Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Սուրբ Աստուածածնի Վերափոխման տօնի օրը՝ Սուրբ Պատարագէն յետոյ, կը կատարուի խաղողօրհնութեան կարգ եւ ապա օրհնուած ողկոյզները կը բաշխուին ժողովուրդին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Սիրէ՛ քու Տէր Աստուածդ ամբողջ սրտովդ, ամբողջ հոգիովդ եւ ամբողջ մտքովդ», (ՄԱՏԹ. ԻԲ 37)։
Յիսուս, մեծագոյն եւ կարեւորագոյն պատուիրանը համարեց ասիկա, քանի որ այս պատուիրանին մէջ է, որ կը յայտնուի «յոյս»ը, «հաւատք»ը եւ «սէր»ը։ 

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ի՞նչ է ճիշդը եւ ի՞նչ է սուտը։ Կամ ի՞նչ է ուղիղը եւ ի՞նչ է սխալը, ինչո՞ւ որեւէ խօսք կամ գործ շիտակ է եւ ուրիշ մը՝ ծո՛ւռ։ Արդարեւ բոլոր այս հակադրութիւնները մարդկային մտքին նախապաշարումներուն արդի՞ւնքն են, թէ ոչ հիմնուած են անայլայլելի եւ մշտնչենաւոր սկզբունքի մը վրայ։ Ո՞րն է «բարի»ն եւ ո՞րը՝ «չա՛ր»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Քրիս­տոս ու­զեց ծնիլ եւ մեծ­նալ Յով­սէ­փի եւ Մա­րիա­մի Սուրբ Ըն­տա­նի­քին ծո­ցին մէջ։ Ար­դա­րեւ, Ե­կե­ղե­ցին ալ ու­րիշ բան չէ ե­թէ ոչ «Աս­տու­ծոյ ըն­տա­նի­քը»։
­Յա­ճախ ի­րենց «ամ­բողջ ըն­տա­նի­քով» հա­ւա­տա­ցեալ դար­ձած մար­դի­կը սկիզ­բէն իսկ Ե­կե­ղեց­ւոյ կո­րի­զը կազ­մե­ցին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Վա­խի զգա­ցու­մը ըն­դո­ծին հա­կազ­դե­ցու­թիւն մըն է ո­րե­ւէ ի­րա­կան կամ են­թադ­րա­կան վտան­գի մը հան­դէպ։ 
Հա­ւա­նա­կան վտանգ մը վախ կը պատ­ճա­ռէ եւ կեր­պով մը ա­հա­զանգ կը հնչեց­նէ, են­թա­կան զգու­շու­թեան կը հրա­ւի­րէ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

5 մայիս 1892 թուականին, Ս. Էջմիածնի Մայր Տաճարին մէջ, «ընտրութեամբ ազգիս»՝ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսական գահ կը բարձրանար Մկրտիչ Արք. Խրիմեան՝ որ 1873 թուականին Պոլսոյ պատրիարքութենէ հրաժարած էր, երբ 1869 թուականին գահ բարձրացած էր։ Իր նախորդն էր Իգնատիոս Ա Քաքմաճեան, որ վախճանած էր արդէն 1869-ին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Հայ մեծ գրող-երգիծաբան, հրապարակախօս Յակոբ Պարոնեան (1843-1891), իր ծննդավայր Ադրիանապոլիսի մէջ (=Էտիրնէ) նախնական կրթութիւնը ստանալէ յետոյ նախ կը դառնայ դեղագործի աշկերտ, ապա՝ հաշուապահ։ 1863-ին կը տեղափոխուի Պոլիս, ուր կը կատարէ տարբեր աշխատանքներ՝ միաժամանակ գործօն մասնակցութիւն բերելով «ՄԵՂՈՒ», «ԹԱՏՐՈՆ», «ԽԻԿԱՐ» եւ այլ թերթերու եւ պարբերականներու։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Կեանքի մէջ նպատակի մը հասնելու, յաջողութիւն ձեռք ձգելու համար յարատեւ աշխատութիւն եւ մանաւանդ անյողդողդ՝ ամո՛ւր կամք պէտք է։ Արդարեւ կարեւորը շատ աշխատիլ չէ, այլ՝ յարատեւ աշխատիլն է։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Հոգեբաններ կ՚ըսեն, թէ հանճարի եւ խելագարութեան միջեւ շատ բարակ սահմանագիծ մը կը գտնուի. «border line»։ Բայց այս չի նշանակեր, որ բոլոր խելագարներ հանճարեղ են, եւ փոխադարձաբար՝ բոլոր հանճարեղներ՝ խելագար։ Արդարեւ, գիտուններու կողմէ՝ բազմաթիւ փորձերով հաստատուած իրողութիւն մըն է, թէ հանճարեղ մարդոց «մեծագոյն մաս»ը, պարզապէս միտքով բացառիկ մարդիկ են, որոնք ընդհանրապէս «տարօրինակ» կը ճանչցուին բնականոն պայմաններու բաղդատմամբ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդ­կա­յին ա­մե­նէն նուի­րա­կան պար­տա­կա­նու­թիւնն է պահ­պա­նել ու­րիշ­նե­րուն ան-բըռ­նա­բա­րե­լի ի­րա­ւուն­քը՝ հսկել, պաշտ­պա­նել զա­նոնք մարդ­կա­յին բո­վան­դակ կո­րո­վով, ու­շադ­րու­թեամբ եւ բծախնդ­րու­թեա՛մբ։
Եւ ե­րա­նի՜ ա­նոր որ իր սե­փա­կան ու­ժե­րուն ան­բա­ւա­կան ե­ղած ա­տեն ար­տա­քին ա­մէն զօ­րու­թեամբ, կա­րող կ՚ըլ­լայ իշ­խել կեան­քին «զսպա­նակ»նե­րուն, եւ կրնայ կանգ առ­նել ո՛ւր որ ի­րա­ւուն­քը բռնա­բա­րող պա­րա­գայ մը կը ներ­կա­յա­նայ։