ՂՕՂԱՆՋԸ

Ղօ­ղանջն է, որ կը լսուի ու թաղ-թաղ, տուն-տուն, շրջան-շրջան, ա­ւե­րակ-ա­ւե­րակ կը տա­րա­ծուի, կը սփռուի: Մութ ու դի­ւա­յին շրջան­նե­րուն մէջ լոյս մ­­՚է, յոյս մ՚է, որ կը տա­րա­ծէ ան: Շունչ մը անշն­չա­ցած­նե­րուն, հա­ւատ­քի կայծ մը, յոյ­սի շող մ՚է ան, ծիլ մը անջր­դի հո­ղէն բու­սած: Կը նմա­նի ե­ղեռն­նե­րուն մէջ նո­րա­ծին ման­կան մը ճի­չին, որ ան­պայ­ման ժպիտ կը գծէ լսո­ղին դէմ­քին, կեան­քի ա­ւե­տի­սը կը հա­ղոր­դէ, գո­յա­տեւ­ման պայ­քար մը յու­սա­լի:

Պատշ­գամ­նե­րէն գլուխ­ներ կ՚ե­րե­ւին, քիչ են ա­նոնք, բայց կան ու կը ժպտին: Ծե­րու­նի­նե­րը ի­րենց ան­կիւն­նե­րէն կ՚ու­րա­խա­նան, մինչ ե­րի­տա­սարդ­ներ, պա­տա­նի­ներ կ՚ուղ­ղուին դէ­պի ա­նոր, քայլ-քայլ զուարթ դէմ­քով կը մօ­տե­նան ա­նոնք:

Ղօ­ղան­ջը կը լսեն նաեւ աջ ու ձախ ցրուած բե­կոր­նե­րը այն հո­ղին, ա­ւե­րակ­նե­րուն. լքուած այն տու­նե­րու տէ­րե­րը, ո­րոնք գո­յա­տեւ­ման պայ­քա­րը կը շա­րու­նա­կեն հոն, ուր ա­պա­հո­վու­թիւ­նը գոյ է, կամ ալ ռում­բե­րու ու սու­րա­ցող կա­պար­նե­րու ձայ­ներ չկան միայն: Այս բե­կոր­ներն ալ կը ժպտին ու ղօ­ղան­ջը կը տա­րա­ծեն բո­լո­րին, որ­պէս ցնծու­թիւն, ու­րա­խու­թիւն, յոյս կեն­դա­նի, լոյս շող­շո­ղուն:

Կը ժպտի պա­տա­նին, ի տես իր վար­ժա­րա­նի լքուած ա­ւե­րակ­նե­րը այ­ցե­լող կղե­րին: Կը ժպտի մա­մի­կը, ի­րեն հա­րա­զատ ե­կե­ղեց­ւոյ այ­ցե­լու­նե­րուն ի տես, որ ա­ւե­տում մ՚է Քրիս­տո­սի հրա­շա­փառ Ծնուն­դի այս օ­րե­րուն, ա­ւե­տում մը՝ գա­լի­քի պայ­ծա­ռու­թեան:

Կը ժպտի հայ­րի­կը այն դպրո­ցին, ուր կը գի­շե­րէր ան, ուր կը բնա­կէր, իր տու­նը կը սե­պէր, կը խնա­մէր ու կը հո­գար ա­մէն ինչ: Կը ժպտի ան ու կը յի­շէ այն օ­րը, երբ փա­կուած էր դար­պա­սը իր սի­րե­լի դպրո­ցին, երբ ան գա­ցած էր հրա­ժեշտ տա­լու ա­նոր հո­գե­հա­րա­զատ կա­ռոյ­ցին, երբ նոյն պա­հուն տե­ղի ու­նե­ցաւ պայ­թում մը հզօր, երբ հրթի­ռը մխրճուե­ցաւ բա­կին մէջ­տե­ղը դպրո­ցին, երբ փառք տուաւ ան, որ ան­փոր­ձանք մնաց, որ­պէս­զի կա­րո­ղա­նայ եր­թալ ու լու­րը հա­ղոր­դել պա­տա­հա­ծին, եր­թալ ու տե­ղե­կաց­նել, որ դպրո­ցին վնաս մը չէ հա­սած, որ միայն բակն է, ուր փոս մը գո­յա­ցած է, որ հա­ղոր­դէր պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րուն, որ­պէս­զի ա­նոնք գան ու վերց­նեն այդ չար հրթի­ռին կտո­րը, սկիզ­բէն իսկ վերջ տա­լու հա­մար ա­ղէ­տին, բայց շա­րու­նա­կուե­ցաւ ա­ղէ­տը ու մէկ փո­սը ե­ղաւ եր­կու, ե­ղաւ ե­րեք, չորս, հինգ..., փուլ ե­կան հսկայ կա­ռոյ­ցին պա­տե­րը, կո­ղոպ­տուե­ցաւ ու լքուե­ցաւ...: Ա­ղօ­թեց հայ­րի­կը, եր­կար տա­րի­ներ ա­ղօ­թեց, յոյ­սը գրկե­լով ա­ղօ­թեց, ու ա­հա ա­նոր ա­ղօթքն է, որ ղօ­ղան­ջով կը պա­տաս­խա­նուի կար­ծես:

Չկայ աս­կէ ա­ւե­լի լաւ պա­տաս­խան, կը խօ­սին ե­կե­ղե­ցի­նե­րը տա­րի­նե­րու լռու­թե­նէն ետք, փնտռուած վեր­ջա­կէտն է այս, յոյ­սե­րու ու հա­ւատ­քի կեր­տում մը, սկիզբ մը բա­րու­թեան ու հա­ճու­թեան եւ ա­ւար­տը՝ չա­րու­թեան ու ան­մարդ­կայ­նու­թեան:

Կը ժպտի ե­րի­տա­սար­դու­հին, որ լո­գան­քի պա­հուն լսած էր սու­լո­ցը դի­ւա­յին հրթի­ռին, որ գո­ռա­ցած էր բաղ­նի­քէն՝ դուր­սը, պատշ­գա­մը լուացք փռող մօ­րը, որ ան ներս մտնէ, զգա­ցած էր մօ­տա­լուտ վտան­գը, իսկ երբ մայ­րը չէր պա­տաս­խա­նած՝ դուրս վա­զած էր ան թաց մար­մի­նով... ու տե­սած մօ­րը անգ­լուխ մար­մի­նը փռուած պատշ­գա­մի գետ­նին:

Կը ժպտի մա­նու­կը օ­տա­րազ­գի նստած մայ­թի եզ­րին՝ ան­տուն ու ա­նօ­թե­ւան, յի­շե­լով ա­ւե­րա­կի վե­րա­ծուած տունն իր հայ­րա­կան:

Ու ամ­բար­ձիչ­նե­րը կը շրջին Նոր Գիւ­ղի հայ շրջա­նին մէջ, կը վերց­նեն, կը մաք­րեն կոյ­տե­րը, աղ­տե­ղու­թիւ­նը տա­րի­նե­րու: Ա­նոր կ­­՚ըն­կե­րա­նայ ջրամ­բար մե­քե­նան, կը լուայ պո­ղո­տան, ուր­կէ մօտ ան­ցեա­լին վա­խով կ­­՚անց­նէին մար­դիկ, կը վա­զէին դի­պու­կա­հա­րին հա­րուած­նե­րէն խոյս տա­լու հա­մար, վտան­գը տես­նե­լով կու գա­յին ե­կե­ղե­ցի ու ա­ղօթքն ու ա­ղեր­սան­քը միա­հիւ­սե­լով մխի­թա­րու­թիւն կը գտնէին շա­րա­կան­նե­րու մեղ­մա­նուշ մե­ղե­դիին ներ­քեւ, որ կը ծած­կէր դուր­սի ահ ու սար­սափ տա­րա­ծող ձայ­նե­րը:

Տինկ, տինկ, տինկ ղօ­ղան­ջի ձայ­նե­րուն հետ կը յա­ռա­ջա­նայ Վե­հա­փառ Հայ­րա­պե­տը, կը քա­լէ տես­նե­լով ա­ւեր ու ա­ւար, շօ­շա­փե­լով վիշտ ու ցաւ, որ կը ցո­լայ իր դէմ­քին վրայ:

Ան­դին, հե­ռա­ւոր եր­կիր­նե­րու մէջ ա­պաս­տա­նած հա­լէ­պա­հայ մա­նու­կը կար­ծես ղօ­ղան­ջին կո­չին ան­սա­լով ու ծննդա­վայ­րին կա­րօ­տը զգա­լով կ՚ը­սէ. «Մա՛մ, Հա­լէպ վե­րա­դառ­նա՞նք, տե՛ս մեր ե­կե­ղե­ցին կը ղօ­ղան­ջէ, պի­տի լա­ւա­նայ Հա­լէ­պը, եր­թա՞ն­ք»…:

Ա­ՆԻ ԲՐԴՈ­ՅԵԱՆ-ՂԱ­ԶԱ­ՐԵԱՆ