Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Կեանքը կրթութիւն է», ըսած է հեղինակաւոր կենսաբան մը։ Արդարեւ, կեանքը «ցաւի դպրոց» մըն է, որ կրնայ երկար ժամանակ տեւել եւ կամ կարճ, բայց անպայմա՛ն նիւթը ցաւ եւ վիշտ եղող դպրոց մը՝ կրթարան մը։ Ուստի կեանքը «կեա՛նք» ընողը ցաւեր եւ վիշտեր են, որոնք կը կրթեն, կը կատարելագործեն մարդը՝ որ ցաւերու եւ վիշտերու մէջ կը հասնի, կը հասուննայ, կը ձեւաւորուի։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդկային անձը մասնակից է աստուածային Հոգիին լոյսին եւ ուժին։ Իր բանականութեամբ, ան կարող է հասկնալ կարգ եւ կանոնը իրերուն՝ հաստատուած Արարիչին կողմէ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Յոռետեսութիւնը, որ ամէն բանի վերջը կամ հետեւանքը գէշ տեսնելու վատ սովորութիւն մը, յատկութիւն մըն է, ամէն մարզի մէջ կը քայքայէ մարդուս բարոյական կորովը, տրամադրութիւնը եւ անատակ կը դարձնէ զայն որեւէ ստեղծագործ աշխատանքի։ Յոռետեսութիւնը իր այս ազդեցութեամբ մարդս անշարժութեան կը մատնէ, աննպատակ եւ անիմաստ կ՚ընէ ամբողջ կեանքը։ Մէկ խօսքով, ամլութեան կը մատնէ մարդուս կեանքը եւ այս պատճառով, մարդ պէտք է ազատելու աշխատի յոռետեսութենէ, ինչ որ դիւրին գործ մը չէ…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Թէ՛ «բարի» եւ թէ՛ «արդար» ըլլալ կարելի՞ է։ Արդարեւ, երբեմն «բարի» ըլլալու համար կը զոհուի արդարութիւնը, եւ կամ փոխադարձաբար «արդար» ըլլալու համար կը զոհուի բարութիւնը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդ կարելի՞ է որ մոռնայ մէկը, որ իր կեանքը Աստուծոյ է նուիրած եւ Աստուծոյ ըսած. «Իմ կեանքս, կամքս, սիրտս, միտքս, հոգիս ամբողջութեամբ Քեզի կու տամ։ Իմ կողմէս ո՛չ մէկ պայման, ո՛չ մէկ -եթէ-։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Առաքինութիւն»ը սովորական եւ հաստատ տրամադրութիւնն է բարին գործելու։ Ան թոյլ կու տայ ո՛չ միայն կատարելու բարի արարքներ, այլ նաեւ տալու լաւագոյնը իր անձին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Եթէ կ՚ուզէք Աստուծոյ գեղեցկութիւնը տեսնել՝ լուսնին նայեցէք, եւ եթէ կ՚ուզէք Աստուծոյ զօրութիւնը, կարողութիւնը եւ փառքը տեսնել՝ արեւին նայեցէք»։ Այսպէս կ՚ըսեն Եբրայեցիներ աստուածային գեղեցկութիւնը եւ փառքը բացատրելու համար։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Աստուած Ի՛նքն է որ ստեղծեց «տեսանելի աշխարհ»ը իր ամբողջ ճոխութեամբ, զանազանութեամբ եւ ներդաշնակութեամբ։ Աստուածաշունչը Արարչին գործը խորհրդանշական կերպով կը ներկայացնէ իբրեւ «աստուածային վեցօրեայ աշխատանքի յաջողութիւն» մը՝ որ կը վերջանայ եօթներորդ օրուան «հանգիստ»ով։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Միշտ աղօթեցէ՛ք», կ՚ըսէ Պօղոս առաքեալ (Ա ԹԵՍ. Ե 17), եւ կը շարունակէ. «Միշտ եւ ամէն առիթով գոհութիւն մատուցէ՛ք Հօր Աստուծոյ, մեր Տիրոջ Յիսուս Քրիստոսի անունով» (ԵՓԵՍ. Ե 20)։ Այս մասին Եւագր Պոնտացի սապէս կ՚ըսէ. «Մեզի չէ՛ հրամայուած աշխատիլ, հսկել եւ յարատեւօրէն ծոմ պահել, մինչդեռ մեզի համար օրէ՛նք է անդադար աղօթել»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Բնութիւնը կարծես արտատպուած նկա՛ր մըն է մարդկային հոգիին մէջ։ Մարդն ալ իր հոգիին մէջ ունի լեռներ, լեռնագագաթներ, լեռնադաշտեր, ձորեր, հովիտներ, ծովեր, ծովակներ, լիճեր, ցամաքներ, փոթորիկներ, մրրիկներ, եղանակներ՝ գարուն, ամառ, աշուն ու ձմեռ, եւ այն ամէն ինչ որ կայ բնութեան մէջ… եւ այս իմաստով ահաւասիկ, մարդուս հոգին պատկերն է բնութեան, որոնք կը ներկայանան իւրաքանչիւր անհատի կեանքին մէջ որպէս «բնութի՛ւն»։