ԼՈՒՍԱՊԱՅԾԱՌ ՏՕՆ

Հա­յաս­տա­նեայց Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղե­ցին ե­րէկ մեծ շու­քով, ա­ւան­դա­կան խան­դա­վա­ռու­թեամբ նշեց Տի­րոջ հրա­շա­փառ Սուրբ Յա­րու­թիւ­նը։ Լու­սա­պայ­ծառ տօ­նը ա­ռիթ հան­դի­սա­ցաւ հա­մընդ­հա­նուր հո­գե­ւոր հրճուան­քի եւ հա­ւա­տա­ցեալ ժո­ղո­վուր­դը տա­ղա­ւա­րի ա­ւե­տի­սով զի­րար ող­ջու­նեց ան­գամ մը եւս։

Հա­յաս­տա­նեայց Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ ընդ­հան­րա­կան կեդ­րո­նին՝ Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ Սուրբ Զատ­կի առ­թիւ տօ­նա­կա­տա­րու­թիւն­նե­րուն նա­խա­գա­հեց, տա­ղա­ւա­րի մե­ծա­հան­դէս Ս. Պա­տա­րա­գը մա­տոյց եւ օ­րուան պատ­գա­մը տուաւ Ա­մե­նայն Հա­յոց Տ.Տ. Գա­րե­գին Բ. Կա­թո­ղի­կո­սը։ Մայր Տա­ճա­րի զան­գե­րը ա­ռա­ւօ­տեան կա­նուխ ժա­մե­րուն ղօ­ղան­ջե­ցին ու­րա­խու­թեամբ, մինչ պա­տա­րա­գիչ Նո­րին Սրբու­թիւ­նը ծան­րա­շուք թա­փօ­րով Միած­նաէջ Մայր Տա­ճար ա­ռաջ­նոր­դուե­ցաւ՝ հայ­րա­պե­տա­կան լրիւ հան­դեր­ձան­քի մէջ։ Տօ­նա­կա­տա­րու­թիւն­նե­րուն ներ­կայ էին նաեւ Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեա­նի կող­մէ գլխա­ւո­րուած Հա­յաս­տա­նի պե­տա­կան ա­ւա­գա­նին, Ե­րե­ւա­նի մօտ հա­ւա­տար­մագ­րուած դի­ւա­նա­գէտ­ներ, մի­ջազ­գա­յին կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, կրթու­թեան եւ մշա­կոյ­թի գոր­ծիչ­ներ, ա­րուես­տա­գէտ­ներ, մտա­ւո­րա­կան­ներ, ա­կա­դե­մա­կան­ներ եւ բա­զում ուխ­տա­ւոր­ներ։ Ներ­կայ էին նաեւ Հայ­կա­կան բա­րե­գոր­ծա­կան ընդ­հա­նուր միու­թեան Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան նա­խա­գահ Պերճ Սեդ­րա­կեան եւ միու­թեան 88-րդ հա­մա­գու­մա­րի մաս­նա­կից­նե­րը։ Սուրբ Էջ­միած­նի միա­բա­նու­թեան ան­դամ­ներն ալ ներ­կայ էին հայ­րա­պե­տա­կան Սուրբ Պա­տա­րա­գին։ Խորհր­դա­ւոր այս ա­րա­րո­ղու­թիւ­նը Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­յին հե­ռուս­տա­տե­սու­թեան մի­ջո­ցաւ սփռուե­ցաւ ու­ղիղ ե­թե­րով, ուս­տի հա­մայն աշ­խար­հի հա­յու­թիւ­նը հա­ղորդ դար­ձաւ Մայր Ա­թոռ Սուրբ Էջ­միած­նի մէջ ստեղ­ծուած տօ­նա­կան խան­դա­վա­ռու­թեան։ Հայ­րա­պե­տա­կան Սուրբ Պա­տա­րա­գի ըն­թաց­քին Նո­րին Սրբու­թեան ա­ռըն­թե­րա­կայ էին Տ. Նա­թան Արք. Յով­հան­նի­սեան եւ Տ. Բագ­րատ Եպսկ. Գալս­տա­նեան։

