Պէյրութի «Ազդակ» օրաթերթի ողջունելի յոբելեանը

Պէյ­րու­թի մեր պաշ­տօ­նա­կից «Ազ­դակ» օ­րա­թեր­թը ներ­կա­յիս կ­­՚ող­ջու­նէ իր հիմ­նադ­րու­թեան 90-ա­մեայ յո­բե­լեա­նը։ Քա­նի մը օր ա­ռաջ՝ ան­ցեալ շա­բա­թա­վեր­ջին «Ազ­դակ» բո­լո­րեց իր հրա­տա­րա­կու­թեան 89-րդ տա­րին ու թե­ւա­կո­խեց 90-ա­մեա­կի յո­բե­լե­նա­կան շրջա­նը։ Սա հայ մամ­լոյ տե­սան­կիւ­նէն իս­կա­պէս յատ­կան­շա­կան ու ող­ջու­նե­լի յո­բե­լեան մըն է։ Հայ­կա­կան սփիւռ­քէն ներս այ­սօր օ­րա­թեր­թե­րու թի­ւը կա­րե­լի է հա­շուել մա­տի վրայ։ Միայն այդ սա­կաւ քա­նա­կու­թիւնն ան­գամ բա­ւա­րար է սոյն յո­բե­լեա­նին վրայ կանգ առ­նե­լու հա­մար, սա­կայն «Ազ­դակ»ի նշա­նա­կու­թիւ­նը սահ­մա­նա­փակ չէ այդ­քա­նով։ Խօս­քը չի վե­րա­բե­րիր առ ի չգո­յէ լա­ւա­գոյ­նին թեր­թի մը։ Այս յո­բե­լեա­նը ող­ջու­նե­լի է՝ ո­րով­հե­տեւ «Ազ­դակ» օ­րա­թեր­թը միշտ կ­­՚ար­դա­րաց­նէ իր ա­նու­նը։ Ան լուրջ ազ­դակ մըն է, ազ­դու գոր­ծօն մըն է սփիւռ­քա­հայ հան­րա­յին կար­ծի­քի ամ­բող­ջա­կան ձե­ւա­ւոր­ման ճա­նա­պար­հին։ Հայ մամ­լոյ ան­դաս­տա­նէն ներս այս թեր­թը ու­նի իր պա­տուոյ դիր­քը, ա­նոր ե­տին թո­ղած տաս­նա­մեակ­նե­րը հնա­րա­ւո­րու­թիւն կ­­՚ըն­ձե­ռեն ա­պա­գայ տաս­նա­մեակ­նե­րուն հա­մար ա­ռար­կա­յա­կան հա­շուարկ­ներ ը­նե­լու ջան­քե­րուն շրջագ­ծով։ Պատ­մու­թիւն մը՝ հա­րուստ, փայ­լուն եւ ան­կիւ­նա­դար­ձա­յին յո­բե­լեան մը, ո­րու շե­մէն ան­դին շու­տով ար­դէն «Ազ­դակ»ին առ­ջեւ կ­­՚ու­րուագ­ծուի դա­րա­դար­ձի հո­րի­զո­նը։ Ինչ­պէս մօ­տա­ւոր ան­ցեա­լին մատ­նան­շած էինք ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ի հա­րիւ­րա­մեա­կին առ­թիւ, սփիւռ­քեան մեր թեր­թե­րու յո­բե­լեան­նե­րը տօ­նի մը հա­մա­զօր են բո­լոր ա­նոնց հա­մար, ո­րոնք ան­կեղ­ծօ­րէն կը բաժ­նեն տուեալ հանգ­րուա­նին առ­թած ու­րա­խու­թիւ­նը, հպար­տու­թիւ­նը եւ տա­կա­ւին իս­կա­պէս հա­ւատք կը տա­ծեն տուեալ թեր­թի ա­ռա­քե­լու­թեան եւ ա­պա­գա­յին նկատ­մամբ։ «Ազ­դակ»ի յո­բե­լեա­նը այս ծի­րին մէջ է միան­շա­նակ։ Այս թեր­թին յո­բե­լեա­նը ընդ­հան­րա­կան տօն մըն է հայ­կա­կան զան­գուա­ծա­յին լրա­տուու­թեան աշ­խար­հին տե­սա­կէ­տէ։

