Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Բնութիւնը իր ճակատին վրայ կը գրէ ի՛նչ որ գրուած է «Պատուիրաններ»ու տախտակներուն վրայ. «Ես քու նախանձոտ Աստուածդ եմ որ կը հատուցանեմ հայրերուն անօրէնութիւնը որդւոց վրայ, մինչեւ անոնց երրորդ եւ չորրորդ ազգը՝ որ կ՚ատեն զիս, եւ կ՚ողորմիմ անոնց մինչեւ հազար ազգը որ կը սիրեն զիս եւ իմ պատուիրաններս կը պահեն»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Վերամուտ» երբ կ՚ըսուի, մարդուս մէջ ինքնաբերաբար կ՚արթննան յիշատակներ, աչքի կ՚երեւին դէմքեր, վերստին կ՚ապրուին պահեր, որոնք անջնելիօրէն տպաւորուած են միտքերու մէջ։ Արդարեւ վերամուտը կը խորհրդանշէ վերսկիզբ մը, կեանքի մը ապրումներու նոր սկզբնաւորութիւն մը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Աստուծոյ պատուիրանը կը դատապարտէ անկրօնութեան գլխաւոր մեղքերը՝ խօսքով կամ գործով Աստուած փորձելը, սրբապղծութիւնը եւ սիմոնականութիւնը։
Այս գլխաւոր մեղքերու կարգին «սիմոնականութիւն»ը յատուկ տեղ մը կը գրաւէ մանաւանդ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մեղքը յանցա՛նք մըն է ընդդէմ բանականութեան, ճշմարտութեան եւ ուղիղ խղճմտանքին, թերացում մըն է ճշմարիտ սիրոյն դէմ՝ Աստուծոյ եւ մերձաւորին հանդէպ, կարգ մը բարիքներուն էութեան թիւր փարումի մը հետեւանքով։ Արդարեւ, մեղքը կը վիրաւորէ մարդուն բնութիւնը եւ վնաս կը հասցնէ մարդկային համընկերութեան։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Կեանքի անողոք եւ անվերջ պայքարին մէջ յաղթական հանդիսանալու համար պայմա՛ն է ինքն իր ուժերուն վստահիլ, ինքզինք զօրաւոր զգալ եւ առանց վհատելու շարունակել պայքարիլ։ Արդարեւ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է ուժ, զօրութիւն եւ յարատեւութիւն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Արագամտութիւնը ձիրք մըն է, արժէքաւոր յատկութիւն մը, որ մարդս արագաշարժ կ՚ընէ որոշելու եւ իր որոշածը անմիջապէս գործադրելու, մտադրած նպատակին հասնելու։ Արագամտութեան ձիրքով օժտուած մէկը կրնայ իսկոյն ըմբռնել կացութիւնը եւ իր պահանջները եւ կտրուկ որոշում տալ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Իմացականութիւն» բառը իր մէջ կը բովանդակէ բանականութինւը՝ խելքը եւ միտքը, որոնք մարդ էակին էական յատկութիւններն են։ Մարդ իմացականութեան տէր՝ ապրող էակ մըն է. կը լսէ, լսածը հասկնալ կը ջանայ եւ ըստ այնմ իրեն «ընթացք» մը կ՚որոշէ, եւ կարծեմ «ազատ կամք»ին հիմը կը կազմէ իմացականութիւնը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Օրէնքը, իր ամենալայն իմաստով, կենցաղի կանոն մըն է, հրահանգուած՝ պատկան իշխանութեան կողմէ, հասարակաց բարիքին համար։ Բարոյական օրէնքը կ՚ենթադրէ բանական կարգը, որ Արարչին զօրութեան, իմաստութեան եւ բարութեան կողմէ հաստատուած է արարածներուն միջեւ անոնց բարիքին համար։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Իրապէս արուեստ մըն է քիչ խօսքով շա՜տ բան ըսել, ամփոփել իմաստ մը մի քանի բառերու մէջ։
Քիչ խօսքով շատ բան ըսելու հարցին մէջ՝ հասարակաց իմաստութիւնը առածներով միշտ լաւ օրինակներ տուած է։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Երբ պայմանադրականօրէն կ՚ըսենք. «Բնութիւնը գեղեցիկ է», ի՞նչ ըսել կ՚ուզենք։ Երկինքի կապո՞յտը, զանազան բոյսե՞րը, գետնին կանաչ խո՞տը, վերջապէս տարբաղադրեալ այն բազմաթիւ երեւոյթնե՞րը, որոնք իրարու խառնուելով կը յօրինեն այն, ինչ որ պայմանադրականօրէն կը կոչենք «բնական տեսարան» մը։