Բերկ­րա­ռատ տօ­նին առ­թիւ տե­ղի ու­նե­ցած մե­ծա­հան­դէս ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րէն վերջ մայ­րա­վան­քի հա­մա­լի­րէն ներս սար­քուե­ցաւ նաեւ պաշ­տօ­նա­կան ըն­դու­նե­լու­թիւն մը։

ՔԱ­ՂԱ­ՔԻՍ ՄԷՋ

Պոլ­սոյ մէջ եւս Սուրբ Զա­տի­կը տօ­նուե­ցաւ մեծ ցնծու­թեամբ։ Մեր բո­լոր ե­կե­ղե­ցի­նե­րը լե­ցուե­ցան հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րով, ո­րոնք փու­թա­ցած էին յա­րու­թեան ա­ւե­տի­սով ամ­րապն­դուե­լու ի­րենց հա­ւատ­քին մէջ։ Ս. Աս­տուա­ծա­ծին Ա­թո­ռա­նիստ մայր ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ տա­ղա­ւա­րի տօ­նա­կա­տա­րու­թիւն­նե­րուն նա­խա­գա­հեց, պա­տա­րա­գեց եւ քա­րո­զեց Պատ­րիար­քա­կան Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նորդ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան։ Այս տա­րի եւս հոծ բազ­մու­թիւն մը կու­տա­կուե­ցաւ Գում­գա­բուի մէջ, ուր զան­գակ­նե­րու զուարթ ղօ­ղան­ջը ջեր­մա­ցուց բո­լո­րին հո­գի­նե­րը։

Տա­ղա­ւա­րի Ս. Պա­տա­րա­գի ըն­թաց­քին Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նին ա­ռըն­թե­րա­կայ էր Տ. Անդ­րէաս Ա. Քհնյ. Յա­կո­բեան։ Ս. Սե­ղա­նին սպա­սար­կե­ցին Վա­ղար­շակ Սրկ. Սե­րով­բեան, Ռոյ Սրկ. Քիւ­չիւ­քա­թէշ, Ռո­պէր Սրկ. Քիւ­չիւ­քաք­պու­լութ, Վարդ­գէս Սրկ. Փես­տիլ­ճեան եւ այլ դպիր­ներ, ինչ­պէս նաեւ Քոյր Գա­յիա­նէ Տուլ­քա­տի­րեան։ Եր­գե­ցո­ղու­թիւն­նե­րը ներ­դաշ­նա­կօ­րէն կա­տա­րուե­ցան Գող­թան Դպրաց Դաս-երգ­չա­խում­բին կող­մէ՝ ղե­կա­վա­րու­թեամբ Յով­սէփ Գու­յում­ճեա­նի եւ եր­գե­հո­նա­հա­րու­թեամբ Կար­պիս Գը­լը­ճեա­նի։

Յա­ւարտ Ս. Պա­տա­րա­գի, ըստ ըն­կա­լեալ սո­վո­րու­թեան, բա­րե­յի­շա­տակ Յա­րու­թիւն Ա­մի­րա Պէզ­ճեա­նի շիր­մին մօտ տե­ղի ու­նե­ցաւ ո­գե­կոչ­ման ա­րա­րո­ղու­թիւն։ Ա­պա յա­րա­կից հա­մա­նուն սրա­հին մէջ կա­տա­րուե­ցաւ տնօրհ­նէ­քի ա­ւան­դա­կան կար­գը, միշտ Նո­րին Սրբազ­նու­թեան հան­դի­սա­պե­տու­թեամբ։ Ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րու բո­լոր հանգ­րուան­նե­րուն հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րը հե­տե­ւե­ցան հո­գե­ւոր մեծ ու­րա­խու­թեամբ եւ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նի ար­ձակ­ման ա­ղօթ­քէն վերջ ա­նոնք ուղ­ղուե­ցան տօ­նա­կան հրճուան­քը տա­նե­լու ի­րենց ըն­տա­նե­կան օ­ճախ­նե­րը։