Հայ ի­րա­կա­նու­թեան մօտ կու­սակ­ցա­կան մա­մու­լի դրա­կան օ­րի­նակ­նե­րէն մին է «Ազ­դակ», որ ժա­մա­նակ­նե­րու հո­լո­վոյ­թին մէջ մնա­ցած է ան­սա­սան։ Ան Հայ Յե­ղա­փո­խա­կան Դաշ­նակ­ցու­թեան օր­կան­նե­րէն մին է եւ իր լի­նե­լու­թեամբ պա­տուա­բեր կը հա­մա­րուի նաեւ այս կու­սակ­ցու­թեան տե­սան­կիւ­նէն։ Ե­թէ կու­սակ­ցա­կան մա­մու­լի ե­րե­ւոյ­թը բնոյ­թին բե­րու­մով միշտ կրնայ հար­ցաքն­նուիլ ան­կա­խու­թեան կամ ա­նա­չա­ռու­թեան բե­րու­մով, ա­պա իր տե­սա­կին մէջ «Ազ­դակ» կրնայ հա­մա­րուիլ վառ օ­րի­նակ մը՝ նժա­րին վրայ հա­կա­փաս­տարկ­ներ դնե­լու ա­ռու­մով։ «Ազ­դակ» օ­րա­թեր­թի ի­նը տաս­նա­մեակ ա­ռաջ մեկ­նար­կած ու­ղե­ւո­րու­թիւ­նը կա­րե­լի է դի­տար­կել՝ զա­նա­զան շրջան­նե­րու պրիս­մա­կէն։ Ա­նոր ո­դի­սա­կա­նին սկիզ­բը գրե­թէ կը հա­մընկ­նի հա­յոց սփիւռ­քի կազ­մա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցին, կը զու­գա­դի­պի սփիւռ­քա­հայ մամ­լոյ նա­խըն­թաց­նե­րու ձե­ւա­ւոր­ման փու­լե­րուն։ Այդ բո­լոր գե­տին­նե­րուն վրայ «Ազ­դակ» ը­սած է իր խօս­քը, ու­նե­ցած՝ իր դե­րը, տուեալ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թիւն­նե­րուն եւ մար­տահ­րա­ւէր­նե­րուն հա­մա­պա­տաս­խան։ «Ազ­դակ»ի պատ­մու­թեան ար­ժե­ւո­րու­մը ինք­նին գործ մըն է վիթ­խա­րի։ Այդ տա­րեգ­րու­թեան ու­սում­նա­սի­րու­թիւ­նը, ըն­կա­լու­մը կրնայ կողմ­նո­րո­շիչ ըլ­լալ՝ հայ մամ­լոյ ընդ­հա­նուր պատ­մու­թիւ­նը դի­տար­կե­լու եւ ա­նոր ներ­թա­փան­ցե­լու ո­րո­նում­նե­րուն մէջ։ Բայց, ե­կէք հա­մա­ձայ­նինք, որ յո­բե­լե­նա­կան ներ­կայ փու­լին գաղտ­նի­քը, ին­չու չէ, նաեւ փառ­քը՝ թաք­նուած են ու­րիշ ճշմար­տու­թեան մը մէջ։ Ե­թէ «Ազ­դակ»ի ներ­կան չըլ­լար այս­քան փայ­լուն, այ­սօ­րուան եր­թը չըլ­լար այս­քան կա­տա­րե­լա­պաշտ, ա­պա ա­նոր ան­ցեա­լին ար­ժե­ւո­րու­մը պի­տի ըլ­լար ինք­նան­պա­տակ։ «Ազ­դակ»ի յո­բե­լեա­նին միակ նպա­տա­կը չէ ա­նոր ան­ցեա­լին պան­ծա­ցու­մը, այլ նաեւ ա­նոր ներ­կա­յի դրուա­տի­քին հիւ­սուի­լը։ Եւ ի վեր­ջոյ «Ազ­դակ»ի յո­բե­լեա­նին ի­մաս­տը կը բիւ­րե­ղա­նայ այն ի­րո­ղու­թեան մէջ, որ այս թեր­թը ա­պա­հո­ված է բո­լոր նա­խադ­րեալ­նե­րը՝ ե­րաշ­խա­ւո­րե­լու հա­մար իր ա­պա­գան։ Ըն­թեր­ցող­նե­րու լսա­րան մը հա­ւա­տա­րիմ, հա­ւաս­տի լրա­տուա­մի­ջո­ցի մը բնո­րոշ վստա­հու­թիւն եւ այս բո­լո­րին վրայ խարս­խուած յա­մառ աշ­խա­տան­քի ե­ռանդ մը, տես­լա­կան մը։

