ԾՆՈՂՔԻ ՅԱՐԳԱՆՔ

Մար­դու հայ­րու­թեան ա­կուն­քը Աս­տու­ծոյ հայ­րու­թի՛ւնն է, ան է հի­մը ծնող­նե­րուն մա­տու­ցուած պա­տի­ւին։

Ան­չա­փա­հաս թէ խե­լա­հաս, զա­ւակ­նե­րուն յար­գան­քը ի­րենց հօր կամ մօր հան­դէպ՝ կը սնա­նի բնա­կան սէ­րէն, ծնած՝ զի­րենք ի­րա­րու միաց­նող զօ­դէն։ Ան խնդրուած է աստուա­ծա­յին պա­տուէ­րէն։

Յար­գան­քը ծնող­նե­րուն հան­դէպ՝ «ծնո­ղա­սի­րու­թիւն» կը կա­յա­նայ «ե­րախ­տա­գի­տու­թեան» մէջ ա­նոնց հան­դէպ, ո­րոնք կեան­քին պար­գե­ւո­վը, ի­րենց սի­րո­վը եւ աշ­խա­տան­քո­վը՝ ի­րենց զա­ւակ­նե­րը աշ­խարհ բե­րին եւ հնա­րա­ւոր դար­ձու­ցին, որ ա­նոնք մեծ­նան հա­սա­կով, ի­մաս­տու­թեամբ եւ շնորհ­քով։

Որ­դիա­կան այս յար­գան­քը կը յայտ­նուի ճշմա­րիտ հլու հնա­զան­դու­թեամբ։

«Ի­մաս­տուն զա­ւա­կը կը սի­րէ խրա­տուիլ, իսկ ար­հա­մար­հոտ զա­ւա­կը՝ չ՚ան­սար յան­դի­մա­նու­թեան» (ԱՌ. ԺԳ 1)։­

Այն­քան ա­տեն որ զա­ւա­կը կ՚ապ­րի ծնող­նե­րուն յար­կին տակ, պար­տի հնա­զան­դիլ ա­նոնց ա­մէն խնդրան­քին, կա­տա­րուած՝ իր կամ ըն­տա­նի­քին բա­րի­քին հա­մար։

Զա­ւակ­ներ պար­տին նաեւ հնա­զան­դիլ ի­րենց դաս­տիա­րակ­նե­րուն խո­հա­կան պատուէր­նե­րուն եւ բո­լոր ա­նոնց՝ ո­րոնց վստա­հած են զի­րենք ի­րենց ծնող­նե­րը։

Սա­կայն ե­թէ զա­ւա­կը ի խղճէ հա­մո­զուած է, թէ բա­րո­յա­պէս գէ՛շ է հե­տե­ւիլ ո­րոշ հրա­հան­գի մը, կրնայ չհե­տե­ւիլ ա­նոր։ Ա­հա­ւա­սիկ հո՛ս է, որ կը յայտ­նուի բա­նա­կա­նու­թեան կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը, այն՝ որ մարդ էա­կին մաս­նա­յա­տուկ է, ի­րե­րու եւ ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րու պատ­ճա­ռին, նպա­տա­կին եւ ի­մաս­տին մէջ խո­րա­նալ եւ ըստ այնմ շար­ժիլ, ո­րո­շում տալ եւ գոր­ծել։ Հնա­զան­դու­թիւ­նը ա­ռա­քի­նու­թիւն է, բայց բա­նա­ւոր եւ բա­րի՛ հրա­հան­գի մը…։

Հա­սուն տա­րի­քի հաս­նե­լէ ետք ալ, զա­ւակ­նե­րը պի­տի շա­րու­նա­կեն յար­գե՛լ ի­րենց ծնող­նե­րը, քա­նի որ ա­նոնց «ծնող» էու­թիւ­նը եր­բեք չի՛ վեր­ջա­նար։

Ուս­տի զա­ւակ­ներ պի­տի կան­խեն ա­նոնց փա­փաք­նե­րը, սի­րով պի­տի դի­մեն ա­նոնց խրատ­նե­րուն եւ պի­տի ըն­դու­նին ա­նոնց ար­դա­րա­ցի՛ յան­դի­մա­նու­թիւն­նե­րը։