Կրօ­նա­կան ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րէն վերջ, հա­ճե­լի ա­նակն­կալ մը ապ­րուե­ցաւ, երբ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան փու­թա­ցած էր օրհ­նե­լու Մայր ե­կե­ղեց­ւոյ թա­ղա­յին խոր­հուր­դի եւ Գող­թան Դպրաց Դաս-երգ­չա­խում­բի տօ­նա­կան սե­ղա­նը։ Ան­ցեալ Ս. Ծննդեան տա­ղա­ւա­րի Ս. Պա­տա­րա­գին յա­ջոր­դած ջրօրհ­նէ­քի ա­րա­րո­ղու­թեան ժա­մա­նակ կնքա­հօր դե­րը կա­տա­րած փոք­րիկն Վա­նիկ Մա­նուէ­լեան եւ իր ըն­տա­նի­քը փու­թա­ցած էին՝ ի­րենց հետ բե­րե­լով տօ­նա­կան մեծ կար­կան­դակ մը։ Վա­նիկ Մա­նուէ­լեան Հա­յաս­տա­նէն քա­ղաքս ար­տա­գաղ­թած ըն­տա­նի­քի մը որ­դին է։ Իր ծնող­քը Սրբա­զան Հօր բա­ցատ­րեց, թէ Հա­յաս­տա­նի մէջ կայ ձե­ւա­ւո­րուած ա­ւան­դու­թիւն մը, ըստ ո­րու, Ս. Ծննդեան ջրօրհ­նէ­քի կնքա­հայ­րը նոյն ե­կե­ղե­ցին կար­կան­դակ մը կը տա­նի յա­ջոր­դող Ս. Զատ­կուան պա­տա­րա­գին ժա­մա­նակ։ Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը այս առ­թիւ ան­գամ մը եւս իր օրհ­նու­թիւ­նը տուաւ Վա­նիկ Մա­նուէ­լեա­նին եւ կար­կան­դակն ալ հա­տեց՝ տօ­նա­կան տրա­մադ­րու­թիւ­նով։

ԸՆ­ԴՈՒ­ՆԵ­ԼՈՒ­ԹԻՒՆ

Յետ­մի­ջօ­րէին, Պէզ­ճեան սրա­հին մէջ տե­ղի ու­նե­ցաւ տա­ղա­ւա­րի ա­ւան­դա­կան շնոր­հա­ւո­րա­կան ըն­դու­նե­լու­թիւ­նը։ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան շնոր­հա­ւո­րու­թիւն­նե­րը ըն­դու­նեց իր կող­քին ու­նե­նա­լով Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեա­նը եւ մեր հո­գե­ւո­րա­կա­նաց դա­սուն ան­դամ­նե­րը։ Մեր հա­մայն­քին տօ­նը շնոր­հա­ւո­րե­լու փու­թա­ցած էին Ուղ­ղա­փա­ռաց Տ.Տ. Պար­թո­լո­մէոս Ա. Ծայ­րա­գոյն Պատ­րիար­քը, Ա­սո­րի Ուղ­ղա­փա­ռաց Պատ­րիար­քա­կան Փո­խա­նորդ Մետ­րա­պո­լիտ Եու­սուֆ Չե­թին, ինչ­պէս նաեւ Մխի­թա­րեան միա­բա­նու­թեան Իս­թան­պու­լի վա­նա­տու­նէն Հայր Յա­կով­բոս Ծ. Վրդ. Չօ­փու­րեան։

Ինչ­պէս միշտ, այս ան­գամ եւս ըն­դու­նե­լու­թեան մաս­նակ­ցե­ցան քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­ներ, քա­ղա­քիս հա­յաբ­նակ շրջան­նե­րէն տե­ղա­կան ինք­նա­կա­ռա­վար­ման մար­մին­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րու մաս­նա­ճիւ­ղե­րու եւ ա­նոնց յա­րա­կից մար­մին­նե­րու պա­տաս­խա­նա­տու­ներ, մտա­ւո­րա­կան­ներ եւ այլ հիւ­րեր, ո­րոնց շար­քին աչ­քի կը զար­նէր նաեւ Հիւ­սէ­յին եւ Քեզ­պան Հա­թե­մի ա­մո­լը։

