ԱԶԱՏՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ՍԷՐ

Մարդու հոգին ունի երկու մեծ կարիք՝ սէր եւ ազատութիւն։ Այս երկուքն են, որ կ՚ընծայեն կեանքը իմաստով, գոյնով եւ ճշմարտութեամբ։ Անոնք երբեմն կը թուին հակասական ըլլալ՝ սիրելով երբեմն պէտք է զիջիս, իսկ ազատ ըլլալու համար պէտք է միակողմանի որոշումներ առնես։ Բայց ճշմարիտ սէրը եւ ճշմարիտ ազատութիւնը երբեք իրարու չեն հակասեր։

Ազատութիւնը՝ ներքին կայունութիւն մըն է, ուր անձը կրնայ ըլլալ ինքզինք առանց վախի, առանց պարտադրանքի։ Ան չի նշանակեր միայն պատնէշները քանդել կամ սահմանները չճանչնալ։ Ազատ ըլլալը կը սկսի երբ քու ներաշխարհդ ազատ է, երբ մտածելու, զգալու եւ գործելու ազատութիւնը ունիս, երբ կրնաս ըսել՝ «այս է որ կ՚ուզեմ», առանց ուրիշը վնասելու, առանց քու արժանապատուութիւնը ծախելու։

Սէրը՝ անբացատրելի ու անսահման ուժ մըն է։ Ան քեզ դուրս կը բերէ քու սահմաններէդ, քու «ես»էն, ու կը տանի դէպի ուրիշ մը։ Սէրը զոհողութիւն է, բայց ոչ կորուստ։ Սէրը հանդուրժող է, բայց ոչ համակերպում։ Սէրը երբ ազատութեամբ զուգորդուած է, կը դառնայ ուժգին կապ մը՝ առանց շղթայի։

Շատեր կը կարծեն, թէ սիրելու համար պէտք է զիջիլ մեր ազատութիւնը։ Բայց ճշմարիտ սէրը քեզ կը պատէ այնպէս ինչպէս որ ես՝ ազատ, մտածող եւ ինքնուրոյն։ Սէր մը, որ կը հանդուրժէ քու «ես»դ՝ իրական սէր չէ։

Երբ սէրը կ՚ապրի ազատութեան մէջ, կը ծաղկի։ Երբ ազատութիւնը սնուցուի սէրով, կը լեցուի ջերմութեամբ։ Այս երկուքը միասին կ՚արագացնեն մարդկային հոգին դէպի կատարելութիւն։ Մենք չենք ստեղծուած միայն ապրելու, այլեւ սիրելու եւ ազատ ապրելու համար։ Սիրէ՝ առանց տիրելու։ Եղիր ազատ՝ առանց մեկուսանալու։

Ազատութիւնը եւ սէրը սուրբ են։ Երբ զանոնք պահես սրտիդ խորքը՝ մաքուրօրէն եւ ազնուօրէն, պիտի ապրիս կեանք մը, որ կ՚արժէ զայն ապրիլ։

Մարդ կը ծնի ազատ։ Մենք մեր մէջ ունինք կանթեղ մը, որ դրամով չի գնուիր, որ կարելի չէ ճնշման տակ բուժել։ Այդ լոյսը երբ վառ է, ան մաքրութիւն կ՚ենթադրէ, նաեւ ազատ մտածողութիւն, ազատ արտայայտութիւն, ազատութիւն սիրելու ու ընկերանալու։ Երբ այդ լոյսը խեղաթիւրուի՝ մեր վախերով, նախապաշարումներով կամ ուրիշներու սպասումներով, ազատութիւնը կը պարպուի, կ՚ապակերպի, որ չի տեսնուիր, բայց, կը զգանք մեր հոգիին մէջ։

Սէրը զգացում մը չէ միայն։ Սէրը կրնայ ըլլալ տառապանք, ուրախութիւն, խոչընդոտներ եւ պայքար։ Բայց երբ ան ուղեցոյց է, երբ սիրող մարդը կը տեսնէ իր զուգընկերը, անոնք կը կազմեն ամբողջ մարդ մը՝ հարուստ երազներով, խենթ մտքերով, սխալներով ու վրիպումներով հանդերձ։ Սէրը դիւրին չէ, բայց առանց դժուարութիւններու, առանց սխրանքներու արժէքը չի հասկցուիր։

Երբ ազատութիւնը եւ սէրը միատեղ ոտք են մաքրելու մեր ճանապարհը, մենք կը զգանք ինքնութեան գիտակցութիւն, որ չի խորշիր իր ստուգումներէն։ Ազատութեամբ՝ չենք թաքնուիր, չենք դներ դիմակներ։ Իսկ սէրը, այդպիսի ազատութեան մէջ, դարերով կը մնայ՝ ո՛չ միայն մեր մտքերու, այլեւ՝ մեր արարքներու, մեր ժառանգութեան մէջ։

Մեր հասարակական, մշակութային, ընտանեկան պայմաններով, երբեմն կը փորձենք սահմաններ դնել՝ «ինչպէս պէտք է սիրես», «ինչպէս պէտք է ապրիս»։ Բայց այն սահմանները, որոնք պարտադրուած են՝ կը խեղդեն ինքնութիւնը, կը խափանեն սէրը։ Մարդը բացառիկ է եւ իր սէրն ու ազատութիւնը պէտք է ըլլայ բացառիկ, անհատական, ոչ թէ համեմատողական։ Մեր զաւակները, մեր ընկերները հանդէս պիտի գան տարբեր կիրքերով, տարբեր երազներով, բայց զանոնք պէտք է բարեկամօրէն ընդունինք, ոչ թէ անոնց պարտադրենք մեզի ճիշդ թուացողները։

Ազատութիւնը կը պարգեւէ՝ մենք մեզ ճանչնալու առիթը։ Սէրը կը սորվեցնէ ուրիշը չմեղադրել, այլ յարգել, լսել, հասուննալ։ Երբ մենք սորվինք լսել, սա միեւնոյն ժամանակ իսկապէս սիրելն է։ Այսպիսի սիրոյ մէջ չ՚ըլլար խաւարած խօսք, չեն ըլլար նենգ միտքեր։

Երբ սէրը եւ ազատութիւնը միասին բացուին՝ մարդ կը գտնէ զօրութիւն, որ ազատ չէ միայն ինքն իրեն՝ այլեւ ուրիշին ազատութեան սահմանները կը յարգէ։ Այդ սիրող անձը չ՚ուզեր տիրել, խեղդել, փակել միւսը իր վանդակին մէջ։ Ազատութիւնը բաժնել, հանդուրժել, տեսնել, լսել կը նշանակէ՝ նաեւ իր կորուստներով ու տխրութիւններով։

Սէրը պատրաստ է տաքցնել, ազատութիւնը՝ լոյս բերել արեւի մը նման։ Երբ երկուքը համատեղ են, մարդու կեանքը կը լուսաւորուի։

ՊԻԱՆՔԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