«Ազ­դակ» հա­յոց ազ­գա­յին կեան­քի մե­րօ­րեայ կա­րե­ւոր հա­յե­լի­նե­րէն մին է։ Սփիւռ­քեան կտրուած­քով ան կը ցո­լաց­նէ հայ ժո­ղո­վուր­դի ար­դի պատ­մու­թեան ան­ցու­մա­յին շրջա­նը։ Հա­յաս­տա­նի վե­րան­կա­խաց­ման յա­ջոր­դած վեր­ջին շուրջ քա­ռորդ դա­րուն սփիւռ­քէն ներս աս­տի­ճա­նա­բար նուա­զած են բե­ւե­ռա­ցում­նե­րը եւ այդ հա­մայ­նա­պատ­կե­րին վրայ նկա­տե­լիօ­րէն շի­նիչ ո­գիով դիր­քա­ւո­րուած հիմ­նա­կան թեր­թե­րէն մին է «Ազ­դակ»։ Հա­յա­պահ­պա­նու­թե­նէն սկսեալ մին­չեւ ինք­նու­թեան հար­ցեր, Հա­յաս­տան-սփիւռք յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րէն սկսեալ մին­չեւ հա­յաշ­խար­հի հրա­տապ քա­ղա­քա­կան հիմ­նախն­դիր­նե­րը՝ այս բո­լոր ա­ռանցք­նե­րուն շուրջ «Ազ­դակ» ու­նի իր ա­նան­տե­սե­լի ներդ­րու­մը։ Իր խնա­մեալ տպա­գիր տար­բե­րա­կով, իր գործ­նա­կան կայ­քէ­ջով, յա­ւե­լուած­նե­րով, բա­ցա­ռիկ­նե­րով ան ո­գի կը բու­րէ։ Այդ ո­գին կը պար­փա­կէ նոր ժա­մա­նակ­նե­րուն քայլ յար­մարց­նե­լու հեւք, հա­րա­զատ ժո­ղո­վուր­դը հա­մա­խումբ պա­հե­լու ճիգ, ըն­թեր­ցող­նե­րուն նկատ­մամբ պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն, մարդ­կու­թեան ար­ժե­հա­մա­կար­գը լա­ւա­գոյնս ըմբռ­նե­լու ըն­դու­նա­կու­թիւն, ո­րոնք կը մա­տու­ցուին մաս­նա­գի­տա­կան խոր­քայ­նու­թեամբ եւ ար­հես­տա­վարժ ձգտում­նե­րով։ Յանձ­նա­ռու­թեան մը մարմ­նա­ւո­րումն է ան, ո­րու վզին վրայ է այ­սօր կար­գա­պահ ու հե­տե­ւո­ղա­կան ար­տադ­րու­թեան դափ­նին։

Միւս կող­մէ, ինչ­պէ՞ս խօ­սիլ «Ազ­դակ»ի յո­բե­լեա­նին մա­սին, ա­ռանց անդ­րա­դառ­նա­լու ա­նոր նուի­րեալ գլխա­ւոր խմբագ­րին՝ մեր շատ սի­րե­լի Շա­հան Գան­տա­հա­րեա­նին։ Թէեւ բո­լոր յաղ­թա­կան բա­նակ­նե­րը կը յի­շուին ի­րենց հրա­մա­նա­տար­նե­րով եւ այս պա­րա­գա­յին ալ պա­տուան­դա­նին վրայ է Շա­հան Գան­տա­հա­րեա­նը, սա­կայն մեր խորհր­դա­ծու­թիւն­նե­րուն այս մա­սը սոսկ յա­ւուր պատ­շա­ճի մը չէ։ Ան «Ազ­դակ»ի ան­ցեա­լի տի­րա­կան դէմ­քե­րուն, ե­րախ­տա­շատ սպա­սա­ւոր­նե­րուն մե­րօ­րեայ ար­ժա­նա­ւոր ժա­ռանգն է, սա­կայն ներ­կայ մա­կար­դա­կին վրայ թեր­թը կը կրէ ա­նոր ձե­ռա­գի­րը։ Չա­փա­զան­ցու­թիւն մը պի­տի չըլ­լայ՝ ար­ձա­նագ­րել, որ «Ազ­դակ»ի ար­դի պատ­մու­թիւ­նը կը կրէ Շա­հան Գան­տա­հա­րեա­նի դրոշ­մը։ Ան թեր­թին տուած է իր լրագ­րա­կան հա­յեաց­քին զու­գա­հեռ ուղ­ղու­թիւն մը եւ ան­տա­րա­կոյս այդ ուղ­ղու­թիւնն է, որ կեր­տած է թեր­թի 90-ա­մեա­կին են­թա­կա­ռու­ցուած­քը։ Շա­հան Գան­տա­հա­րեան սկզբուն­քա­յին, ճար­տար, փոր­ձա­ռու եւ հե­ռա­տես լրագ­րող մըն է։ Բո­լոր ի­րա­վի­ճակ­նե­րուն մէջ, նոյ­նիսկ ա­մէն ա­նակն­կա­լի առ­ջեւ ու­նի հո­տա­ռու­թիւն մը՝ ա­ռողջ կողմ­նո­րո­շուե­լու հա­մար։ Թէեւ հաս­տատ է իր գա­ղա­փա­րա­խօ­սու­թեան եւ աշ­խա­ր­­հա­հա­յեաց­քին մէջ, սա­կայն կը յա­ջո­ղի միշտ մնալ տե­սա­կան հար­թու­թեան վրայ։ Չա­փա­ւոր ու հա­ւա­սա­րակշ­ռուած խմբա­գիր մըն է, որ հե­ռու կը մնայ խնդիր­նե­րը անձ­նա­ւո­րե­լէ եւ այս­պէ­սով կ­­՚ամ­րապն­դէ իր կշի­ռը։ Իր սե­րուն­դի ե­զա­կի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րէն մին է, բո­լո­րին կող­մէ գնա­հա­տուած անմ­նա­ցորդ նուի­րու­մով։ Հայ­կա­կան կեան­քի լա­բիւ­րին­թոս­նե­րուն մէջ թերթ ա­ռաջ­նոր­դե­լու վար­պե­տու­թիւ­նը կը դրսե­ւո­րէ՝ ռազ­մա­վա­րա­կան մտքով ու նպա­տա­կաս­լաց ոս­տում­նե­րով։ Պա­տա­հա­կան չէ, որ «Ազ­դակ» այս յո­բե­լեա­նին հա­սած է իր ի­մաս­տուն մա­կա­նին ներ­քեւ։ Շա­հան Գան­տա­հա­րեան հա­սա­րա­կաց ոս­կէ յայ­տա­րա­րի մը վրայ դրած է՝ մարդ­կա­յին ա­ռա­քի­նու­թիւն­նու ազ­նուու­թիւ­նը, ինչ­պէս նաեւ ազ­գա­յինն ու լրագ­րա­կա­նը։ Միեւ­նոյն ժա­մա­նակ ան բաց ու վստա­հե­լի գոր­ծա­կից մըն է. համ­բաւ մը, ո­րուն ար­ժա­նա­նա­լը իս­կա­պէս դժուար է մամ­լոյ նման բուռն մրցակ­ցա­յին աս­պա­րէ­զի մը մէջ։ Եւ այս բո­լո­րը ա­մե­նաընդգր­կուն ի­մաս­տով։ Կը մնայ ի­րեն մաղ­թել բա­րի երթ՝ դէ­պի նոր նուա­ճում­ներ։

Հայ մամ­լոյ նա­հա­պետ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ օ­րա­թեր­թը ի սրտէ կը շնոր­հա­ւո­րէ «Ազ­դակ» օ­րա­թեր­թը։ Աշ­խար­հի ա­նընդ­հատ հրա­տա­րա­կուող հնա­գոյն հայ օ­րա­թեր­թի՝ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ի խմբագ­րու­թիւ­նը բերկ­րան­քով կ­­՚ող­ջու­նէ այս մեծ յո­բե­լեա­նը։ Ցայ­սօր այս թեր­թին ծա­ռա­յու­թիւն մա­տու­ցած ա­մէն աս­տի­ճա­նէ ե­րախ­տա­շատ սպա­սա­ւոր­նե­րու յի­շա­տա­կին առ­ջեւ կը բե­րենք մեր եր­կիւ­ղած խո­նար­հու­մը։ Պատ­մա­կան Պոլ­սէն ու­րա­խա­կից ենք թեր­թի այ­սօ­րուան ամ­բողջ անձ­նա­կազ­մին, ո­րու ան­դամ­նե­րուն զո­հո­ղու­թեան ար­գա­սի­քով կը շո­ղան նոր ար­շա­լոյ­սի մը ճա­ռա­գայթ­նե­րը։

«Ազ­դակ»ի դրօ­շը թող տա­կա­ւին եր­կար ծա­ծա­նի յաղ­թա­կան եւ այս օ­րա­թեր­թը թող տա­կա­ւին եր­կար մնայ պատ­նէ­շի վրայ՝ բե­րե­լով իր ան­փո­խա­րի­նե­լի նպաս­տը հա­յոց սե­րունդ­նե­րու գի­տակ­ցու­թեան կամրջ­մա­ն։

ԱՐԱ ԳՕՉՈՒՆԵԱՆ