Ըն­դու­նե­լու­թեան թէ՛ սկիզ­բին եւ թէ վեր­ջա­ւո­րու­թեան հա­յե­րէ­նով եւ թրքե­րէ­նով ար­տա­յայ­տուե­ցաւ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան։ Հա­կիրճ ե­լոյթ­ներ ու­նե­ցան նաեւ յու­նաց պատ­րիարքն ու ա­սո­րի­նե­րու պատ­րիար­քա­կան փո­խա­նոր­դը։

Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան այս առ­թիւ յայտ­նեց, որ Թուր­քիոյ մէջ ձեռ­նար­կուած քա­ղա­քա­կան բա­րե­փո­խում­նե­րը նպաս­տա­ւոր ազ­դե­ցու­թիւն կը գոր­ծեն նաեւ մեր հա­մայն­քա­յին կեան­քին վրայ։ Որ­պէս օ­րի­նակ ան մէջ­բե­րեց Պա­քըր­գիւ­ղի Տա­տեան վար­ժա­րա­նի նոր շէն­քին կա­ռու­ցու­մը, Ե­շիլ­գիւ­ղի Ս. Ստե­փա­նոս ե­կե­ղեց­ւոյ պատ­կա­նող ըն­դար­ձակ տա­րած­քին սե­փա­կա­նու­թեան ի­րա­ւուն­քի վե­րա­ձեռ­բեր­ման գոր­ծըն­թա­ցէն ներս ապ­րուած դրա­կան ե­րե­ւոյթ­նե­րը, Գալ­ֆաեան եւ Ս. Խաչ դպրե­վան­քի հա­մա­տեղ ղե­կա­վար­ման ծրագ­րին բա­րե­յա­ջող ըն­թաց­քը ե­ւայլն։ Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նոր­դը բարձր գնա­հա­տեց պե­տու­թեան դրա­կան վե­րա­բեր­մուն­քով պայ­մա­նա­ւո­րուած այս ձեռք­բե­րում­նե­րը եւ ա­ւել­ցուց, թէ մեր հա­մայն­քա­յին կեան­քի ա­ռողջ ըն­թաց­քին հա­մար պե­տու­թեան բա­րեա­ցա­կամ վե­րա­բեր­մուն­քին ա­ռըն­թեր անհ­րա­ժեշտ է նաեւ ներ­քին միաս­նա­կա­նու­թիւ­նը, սէ­րը, հա­մե­րաշ­խու­թիւնն ու զօ­րակ­ցու­թեան ո­գին։ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան ը­սաւ. «Մենք նաեւ պէտք է զօ­րա­վիգ ըլ­լանք ի­րա­րու, ո­րով­հե­տեւ բո­լորս ի­րա­րու պէտք ու­նինք»։

Հա­ւա­քոյ­թի ըն­թաց­քին ընդ­հա­նուր փո­խա­նոր­դը անդ­րա­դար­ձաւ նաեւ երկ­րէն ներս ստեղ­ծուած մթնո­լոր­տին՝ վեր­ջին օ­րե­րու դէպ­քե­րու լոյ­սին տակ։ Ան շեշ­տեց, որ ա­հա­բեկ­չու­թիւ­նով, ոճ­րա­գոր­ծու­թիւն­նե­րով ան­կա­րե­լի է լու­ծում գտնել ո­րե­ւէ հար­ցի հա­մար, այլ ընդ­հա­կա­ռակն՝ ա­նոնք տե­ղի կու տան նոր վէր­քե­րու բա­ցուե­լուն։ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան յայտ­նեց, թէ Թուր­քիոյ Հան­րա­պե­տու­թիւ­նը մեծ ու ա­մուր պե­տու­թիւն մըն է եւ ի զօ­րու է ա­պա­հո­վե­լու իր բո­լոր հայ­րե­նա­կից­նե­րուն ան­դոր­րու­թիւ­նը։ Հե­տե­ւա­բար, ան շեշ­տեց, որ փոք­րա­մաս­նու­թիւն­ներն ալ կը բաժ­նեն վեր­ջին օ­րե­րու դէպ­քե­րուն պատ­ճա­ռով յա­ռա­ջա­ցած ցա­ւը եւ Ս. Զատ­կի տօ­նին օ­րը ա­ղօթք­նե­րէն ան­պա­կաս ե­ղած է նաեւ մեր երկ­րի ան­դոր­րու­թեան մաղ­թան­քը։

