Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Խիղճ»ը՝ մար­դուս մէջ Աս­տու­ծոյ ձայնն է, ո­րուն պէտք է անդ­րա­դառ­նալ եւ լսել, պար­զա­պէս սխալ քայլ չնե­տե­լու եւ երբ սխալ մը գոր­ծուած է՝ սխա­լը սրբագ­րե­լու եւ չկրկնե­լու հա­մար։ Այս ի­մաս­տով «խիղճ»ը ա­պա­հո­վագ­րու­թիւն մըն է՝ գոր­ծուած եւ կամ գոր­ծուե­լով գո­յա­ցած վտանգ­նե­րու եւ վնաս­նե­րու դէմ

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Վար­դա­պետ­նե­րու եր­կու դա­սա­կարգ գո­յու­թիւն ու­նի Հայ Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ։ 1.- «Մաս­նա­ւոր», որ ու­նի չորս աս­տի­ճան­ներ, եւ 2.- «Ծայ­րա­գոյն» կամ «Ա­ւագ», որ նա­խոր­դէն ա­ւե­լի ու­նի տա­սը աս­տի­ճան­ներ եւս։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ստո­րեւ կը շա­րու­նա­կենք ու­սում­նա­սի­րել եւ ներ­կա­յաց­նել Ե­կե­ղեց­ւոյ ան­դամ «անձ»ե­րու ի­րա­ւունք­նե­րը եւ պար­տա­կա­նու­թիւն­նե­րը՝ Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ ընդ­հա­նուր օ­րէնք եւ կա­նոն­նե­րուն հա­մա­ձայն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Անձ» իր ա­մե­նաըն­դար­ձակ ի­մաս­տով կը նշա­նա­կէ՝ ի­րա­ւունք ու­նե­ցող, պար­տա­կա­նու­թիւն­ներ յանձն ա­ռած, ի­րա­ւուն­քը վա­յե­լե­լու եւ պար­տա­կա­նու­թիւն­նե­րը կա­տա­րե­լու կամ­քով օժ­տուած, իր ա­րարք­նե­րէն պա­տաս­խա­նա­տու եւ բա­նա­կա­նու­թեան ու­ժով շար­ժող ու վա­րուող ան­հատ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ընդ­հան­րա­պէս կեն­ցա­ղա­վա­րու­թիւ­նը կը պա­հան­ջէ՝ հրա­ւէ­րը ըն­դու­նիլ եւ ըն­դա­ռա­ջել ա­նոր։ Ար­դա­րեւ հրա­ւէ­րը մեր­ժել, հրա­ւի­րո­ղին բա­րե­կա­մու­թիւ­նը մեր­ժել կը նշա­նա­կէ, ան­շուշտ ե­թէ շատ բա­նա­ւոր եւ ար­դա­րա­ցու­ցիչ պատ­ճառ մը գո­յու­թիւն չու­նի մեր­ժու­մը։ Այս ի­մաս­տով, հրա­ւէ­րի մը ըն­դա­ռա­ջել կամ մեր­ժել չա­փա­նիշ մըն է եր­կու կող­մին բա­րե­կա­մու­թեան, մտեր­մու­թեան եւ ա­նոնց փոխ­յա­րա­բե­րու­թեան ան­կեղ­ծու­թեա­նը, ա­ռող­ջու­թեա­նը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Աշ­խա­տան­քը՝ աշ­խար­հի սկիզ­բէն ի վեր ան­փո­փոխ եւ կեն­սա­կան սկզբունք մը ե­ղած է ա­մէն կեն­դա­նի էա­կի գո­յա­պահ­պան­ման ու գո­յա­տեւ­մա­նը հա­մար։ Եւ բո­լոր կեն­դա­նի էակ­նե­րու ա­մե­նէն կա­տա­րեա­լը՝ ի­մա­ցա­կա­նու­թեամբ ե՛ւ բա­նա­կա­նու­թեամբ օժ­տուա­ծը՝ մար­դը աշ­խա­տան­քի շնոր­հիւ է որ կրցած է ա­պա­հո­վել իր էու­թիւ­նը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Եր­կին­քէն մա­ղուող ա­նա­րատ ձիւ­նը, մա­քուր սպի­տակ ձիւ­նը ո՜ր­քան կը նմա­նի նո­րա­ծին ան­մեղ մա­նու­կի մը։
Տա­կա­ւին երբ եր­կինքն է եւ հա­զիւ թէ կու գայ պա­տել աշ­խարհ, ձիւ­նը՝ սպի­տակ, մա­քուր, ան­բիծ, ի­րա­պէս կը նմա­նի մա­նու­կի մը՝ որ դեռ չէ՛ «աղ­տո­տած» աշ­խար­հով, մարդ­կա­յին այն էա­կը, որ կը ծնի մա­քուր եւ ա­նա­րատ եւ սա­կայն հա­զիւ թէ կը ծա­նօ­թա­նայ «աշ­խարհ»ին, ար­դէն աշ­խար­հը կը սկսի զինք պա­տել, գրա­ւել եւ կաշ­կան­դել։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ե­կե­ղեց­ւոյ մե­ծա­գոյն աս­տուա­ծա­բան հայ­րե­րէն մին է Սուրբ Օ­գոս­տի­նոս Աւ­րե­լիոս։ Օր մը իր ա­շա­կերտ­նե­րէն մին կը մօ­տե­նայ ի­րեն եւ կը հարց­նէ. «Ի՞նչ է քրիս­տո­նէա­կան ա­ռաջ­նա­կարգ ա­ռա­քի­նու­թիւ­նը»։ Եւ Սուրբ Օ­գոս­տի­նոս կը պա­տաս­խա­նէ. «Խո­նար­հու­թի՛ւն»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ի­մա­ցա­կա­նու­թիւ­նը, մարդ­կա­յին ա­ռա­քի­նու­թիւն­նե­րու՝ գլխա­ւոր, ա­մուր, կե­ցուածք մըն է՝ կա­յուն տրա­մադ­րու­թի՛ւն մը։ Ան սո­վո­րա­կան կա­տա­րե­լու­թիւն մը կ՚են­թադ­րէ, որ կը կա­նո­նա­ւո­րէ մար­դուս ա­րարք­նե­րը, կը կար­գա­ւո­րէ մարդ­կա­յին կիր­քե­րը եւ կ՚ա­ռաջ­նոր­դէ վար­քը ըստ բա­նա­կա­նու­թեան եւ հա­ւա­տա­լիք­նե­րու, ան­շեղ սկզբունք­նե­րու։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդ­կա­յին ի­մաս­տու­թիւ­նը եր­բեմն կը հա­կա­սէ ճշմա­րիտ ի­մա­ցա­կա­նու­թեան եւ մարդս կ՚ա­ռաջ­նոր­դուի, կը հե­տամ­տի սխալ ճամ­բա­նե­րու՝ սխալ գա­ղա­փար­նե­րու։ Ար­դա­րեւ, մար­դուս ա­մէն խոր­հա­ծը, տես­նել կար­ծա­ծը ճշմար­տու­թիւն չէ, այլ խա­բէու­թիւն։