ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Ժամանակէ մը ի վեր էական նիւթ դարձած է Հայոց լեզուի պահպանման խնդիրը: Աւելի քան տասնեակ մը շեշտ կը դրուի լեզուի պահպանման, որովհետեւ աննշմար ձեւով կամաց կամաց մեր մայրենին կը փոխարինէ օտար լեզուներ (ինչ որ մեզ յառաջդիմած ըլլալու պատրանքը կու տայ) եւ կամաց կամաց կ՚անէանայ լեզուն:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Աւելի քան 300 տարիներ առաջ իշխանաւոր մը մօտենալով Խանին կ՚ըսէ. «սեւագլուխ մի անիծանէ զիս, եւ զքեզ հայհոյէ...»: Խանը ջղայնանլով կանչել կու տայ ամբաստանեալը ու կը հարցնէ. «մեք զի՞նչ չար արարաք` որ զմեզ հայհոյես»:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Առակները, առածներն ու ասոյթները մի՛շտ ալ հայելին եղած են ազգի մը. նոյնիսկ ո՛չ պաշտօնապէս տարածուած զրոյցներ ուղղակի կամ անուղղակի ձեւով երկրի վիճակն ու որպիսութիւնը կը փոխանցեն: Այդ զրոյցները ցոյց կու տան տուեալ ժամանակի իրավիճակը՝ ըլլայ դրական կամ ժխտական:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Այսօր ձեզի պիտի ծանօթացնեմ Մերի Կրէյսին, Աննա Մարիային, Տայանային, Ալեքսին, Քլարային, Անժելինային եւ շա՜տ շա՜տ ուրիշներու: Անունները կարդալով յանկարծ օտարազգի անձնաւորութիւններ չկարծէք. անոնք թոռներն են Մուշեղին, Աբգարին, Արամին, Արփիարին:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
1943 թուականին Պերլինի մէջ լոյս տեսնող «Ազատ Հայաստան» թերթը օգոստոսի իր թիւին մէջ կը հրատարակէ Հ. Բիւրակեանի «Հանդիպում հայրենի առաքեալի հետ...» յօդուածը, որուն մէջ կը գրէ հետեւեալ տողերը. «-Էդ ի՜նչ էք անում... գրո՜ւմ, հա գրո՛ւմ էք... Հայրենիքն ազատելու համար զէնք ու զրահ է հարկաւոր: Մատիտով թշնամու աչքը չե՛ս հանի...»։
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Առածները ժողովուրդի մը իմաստութեան եւ ապրած կեանքի հայելին է՝ նոյնինքն այդ ժողովուրդին ստեղծագործութիւնն ու ծնունդը: Անոնք շատ անգամ գրուած են ազգի մը իսկական դիմագիծը պարզելու՝ եւ յաճախ քննադատելու երեւոյթներ, որոնք երբեք սրբագրութեան չեն ենթարկուիր:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Աւելի քան դար մը առաջ ապրած հայ գրող եւ մտաւորական Գամառ Քաթիպա, գուցէ տեսնելով հայազգի անտարբեր մեծահարուստները, յանդուգն եւ խիզախ ձեւով կը յայտարարէր. «Թէ որ քո փողից հայ ազգին օգուտ չի կայ, թքել եմ քո՛ էլ, փողիդ էլ վրայ...»:
ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ
Պիտի ըսէք զուգադիպութի՞ւն... իսկ ես մի՛շտ պիտի կրկնեմ, որ մեր նախնիներու խօսքերը մարգարէացումն են մեր այսօրուան: Մարգարէացում են, որովհետեւ պատմութիւնը անպատճա՛ռ ինքզինք կը կրկնէ եւ, դժբախտաբար, այսօր մե՛նք կրկնութեանց ականատես կ՚ըլլանք:
ԳՐԻԳՈՐ Ա. ՔՀՆՅ. ՏԱՄԱՏԵԱՆ
Թաղի Մաքրուհեան վարժարանին մասին, նաեւ կրթական կեանքի մասին ալ ունեցած է իր դիտարկումները. դիտարկումներ՝ որոնք արտայայտուած են, որպէս քննադատութիւն։
ԳՐԻԳՈՐ Ա. ՔՀՆՅ. ՏԱՄԱՏԵԱՆ
Գ. Պըլտեան այս երկասիրութեան մասին կը գրէր, թէ «Եղիայի արձակը կը դեգերէր Պէշիկթաշի շուրջ։ Եղիա կը խօսէր օրուան հրատապ հարցերուն շուրջ, լեզուական հարց, կրթական հարց, եւ այլն» (Պըլտեան Գ., «Եղիա Տէմիրճիպաշեան անգործ», Յառաջ, Միտք եւ արուեստ, թ. 16.503, 7 Յունիս 1987, Փարիզ, էջ 1-3)։