Զա­ւակ­նե­րուն չա­փա­հա­սու­թեամբ՝ ա­նոնց հնա­զան­դու­թիւ­նը ծնող­նե­րուն հան­դէպ կը դադ­րի, բայց ո՛չ յար­գան­քը՝ ո­րուն ցմիշտ պար­տա­ւոր կը մնան։

Հոս պահ մը կանգ առ­նենք եւ յի­շենք Գա­րե­գին Ա. Սար­գի­սեան Կա­թո­ղի­կո­սի խօս­քը, թէ՝ ե­թէ մարդ ան­տար­բեր է իր շուր­ջին­նե­րուն նկատ­մամբ ա­նի­կա մարդ չէ՛։

Ար­դա­րեւ ծանր կրնայ թուիլ այս խօս­քը, բայց ե­թէ նկա­տի ու­նե­նանք, որ «ան­տար­բե­րու­թիւն»ը, մա­նա­ւանդ հո­գե­ւոր ու բա­րո­յա­կան ար­ժէք­նե­րու տե­սա­կէ­տէ կարգ մը աս­տուա­ծա­բան­նե­րու եւ հո­գե­ւոր հայ­րե­րու կող­մէ հա­մա­րուած է «ու­թե­րորդ մա­հա­ցու մեղք», կա­րե­լի է հասկ­նալ Գա­րե­գին Ա. Հայ­րա­պե­տին ար­դար ընդվ­զու­մը ան­տար­բե­րու­թեան մա­սին։ Ուս­տի ո՛չ մէկ մեղք ինք­նին կրնայ գո­յու­թիւն ու­նե­նալ. ան­պայ­ման մեղք մը կը ստեղ­ծէ, ա­ռիթ կու տայ ու­րիշ մեղ­քի մը գո­յու­թեան։

Ան­տար­բե­րու­թիւնն ալ իր կար­գին կրնայ շատ մեղ­քե­րու ստեղծ­ման ա­ռիթ ըն­ծա­յել։ Հոս յի­շենք Ա­ւե­տա­րա­նի «Բա­րի սա­մա­րա­ցի»ին ա­ռա­կը՝ որ շա­տե­րու ծա­նօթ ըլ­լա­լու է։ Ուս­տի երբ բա­րե­կա­մի մը իր բա­րե­կա­մին ո­րե­ւէ ձե­ւով օգ­նե­լը բնա­կան կը նկա­տուի, ա­պա ու­րեմն հա­կա­ռա­կոր­դի մը, թշնա­միի մը օգ­նու­թիւ­նը ան­սո­վոր բան մըն է։ Ան­սո­վոր բայց նոյն­քան գնա­հա­տե­լի, ազ­նիւ շար­ժում մը։ Փո­խա­դար­ձա­բար բա­րե­կա­մին բա­րե­կա­մի նկատ­մամբ ան­տար­բե­րու­թիւ­նը նոյն­քան քստմնե­լի՝ փշա­քա­ղող եւ սարս­ռազ­դե­ցիկ ե­րե­ւոյթ մըն է։ Եւ ա­հա­ւա­սիկ, այս ի­մաս­տով ան­տար­բե­րու­թիւ­նը ծանր մեղք մը եւ մա­հա­ցու մեղք մըն է…։

Ուս­տի զա­ւա­կի մը իր ծնող­քին հան­դէպ ան­տար­բե­րու­թիւ­նը մե՛ղք է, եւ փո­խա­դար­ձա­բար՝ ծնող­քին ալ իր զա­ւակ­նե­րուն նկատ­մամբ ան­տար­բեր գտնուի­լը մե՛ղք է, նոյ­նիսկ զա­ւա­կը ո­րե­ւէ կեր­պով յան­ցա­ւոր կամ մե­ղա­ւոր ըլ­լայ։ Ար­դա­րեւ յան­ցան­քին կամ մեղ­քին «պա­տիժ»ը կամ հա­տու­ցու­մը ո՛չ թէ ան­տար­բե­րու­թիւն, այլ հա­մա­պա­տաս­խան պա­տիժ մը պէտք է ըլ­լայ եւ կամ նա­խընտ­րա­բար՝ նե­րո՛ւմ։

