ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Եկեղեցւոյ անդամները երկուքի կը բաժնուին՝ աշխարհականներ եւ հոգեւորականներ. հոգեւորականներն ալ ըստ իր կարգի՝ հասարակ պաշտօնեաներ, եկեղեցական-վարչական իշխանութիւն ունեցողներ եւ վանականներ ըլլալով՝ երեքի կը բաժնուին։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Ի տարբերութիւն ներկային, անցեալի օտարախօս սերունդը ունէր գիր-գրականութեան հանդէպ հետաքրքրութիւն մը. հայերէն չհասկնալով հանդերձ անոնք մօտ էին մամուլին, գիր-գրականութեան եւ ամէն ձեւով կը փորձէին աղերսուած մնալ այդ բոլորին, որովհետեւ հակառակ լեզուի պակասութեան, հայրենասիրութեան շունչ մը կար անոնց մէջ, պատկանելիութեան գիտակցութիւն մը, ինչ որ պատճառ կ՚ըլլար, որ գրողներ անտարբեր չմնան անոնց հանդէպ:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Ստեղծագործութեան ընդհանուր ծրագիրը կ՚ընդգրկէ բոլոր անոնք, որոնք կը ճանչնան Արարիչը. անոնք որոնք կը հաւատան, կը պաշտեն միակ եւ բարեգութ Աստուածը՝ որ է նաեւ Նախախնամ եւ պիտի դատէ մարդիկը «վերջին օրը»։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Յաճախ ներկան քննադատելով անցեալը կը մեծարենք, սակայն ընդունինք, որ լեզուի գիտութեան կողմէ ներկայիս շատ աւելի լաւ վիճակի մէջ կը գտնուինք՝ քան դարեր առաջ, սակայն լաւ ըլլալով հանդերձ կամաց կամաց կը վերադառնանք անցեալի եւ բռնած ենք ուղի մը՝ որ կրնայ մինչեւ իսկ անցեալի վիճակէն շատ աւելի վատ վիճակ մը ստանալ:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Ազատութիւնը իմացականութեան եւ կամքին արմատացած կարողութիւնն է գործելու կամ չգործելու, ընելու այս կամ այն, ինքնակամ վճռելու կատարելիք գործեր։ Ինքնակամութեամբ իւրաքանչիւր ոք տէր է իր անձին։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Հայկական հին գաւառներու մէջ կրթական վիճակն ու թրքախօսութեան աստիճանը գիտնալու համար անպայմանօրէն պէտք է կարդալ ուսուցչուհի եւ հրապարակագիր Արշակուհի Թէոդիկի (որ կինն էր հայ բանասէր Թէոդիկի) «Ամիս մը ի Կիլիկիա» աշխատութիւնը, որ շրջելով բազմաթիւ հայկական գաւառներ գրի առած է իր տպաւորութիւնները:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Սուրբ Սահակը (Տ. Ս. Սահակ Ա. Պարթեւ. 387-439) Հայոց Եկեղեցւոյ սուրբ հայրերու շարքին ամենափառաւոր տեղերէն մէկը կը գրաւէ։ Ան կարգած է կանոններ, գրած է կանոնական նամակներ (թուղթեր), մեծ Մեսրոպ Մաշտոցի հետ (361/362-440) բարեկարգած է ժամերգութիւնը եւ եռանդով գործած, Հայոց Եկեղեցին «հայացուցած» է ամբողջ կազմութեամբ։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Երբեք պէտք չէ զարմանալ, որ այսօր մանաւանդ սփիւռքի մէջ ապրող մեր մանուկները, պատանիներն ու երիտասարդները հայերէն չեն գիտեր, որովհետեւ այդ մէկը մեր օրերուն յատուկ երեւոյթ մը չէ. Պոլսոյ, Թիֆլիզի, ինչպէս նաեւ հայկական այլ գաւառներու մէջ հայերէն չգիտցող մանուկներուն թիւը շատ շատ էր. այնքան շատ, որ Նիկողայոս Տէր-Ղեւոնդեան 1910 թուականին կը հրատարակէր «Արփիկ» խորագրով աշխատութիւն մը, որուն բացատրութեան մէջ կը գրէ. «Այբբենարան հայախօս եւ օտարախօս հայ մանուկների համար»:
ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ
Անգիտութիւնը՝ չգիտնալ ձեւացնելու գործողութիւնն է։ Անգիտութիւնը անտարբերութեան արտայայտութիւն մըն է։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Որոշ ժամանակ թրքերէն բառեր գործածելը սովորութիւն ըլլալէ անդին ստիպուածութիւն մըն էր, որովհետեւ տակաւին նոր կազմաւորուող աշխարհաբարը չունէր շատ բառերու համարժէքը: Ժամանակը ունի բառեր ծնելու եւ միաժամանակ սպաննելու կարողութիւնը. շատ մը բառեր որ կը գործածուէր դար մը առաջ՝ այսօր լոկ բառարանային են, իսկ շատ մը բառեր, որ այսօր կը գործածենք՝ ամբողջութեամբ անծանօթ անցեալին:
