ՈՂԲԵՐԳԱԼԻ ԱՆՏԷՐՈՒԹԻՒՆ

Հա­մայն­քա­յին շրջա­նակ­նե­րէն ներս վեր­ջին օ­րե­րուն շրջա­նա­ռու­թեան մէջ կը գտնուին շարք մը լսում­ներ, ըստ ո­րոնց Շիշ­լիի ազ­գա­յին գե­րեզ­մա­նա­տու­նէն կոր­սուած են կարգ մը ար­ժէ­քա­ւոր նկար­ներ։ Այս­պէս, ըստ լսում­նե­րու, Աս­պետ Ջուն­դի յու­շար­ձան-դամ­բա­րա­նէն կոր­սուած են այդ գե­ղա­րուես­տա­կան գոր­ծե­րը։ Հա­մայն­քա­յին շրջա­նակ­նե­րէն ներս լայն ար­ձա­գանգ ստեղ­ծած են այն պնդում­նե­րը, ըստ ո­րոնց Աս­պետ Ջուն­դի ե­րեք գոր­ծե­րը կոր­սուած են ա­նոր դամ­բա­րա­նէն եւ այս խնդի­րը բարձ­րա­ձայ­նուիլ սկսած է վեր­ջին մե­ռե­լո­ցին, երբ հան­գու­ցեա­լին շա­ռա­ւիղ­նե­րը այ­ցե­լած են գե­րեզ­մա­նա­տուն։ Ըստ նոյն ան­պաշ­տօն լսում­նե­րուն, գե­րեզ­մա­նա­տան յանձ­նա­խում­բի՝ Կա­րօ Հա­մամ­ճեա­նի կող­մէ գլխա­ւո­րուած նախ­կին կազ­մի գոր­ծու­նէու­թեան շրջա­նին ան­հե­տա­ցած են այդ նկար­նե­րը։

Այս լսում­նե­րուն կա­պակ­ցու­թեամբ այս ա­ռա­ւօտ հե­ռա­ձայ­նա­յին կապ հաս­տա­տե­ցինք Շիշ­լիի գե­րեզ­մա­նա­տան յանձ­նա­խում­բի պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րէն Է­րօլ Նու­պար Կիւ­զէլ­տէվ­լէ­թեա­նի հետ։ Ան հաս­տա­տեց, որ ե­րեք նկար­ներ ան­հե­տա­ցած են Աս­պետ Ջուն­դի դամ­բա­րա­նի պա­տե­րէն։ Ըստ Կիւ­զէլ­տէվ­լէ­թեա­նի, գե­րեզ­մա­նա­տան յանձ­նա­խում­բին այժ­մու կազ­մը կը պաշ­տօ­նա­վա­րէ 2009 թուա­կա­նէն ի վեր եւ ի­րենք երբ ստանձ­նած էին պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւ­նը, ար­դէն գո­յու­թիւն չու­նէին այդ­պի­սի նկար­ներ։ Կիւ­զէլ­տէվ­լէ­թեա­նի բա­ցատ­րու­թիւն­նե­րով, վեր­ջին լսում­նե­րուն զու­գա­հեռ ի­րենք եւս շարժ­ման ան­ցած են, աշ­խա­տան­քի լծուե­լով Պէ­յօղ­լուի Ս. Ե­կե­ղե­ցեաց թա­ղա­յին խոր­հուր­դին հետ։ Է­րօլ Կիւ­զէլ­տէվ­լէ­թեան ա­ւել­ցուց, որ ի­րենց շրջա­նէն ա­ռաջ այդ նկար­նե­րը նո­րո­գու­թեան հա­մար յանձնուեր են Կեդ­րո­նա­կան վար­ժա­րա­նի նկար­չու­թեան ու­սու­ցիչ Եա­վուզ Քը­լը­չէ­րին եւ այդ­պէս ալ մնա­ցեր են իր մօտ։ Հի­մա որ խնդի­րը այս ձե­ւով հան­րա­յին կար­ծի­քի սե­փա­կա­նու­թիւ­նը դար­ձած է, ի­րենք ալ զու­գա­հե­ռա­բար վե­րա­հա­սու ե­ղած են կա­ցու­թեան եւ ձեռք ա­ռած են մի­ջոց­ներ։ Ըստ Կիւ­զէլ­տէվ­լէ­թեա­նի, Եա­վուզ Քը­լը­չէր ար­դէն թափ պի­տի տայ այս աշ­խա­տան­քին եւ Աս­պետ Ջուն­դի նկար­նե­րը շուրջ ամ­սուան մը ըն­թաց­քին պի­տի վե­րա­դար­ձուին գե­րեզ­մա­նա­տուն։ Նու­պար Կիւ­զէլ­տէվ­լէ­թեան ա­ւել­ցուց նաեւ, թէ Պէ­յօղ­լուի Ս. Ե­կե­ղե­ցեաց թա­ղա­յին խոր­հուրդն ալ աշ­խա­տանք կը տա­նի այս հար­ցի յաղ­թա­հար­ման հա­մար։

Նոյն կա­պակ­ցու­թեամբ այս ա­ռա­ւօտ հե­ռա­ձայ­նա­յին կապ հաս­տա­տե­ցինք նաեւ գե­րեզ­մա­նա­տան յանձ­նա­խում­բի նախ­կին ա­տե­նա­պետ Կա­րօ Հա­մամ­ճեա­նի հետ։ Նախ ան ը­սաւ, թէ խնդրոյ ա­ռար­կայ նկար­նե­րը եր­կու հատ են, այլ ոչ թէ ե­րեք։ Կա­րօ Հա­մամ­ճեան 2008 թուա­կա­նին դադ­րած է գե­րեզ­մա­նա­տան յանձ­նա­խում­բին մէջ աշ­խա­տե­լէ։ Իր պաշ­տօ­նա­վա­րու­թեան շրջա­նին, իր գի­տակ­ցու­թեամբ եւ հա­ւա­նու­թեամբ, այդ շրջա­նի գե­րեզ­մա­նա­տան յանձ­նա­խում­բի ան­դամ­նե­րէն Ա­լեք­սան Տա­տեան այդ պաս­տառ­նե­րը յանձ­նած է Եա­վուզ Քը­լը­չէ­րին։