Սա ան­վի­ճե­լի է, թէ՝ ա­մէն ին­չի մէջ տա­ռը կրնայ մեռց­նել, սա­կայն ո­գին կ՚ապ­րեց­նէ։ Այս ի­մաս­տով բա­րի սիր­տը եւ բա­րի կա­մե­ցո­ղու­թիւ­նը տի­րա­կան պէտք է ըլ­լայ այն ա­մէն ան­հա­տին մէջ՝ ո­րոնք «մարդ» կո­չու­մին ար­ժա­նի են։ Նոյն­պէս այն ա­մէն զա­ւա­կի մէջ, որ ի­րա­պէս զա­ւակ­ներն են ի­րենց ծնող­քին։ Բայց նոյն փո­խա­դար­ձու­թեամբ՝ ծնող­ներ ալ, նոյ­նիսկ ա՛լ ա­ւե­լի բա­րեսր­տու­թեամբ եւ բա­րե­կա­մե­ցո­ղու­թեամբ վա­րուին ի­րենց զա­ւակ­նե­րուն հետ, ի՛նչ որ կը նշա­նա­կէ՝ ան­տար­բեր չըլ­լալ ի­րա­րու նկատ­մամբ։ Ըն­տա­նիք մը կը գո­յա­պահ­պա­նուի ու կը գո­յա­տե­ւէ իր ամ­բողջ ան­դամ­նե­րով՝ ծնող­քը պէտք ու­նի, կա­խում ու­նի իր զա­ւակ­նե­րուն կե­ցու­թե­նէն, բայց զա­ւակ­ներն ալ ի­րենց էու­թիւ­նը կը պար­տին ի­րենց ծնող­նե­րուն, ուր ան­տար­բե­րու­թիւ­նը տեղ չու­նի՛…։

Ար­դա­րեւ յար­գան­քը իր ար­մատ­նե­րը ու­նի Աս­տու­ծոյ եր­կիւ­ղին մէջ, որ մէ՛կն է Սուրբ Հո­գիին պար­գեւ­նե­րէն։

Ի՞նչ է ար­դա­րեւ չա­փա­հաս զա­ւակ­նե­րուն պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն­նե­րը ծնող­նե­րուն հան­դէպ։

Որ­քան որ կրնան, ա­նոնք պար­տին ա­նոնց նիւ­թա­կան եւ բա­րո­յա­կան օգ­նու­թիւ­նը բե­րել, ըլ­լա՛յ ա­նոնց ծե­րու­թեան տա­րիք­նե­րուն, ըլ­լա՛յ ա­նոնց հի­ւան­դու­թեան, ա­ռանձ­նու­թեան կամ անձ­կու­թեան շրջա­նին։ Այս հո­գա­ծու­թիւ­նը կ՚են­թադ­րէ ըն­տա­նի­քին ամ­բող­ջու­թիւ­նը եւ տե­ւա­կա­նու­թիւ­նը։ Ուս­տի որ­դիա­կան յար­գան­քին տե­ւա­կա­նու­թիւ­նը կը նպաս­տէ ըն­տա­նե­կան կեան­քին ներ­դաշ­նա­կու­թեան։

Որ­դիա­կան յար­գան­քը կը շա­րու­նա­կուի հո­գա­ծու­թեամբ, կը հա­յի եղ­բայր­նե­րու եւ քոյ­րե­րու մի­ջեւ փոխ­յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն։ Այս յար­գան­քը եւ հո­գա­ծու­թիւ­նը ծնող­նե­րուն հան­դէպ, կը ճա­ռա­գայ­թէ ըն­տա­նե­կան ամ­բողջ մի­ջա­վայ­րին վրայ։

«Ծե­րե­րուն պսա­կը՝ ա­նոնց զա­ւակ­նե­րուն զա­ւակ­ներն են» (ԱՌ. ԺԷ 6)։­

Ա­ռա­քեա­լը կ՚ը­սէ. «Ի­րար հան­դուր­ժե­ցէ՛ք սի­րով, ա­մե­նայն խո­նար­հու­թեամբ, հե­զու­թեամբ եւ համ­բե­րու­թեամբ» (ԵՓՍ. Դ 2)։

Ք­րիս­տո­նեա­ներ յա­տուկ ե­րախ­տա­գի­տու­թիւն կը պար­տին հան­դէպ ա­նոնց՝ ո­րոնց­մէ ըն­դու­նած են հա­ւատ­քին պար­գե­ւը, Մկրտու­թեան շնորհ­քը եւ կեան­քը Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ։ Այն ան­ձե­րը կրնան ըլ­լալ ծնող­նե­րը, ըն­տա­նի­քին միւս ան­դամ­նե­րը, ա­ւագ ծնող­նե­րը, հո­գե­ւոր հո­վիւ­նե­րը, կրօ­նա­ցոյց­նե­րը-կրօ­նու­սոյց­նե­րը, դաս­տիա­րակ­նե­րը կամ բա­րե­կամ­նե­րը։