Նո­րին Սրբազ­նու­թիւ­նը տե­ղե­կա­ցուց նաեւ, որ Իս­թան­պու­լի կու­սա­կա­լին եւ գլխա­ւոր քա­ղա­քա­պե­տին կող­մէ փո­խան­ցուած են շնոր­հա­ւո­րու­թիւն­ներ՝ մեր հա­մայն­քին, տա­ղա­ւա­րի առ­թիւ։

Բաց աս­տի, Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան յոր­դո­րեց, որ­պէս­զի մեր հա­մայն­քէն ներս ըն­տա­նե­կան յար­կե­րուն ներ­քեւ միշտ վառ ու ար­ծար­ծուած պա­հուին հայ-քրիս­տո­նեայ ար­ժէք­նե­րը, նոր սե­րուն­դը ա­ռաջ­նոր­դուի ե­կե­ղե­ցի, մեր վար­ժա­րան­նե­րը պա­հուին նա­խան­ձախն­դիր վի­ճա­կի մէջ ու մեր բո­լոր բա­րեն­պա­տակ հաս­տա­տու­թիւն­նե­րուն գոր­ծու­նէու­թիւ­նը կա­տա­րե­լա­գոր­ծուի։ Ան շեշ­տեց, որ սա թէեւ դժուար, բայց կա­րե­լի գործ մըն է, ո­րու պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւ­նը կը վի­ճա­կի մեր այ­սօ­րուան սե­րունդ­նե­րուն։

Ըն­դու­նե­լու­թեան ա­ւար­տին նախ հիւ­րե­րը, յե­տոյ մեր հա­մայն­քա­յին մար­մին­նե­րուն պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րը, բա­րե­րա­նե­րը եւ հա­մայն­քին ան­դամ­նե­րը ա­ջա­համ­բոյ­րի հա­մար մօ­տե­ցան Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նին, որ տա­ղա­ւա­րի օ­րով փո­խան­ցեց իր օրհ­նու­թիւ­նը բո­լո­րին, նուի­րե­լով նաեւ ա­ւան­դա­կան զատ­կա­կան կար­միր հաւ­կիթ­ներ։

ԴԱՐ­ՁԵԱԼ ՊԱՏ­ՐԻԱՐ­ՔԱ­ՐԱՆ

Միւս կող­մէ, ընդ­հա­նուր փո­խա­նոր­դը ե­րէ­կուան ըն­դու­նե­լու­թեան ըն­թաց­քին տե­ղե­կա­ցուց, թէ յա­ռա­ջի­կայ տա­րիէն սկսեալ տա­ղա­ւար­նե­րու ըն­դու­նե­լու­թիւ­նը վերս­տին տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ Պատ­րիար­քա­րա­նի դահ­լի­ճին մէջ։ Ե­րեք հանգ­րուան­նե­րով պի­տի ըն­դու­նուին շնոր­հա­ւո­րու­թիւն­նե­րը։ Ա­ռա­ջին փու­լին՝ տա­ղա­ւա­րի իսկ օ­րը, հա­մայն­քի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը պի­տի հիւ­րըն­կա­լուին Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ, ուր յա­ջորդ օ­րը պի­տի փու­թան մի­ջե­կե­ղե­ցա­կան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը, ու վեր­ջա­պէս՝ քա­ղա­քա­կան դէմ­քե­րը։