՝ ո­րոնք գէշ կամ սխալ տնտե­սու­թեան պատ­ճա­ռաւ սրբուած են պատ­մու­թեան է­ջե­րէն։ Ի­րա­կան հե­րոս­նե­րը, պատ­մու­թեան մէջ, ա­նոնք ե­ղած են՝ որ կրցա՛ծ են լա­ւա­գոյն կեր­պով օգ­տա­գոր­ծել, այ­սինքն տնտե­սել ի­րենց կա­րո­ղու­թիւ­նը, ի­րենց տա­րո­ղու­թեան չա­փով, եւ օգ­տա­կար ե­ղած են ի­րենց շուր­ջին­նե­րուն, ի­րենց վստա­հած­նե­րուն եւ ա­պա­հո­ված են մա­սամբ եր­ջա­նիկ կեանք մը…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Յու­նիս 15, 2015, Իս­թան­պուլ