Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

​Իմ սի­րե­լի՜ ըն­թեր­ցա­սէր բա­րե­կամ­ներ, հայ գի­րի ու գրա­կա­նու­թեան հա­ւա­տա­րիմ, ազ­նիւ՝ սրտա­կից ու հա­մա­խոր­հուրդ ու­ղե­կից­ներ, Մես­րոպ Մաշ­տո­ցի հո­գին ու ո­գին ապ­րեց­նող գրա­սէր­ներ, մշա­կոյ­թի ա­միս՝ Հոկ­տեմ­բե­րի օ­րե­րուն ձեզ կ՚ող­ջու­նեմ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Խա­չե­լու­թե­նէն եւ Յա­րու­թե­նէն յե­տոյ Քրիս­տո­սի պա­րապ գե­րեզ­մա­նը եւ Խա­չը՝ Քրիս­տո­սէ մնա­ցած տե­սա­նե­լի ա­ռար­կա­նե­րէն էին, եւ ա­նոնց վրայ կեդ­րո­նա­ցաւ քրիս­տո­նեա­նե­րու ու­շադ­րու­թիւ­նը, յար­գանքն ու հո­գա­ծու­թիւ­նը, քա­նի որ Աս­տուա­ծու­թեան լրիւ ամ­բող­ջու­թիւ­նը ա­նո՛ր մէջ հա­ճե­ցաւ բնա­կիլ եւ ա­նո՛վ հաշ­տեց­նել ա­մէն ինչ իր հետ՝ խա­ղա­ղու­թիւն ը­նե­լով խա­չի վրայ թա­փած իր ա­րիւ­նով ե՛ւ երկ­րի վրայ, ե՛ւ եր­կին­քի մէջ ե­ղած­նե­րու հա­մար։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Յա­ճախ կը կրկնենք, թէ կեան­քը միայն ներ­կայ ապ­րում­նե­րը եւ ա­պա­գա­յի մա­սին յոյ­սե­րը չէ, այլ կա՛յ նաեւ ան­ցեալ մը՝ որ ե­րե­քը միա­սին կը կազ­մեն կեան­քը։ Մարդ երբ կ՚ապ­րի ներ­կան, չի կրնար ու­րա­նալ նաեւ «ան­ցեալ» ժա­մա­նա­կի մը գո­յու­թիւ­նը, ո­րուն ազ­դե­ցու­թիւն­նե­րը, թո­ղած հետ­քե­րը ան­տե­սել կա­րե­լի չէ, քա­նի որ ներ­կան պատ­րաս­տո­ղը ան­ցեա՛լն է, իր բո­լոր ե­րե­սակ­նե­րով կամ դի­մա­յե­ղում­նե­րով։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Գում­գա­փուի ե­կե­ղե­ցի­նե­րէն էր Սուրբ Նի­կո­ղա­յոս ե­կե­ղե­ցին՝ որ կը գտնուէր Սուրբ Սար­գիս ե­կե­ղեց­ւոյ ձա­խա­կող­մը. «Մերձ ի բա­ղա­նիս անդ որ կո­չի Չի­նի­լի Հա­մամ»։ Ժա­մա­նա­կա­կից Ա­միր­տով­լաթ, որ Ա­մա­սիա­ցի նշա­նա­ւոր բժիշկ մըն էր 15-րդ դա­րուն, թո­ղած է եր­կու թան­կա­գին յի­շա­տա­կա­րան­ներ, որ կը յի­շուի Ե­րե­միա Չէ­լէ­պիի Ստամ­պո­լայ Պատ­մու­թեան մէջ՝ Տքթ. Վ. Յ. Թոր­գո­մեա­նի ու­սում­նա­սի­րու­թեան 279-րդ է­ջին վրայ։

​ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Պատ­մու­թիւ­նը կը վկա­յէ թէ՝ երբ Ֆա­թիհ Սուլ­թան Մէհ­մէտ, 1453 թուա­կա­նին մուտք գոր­ծեց Կ.­Պո­լիս, Ա­նա­տօ­լուէն եւ Կի­լի­կիա­յէն հա­յեր բե­րել տա­լով, ա­նոնց հա­մար բնակ­չու­թիւն հաս­տա­տեց Պոլ­սոյ զա­նա­զան կող­մե­րը ու ա­նոնց վրայ Պատ­րիարք հռչա­կեց Պրու­սա­յէն հրա­ւի­րած Յո­վա­կիմ ե­պիս­կո­պո­սը, որ ի­րեն վա­ղա­ծա­նօթ բա­րե­կա­մը ե­ղած էր։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Աս­տուած՝ բնու­թեամբ սէր եւ ճշմար­տու­թի՛ւն է։ 
Ան ճշմար­տու­թիւն է, քա­նի որ Ան լո՛յս է եւ Ա­նոր մէջ չկա՛յ եր­բեք խա­ւար (Ա. ՅՈՎՀ. Ա 5) եւ Աս­տուած սէ՛ր է (Ա. ՅՈՎՀ. Դ 8), ո­րով­հե­տեւ Ան Ինք­զինք յայտ­նեց «շնորհ­քով ու հա­ւա­տար­մու­թեամբ» (ԵԼՔ. ԼԴ 6)։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Բախտ», «դի­պուած», «պա­տա­հար» կ՚ը­սեն շա­տեր այն դէպ­քե­րուն՝ ո­րոնց պատ­ճա­ռը յայտ­նի չ՚ըլ­լար եւ կը պա­տա­հին ա­նակն­կալ կեր­պով։ Բայց սա ա­նու­րա­նա­լի ճշմար­տու­թիւն մըն է, որ ո՛չ մէկ ի­րո­ղու­թիւն, ո՛չ մէկ ի­րա­դար­ձու­թիւն կամ դէպք կը պա­տա­հի ա­ռանց պատ­ճա­ռի։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Նա­խա­պէս ներ­կա­յա­ցու­ցինք եր­կու գրու­թիւն­ներ՝ «Եր­կակ­նե­րու հո­գե­ւո­րա­կան դառ­նա­լու կա­նո­նա­կան ար­գել­քը» եւ «Օ­րէն­քը մեկ­նա­բա­նե՛լ եւ ո՛չ զայն խախ­տել» վեր­նագ­րե­րով։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Քա­հա­նա­յի ընտ­րու­թեան եւ քա­հա­նա­յի յատ­կու­թիւն­նե­րու մա­սին երբ օ­րէնք­նե­րու եւ կա­նոն­նե­րու հա­մա­ձայն կը խօ­սինք, կա­րե­ւոր է նաեւ օ­րէնք­նե­րու եւ կա­նոն­նե­րու մեկ­նա­բա­նու­թեան հար­ցը։ Ար­դա­րեւ ո՛չ մէկ օ­րէնք եւ ոչ մէկ կա­նոն միայն տա­ռա­ցիօ­րէն մեկ­նա­բա­նել եւ կի­րար­կել կա­րե­լի չէ, այ­լա­պէս ա­նի­րա­ւու­թիւն­նե­րու եւ սխալ գոր­ծադ­րու­թիւն­նե­րու ա­ռիթ կը տրուի։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Այ­սօր կ՚ու­զենք խօ­սիլ «քա­հա­նա­յի ընտ­րու­թեան եւ յատ­կու­թիւն­ներ»ուն մա­սին՝ յե­նա­կէտ ու­նե­նա­լով բո­լո­րո­վին օ­րի­նա­կան տուեալ եւ տրա­մադ­րու­թիւն­նե­րը Հա­յոց Ե­կե­ղե­ցա­կան Ի­րա­ւուն­քին։