Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Բանադատութիւնը խարտոց մըն է՝ որ կը յղկէ ի՛նչ որ կը խածնէ», կ՚ըսէ Լըկուվէ։ Իսկ Պուասթ, բանադատութիւնը «բարի զգացում» մը կ՚անուանէ, եւ կ՚ըսէ. «Բանադատութիւնը ո՛չ այլ ինչ է, բայց եթէ տրամաբանութեամբ կատարելագործուած բարի զգացում մը»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Օգտակարը չարհամարհել, ամէն զոհողութիւն ընել օգտակար բան մը ձեռք ձգելու համար. ասիկա պէ՛տք է որպէս սկզբունք ընդունուի թէ՛ անհատներու եւ թէ՛ հասարակութիւններու կողմէ։ Արդարեւ, ըլլա՛յ անհատը, ըլլա՛յ հաւաքականութիւն մը իրենց կենդանական եւ ընկերային գոյութեան մէջ, գոյապահպանման եւ գոյատեւման համար բազմաթիւ արտաքին ազդակներու պէտք ունին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Այսօր, սիրելի՜ ընթերցող բարեկամներ, կ՚երթանք դէպի ետ՝ 1899 թուականին, եւ պատմութեան այս ճամբորդութեան մէջ, «ՄԱՍԻՍ» կիսամսեայ հանդէսին 15 մայիս 1899 թուակիր օրինակին մէջ կը հանդիպինք Մ. Շ. ստորագրութեամբ շահեկան յօդուածի մը՝ «Միջազգային իրաւախոհութիւն խաղաղութեան դեսպանախորհուրդին առթիւ» խորագրով, ուր կը նկարագրուի Լա Հէյի դեսպանախորհուրդի պատմական կարեւոր ժողովը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ժողովուրդներու զարգացման, յառաջդիմելու եւ քաղաքակրթուելու ընդհանուր պատմութեան հիմը եղած է միշտ նիւթական կեանքը։ Նոյնիսկ նախապատմական ժամանակներու մէջ, կամ այդ պայմաններուն տակ գտնուող հասարակութիւնները օրը օրին ապրելու տաղտուկները միայն ունին եւ իրենց նիւթական, եթէ կարելի է ըսել տնտեսական կեանքով, որեւէ կերպով փոխադարձ յարաբերութիւններու մէջ չեն գտնուիր իրենց սահմանակից օտար ցեղերու հետ, բոլորովին մեկուսացած գոյութիւն մը ունին անոնք։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Նախապէս, օգտուելով հոգեբոյժ Տքթ. Պօղոս Քօլօլեանի «Յոռետեսութիւնը բժշկութեան առջեւ» յօդուածէն, խորհրդածութեան նիւթ ունեցած էինք յոռետեսութիւնը։ Որպէս նիւթին շարունակութիւնը, եւ դարձեալ օգտուելով վերոյիշեալ յօդուածէն, պիտի փորձենք ներկայացնել յոռետեսութեան գրականութեան վրայ ունեցած ազդեցութիւնը պատմութեան ընթացքին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Օգտակար» եւ «անձնուէր», ահաւասիկ յատկանիշներ առաքինութեան եւ ազնուութեան, յատկանիշներ եւ չափանիշներ կեանքի մը՝ որ կ՚ապրի մարդ, միշտ հաւատարիմ մնալով իր սկզբնական կոչումին, որ է «մա՛րդ» ըլլալ, մարդու արժանիքները եւ արժանապատուութիւնը ունենալ եւ զանոնք ցոյց տալ իր բոլոր յարաբերութիւններուն, արտայայտութիւններուն մէջ։
Արդարեւ, իրապէս առանձնաշնորհում պէտք է համարուի՝ իր շուրջ ունենալ օգտակար եւ անձնուէր անձնաւորութիւններ, մօտ ըլլալ անոնց եւ երկար տարիներ ապրիլ անոնց հետ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Տնտեսական կեանքը՝ որ կը համապատասխանէ «նիւթական կեանք»ի, բոլոր անհատներու եւ ընկերութիւններու բարօրութեան, ըսենք՝ երջանկութեան հիմունքն է։
Եւ շրջանի մը մէջ՝ ուր ա՛յնքան բազմապահանջ է կեանքը, եւ ուր այնքան անհամար վայելքներու տիրանալու համար տարիները այնքան կարճ, ամէնուն հոգեւին ջանքն է բուռն թափի մը ատեն՝ զոր իր գործունէութեանը մէջ կը դնէ, յաջողի՛լ իր ձեռնարկներովը, աշխատութիւններովը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Տարիքի հեղինակութիւն արժէք մը կը ներկայացնէ, երբ տարեցը տարիներու փորձառութենէն դասեր է քաղած եւ արժէք մը կրցած է աւելցնել իրեն փոխանցուած գիտութեան եւ փորձառութիւններուն վրայ եւ աւելիով կարողացած է փոխանցել զանոնք յաջորդ սերունդներուն։
Այս իմաստով, տարիքի հեղինակութիւնը դաւանիլ պարզապէս տարիքի նայելով եւ հաւատալ, թէ անիկա միա՛յն կրնայ արժանիք մը նկատուիլ։ 

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Խօսիլը՝ մարդուս ամենէն խորհրդանշական արարքն է, քանի որ խօսիլը միա՛յն իրեն յատուկ կարողութիւն մըն է բոլոր կենդանական աշխարհին մէջ։ Արդարեւ, մարդ, կը զանազանուի եւ կը տարբերի միւս բոլոր կենդանի էակներէն՝ իր բանականութեան եւ խօսելու յատկութեամբ։ Խօսիլը բանականութեան բնական մէկ հետեւանքն է։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

​Ընդհանուր տիեզերքի մէջ անուրանալի եւ անժխտելի սկզբունք մըն է, թէ բոլոր երեւոյթները իրենց ծնունդի պատճառները ունին։ Ուստի, պատճառ-արդիւնք յարաբերութիւնը ամէն մարզի մէջ ի զօրու է եւ անայլայլելի՛։