Ուս­տի, ե­թէ «ծնող­քի յար­գանք»ը լայն ի­մաս­տով առ­նուի, այս բո­լո­րը ար­ժա­նի են «ծնող­քի յար­գանք»ի, քա­նի որ «ծնող» եզ­րը ո՛չ միայն մարմ­նա­կան, այլ նաեւ հո­գե­ւոր ի­մաս­տով պէտք է նկա­տի առ­նուի։

Ար­դա­րեւ ա­մուս­նա­կան սի­րոյ բեղմ­նա­ւո­րու­թիւ­նը չի սահ­մա­նուիր միայն զա­ւակ­նե­րու որ­դեծ­նու­թեամբ, այլ պար­տի տա­րա­ծուիլ մին­չեւ ա­նոնց հո­գե­կան, բա­րո­յա­կան հո­գա­ծու­թիւ­նը, խնա­մու­թիւ­նը եւ ամ­բողջ կազ­մա­ւո­րու­մը։

Դաս­տիա­րա­կու­թեան ի­րա­ւուն­քը եւ պար­տա­կա­նու­թիւ­նը ծնող­նե­րուն հա­մար ա­ռաջ­նա­հերթ եւ ան­ժա­ման­ցե­լի կը մնան։ Ծնող­ներ պար­տին դի­տել ի­րենց զա­ւակ­նե­րը իբ­րեւ «զա­ւակ­ներ Աս­տու­ծոյ» եւ յար­գել զա­նոնք իբ­րեւ «մարդ­կա­յին անձ»եր։ Այս ուղ­ղու­թեամբ, ծնող­նե­րուն ա­ռա­ջին պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւնն է ի­րենց զա­ւակ­նե­րուն խնամ­քը եւ հո­գա­ծու­թիւ­նը։ Այս պա­տաս­խա­նա­տուու­թեամբ ա­նոնք կը փաս­տեն ըն­տա­նի­քի մը ստեղ­ծու­մը՝ ուր գո­րո­վը, նե­րու­մը, սէ­րը, յար­գան­քը, եր­ջան­կու­թիւ­նը, հա­ւա­տար­մու­թիւ­նը եւ ան­շա­հախն­դիր ծա­ռա­յու­թիւ­նը կը գոր­ծադ­րուին։

Ըն­տա­նի­քը մաս­նա­յա­տուկ վայրն է ա­ռա­քի­նու­թիւն­նե­րու կրթու­թեան։ Այս կը պա­հան­ջէ անձ­նու­րա­ցու­թիւն, ա­ռողջ դա­տո­ղու­թիւն, ինք­նազս­պում՝ ո­րոնք նա­խա­պայ­ման­ներն են ա­մէն ճշմա­րիտ ա­զա­տու­թեան։ Եւ մարդ կը կա­տա­րե­լա­գոր­ծուի ա­զա­տու­թեա՛ն մէջ։ Այդ ա­զա­տու­թեան մէջ կը տի­րէ հա­մե­րաշ­խու­թիւն եւ խա­ղա­ղու­թիւն։

Կ՚ու­զենք վեր­ջաց­նել հար­ցում մը ուղ­ղե­լով. ի՞նչ կա­րե­լի է խոր­հիլ այն «ծնող»նե­րուն մա­սին՝ ո­րոնք կը թե­րա­նան ի­րենց պար­տա­կա­նու­թեան մէջ ի­րենց զա­ւակ­նե­րուն հան­դէպ եւ ո­րոնք չու­նին ի­րենց ծնո­ղի պա­տաս­խա­նա­տուու­թեան գի­տակ­ցու­թիւ­նը։ Երբ աս­տուա­ծա­յին պա­տուէ­րը ե՛ւ բա­նա­կա­նու­թիւ­նը կը պար­տադ­րէ յար­գել ծնող­նե­րը, բա­ցար­ձա՞կ է այդ, կամ ու­րիշ խօս­քով՝ ի­րենց պար­տա­կա­նու­թեան մէջ թե­րա­ցող ծնող­ներ ար­ժա­նի՞ են յար­գան­քի…։

 ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարտ 31, 2015, Իս­թան­պուլ