Մեր կող­մէ յի­շեց­նենք, որ Կա­րօ Հա­մամ­ճեա­նէն վերջ գե­րեզ­մա­նա­տան յանձ­նա­խում­բը գլխա­ւո­րած է Ա­լեք­սան Տա­տեան, որ ինչ­պէս ծա­նօթ է մա­հա­ցած է մօ­տա­ւոր ան­ցեա­լին։

Վե­րա­դառ­նա­լով Հա­մամ­ճեա­նի բա­ցատ­րու­թիւն­նե­րուն՝ Աս­պետ Ջուն­դի գոր­ծե­րը վնա­սուած էին խո­նա­ւու­թեան հե­տե­ւան­քով։ Ի դէպ, պաս­տառ­նե­րը ա­ւե­լի ա­ռաջ ալ ար­դէն վե­րա­նո­րո­գուած էին։ Երբ ի­րենք նկա­տած են, որ դար­ձեալ խո­նա­ւու­թեան բե­րու­մով հար­ցեր յա­ռա­ջա­ցած են, ա­պա ա­ռա­ջին հեր­թին պաս­տառ­նե­րը տե­ղա­փո­խուած են գե­րեզ­մա­նա­տան վար­չա­կան շէն­քը, իսկ ա­ւե­լի վերջ յանձ­նուած՝ Եա­վուզ Քը­լը­չէ­րին։ Կա­րօ Հա­մամ­ճեան դի­տել տուաւ, որ այդ հանգ­րուա­նէն կարճ ժա­մա­նակ վերջ ինք բաժ­նուե­ցաւ գե­րեզ­մա­նա­տան յանձ­նա­խում­բի գլու­խէն։ Նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ Պէ­յօղ­լուի Ս. Ե­կե­ղե­ցեաց թա­ղա­յին խոր­հուր­դին հետ ալ ո­րոշ դառ­նու­թիւն մը ապ­րած էր այդ հանգ­րուա­նին, ա­պա խնդրոյ ա­ռար­կայ չէր, որ յա­ջոր­դած ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նին հե­տա­մուտ ըլ­լար ի­րենց շրջա­նին սկսած գոր­ծե­րու հե­տապնդ­ման։ Հա­մամ­ճեա­նի խօս­քե­րով, ա­պա­գա­յին լսած էր, որ Պէ­յօղ­լուի թա­ղա­յին խոր­հուր­դը Եա­վուզ Քը­լը­չէ­րի հետ տա­րա­կար­ծու­թիւն­ներ ապ­րած էր այդ պաս­տառ­նե­րու վե­րա­նո­րո­գու­թեան փո­խար­ժէ­քին շուրջ եւ այդ­պէս ալ պաս­տառ­նե­րը մնա­ցած էին այն­տեղ։ «Թէեւ պէտք չէր, որ ըլ­լար, սա­կայն այդ գոր­ծե­րը մոռ­ցուեր են Եա­վուզ Քը­լը­չէ­րի մօտ», ը­սաւ Կա­րօ Հա­մամ­ճեան եւ ա­ւել­ցուց, թէ ներ­կա­յիս Պէ­յօղ­լուի թա­ղա­յին խոր­հուր­դը հա­մա­ձայ­նու­թեան հա­սած է Եա­վուզ Քը­լը­չէ­րի հետ եւ այդ պաս­տառ­նե­րը պի­տի վե­րա­դար­ձուին գե­րեզ­մա­նա­տուն։

Թէ ինչ­պէ՞ս կրնայ ըլ­լալ, որ ա­ռանց վե­րա­նո­րո­գու­թեան ծրագ­րի պիւտ­ճէին շուրջ վերջ­նա­կան հա­մա­ձայ­նու­թիւն մը ձեռք բե­րե­լու այդ պաս­տառ­նե­րը յանձ­նուած ըլ­լան Եա­վուզ Քը­լը­չէ­րի… Այս եւ նման բա­զում հար­ցա­կան­նե­րը ա­ռայժմ կը մնան ան­պա­տաս­խան։

Այս ա­ռա­ւօտ փոր­ձե­ցինք նաեւ հե­ռա­ձայ­նա­յին կապ հաս­տա­տել Եա­վուզ Քը­լը­չէ­րի հետ։ Կեդ­րո­նա­կան վար­ժա­րա­նի քար­տու­ղա­րու­թե­նէն մե­զի տե­ղե­կա­ցու­ցին, որ այ­սօր ան դա­սա­ժա­մեր չու­նէր, հե­տե­ւա­բար կը բա­ցա­կա­յէր։ Քար­տու­ղա­րու­թե­նէն ազ­նիւ գտնուե­ցան նաեւ մե­զի փո­խան­ցել իր բջի­ջա­յին հե­ռա­խօ­սին թի­ւը, սա­կայն քա­նիցս փոր­ձե­լով հան­դերձ մենք չկրցանք Եա­վուզ Քը­լը­չէ­րի հետ կապ հաս­տա­տել՝ մին­չեւ թեր­թիս մա­մու­լի յանձ­նուի­լը։