Հարթակ

ՆԱԶԱՐԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ

1127 տա­րի ա­ռաջ, 2 ­Փետ­րո­ւար 890 թը-ա­կա­նին, ­Փոքր ­Հայ­քի իր ժո­ղո­վուր­դին տուած ար­քա­յա­կան շրջայ­ցի մը ըն­թաց­քին, հի­ւան­դա­ցաւ եւ վախ­ճա­նե­ցաւ հա­յոց պատ­մու­թեան ար­ժա­նա­ւոր կեր­տիչ­նե­րէն՝ Բագ­րա­տու­նեաց ­Հարս­տու­թեան հիմ­նա­դիր թա­գա­ւոր Ա­շոտ Ա­ռա­ջին ­Բագ­րա­տու­նին։

ՆԱ­ՐԷ ԳԱ­ԼԵՄ­ՔԷ­ՐԵԱՆ

Այս գե­րա­րագ դա­րուն մէջ կա­րե­լի է շատ ա­րագ նոր լե­զու մը սոր­վիլ, բայց ա­տի­կա ար­դեօք որ­քա­նո՞վ կ՚ընդգր­կէ լե­զուի մը ամ­բող­ջա­կան տի­րա­պե­տու­մը: Լե­զուն գի­տու­թիւն մըն է եւ կը պա­հան­ջէ ա­կա­դե­մա­կան աշ­խա­տանք, բայց խօ­սակ­ցա­կան լե­զուն սոր­վի­լը նուազ գի­տա­կան է եւ կը պա­հան­ջէ կամք, ըն­թեր­ցում եւ վար­ժու­թիւն:

ՍԱԳՕ ԱՐԵԱՆ

Այն ժա­մե­րուն, երբ Հա­յաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Ե­դուարդ Նալ­պան­տեան «տա­րին ամ­փո­փող մամ­լոյ ա­սու­լիս» կու տար, Ատր­պէյ­ճա­նի բա­նա­կի ջո­կատ­ներ Ղա­րա­բա­ղի հիւ­սի­սա­յին սահ­ման­նե­րու (Թա­լիշ) ուղ­ղու­թեամբ ներ­թա­փանց­ման փորձ կը կա­տա­րէին: Ատր­պէյ­ճա­նա­կան ոտնձ­գու­թիւ­նը կը բա­խէր հայ­կա­կան սահ­մա­նա­պահ զօր­քե­րու հա­մա­պա­տաս­խան քայ­լե­րուն, ո­րոնց ար­դիւն­քով գրո­հող կող­մը ետ կը մղուէր, առ­նուազն տա­լով մէկ վի­րա­ւոր:

ՆԱՐԱԶԷԹ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ

4 ­Փետ­րո­ւա­րին կը նշենք ծնուն­դը ­Զա­պէլ Ե­սա­յեա­նի (­Յով­հան­նէ­սեան, 1878-1943-?), որ իր մնա­յուն եւ բարձ­րա­դիր պա­տո­ւան­դա­նը ու­նի հայ ժո­ղո­վուր­դի ազ­գա­յին յի­շո­ղու­թեան մէջ՝ իբ­րեւ ա­մենէն ա­ռինք­նող կեր­պար­նե­րէն մէ­կը գրո­ղի, մտա­ւո­րա­կա­նի եւ ազ­գա­յին գոր­ծի­չի վա­ւե­րա­կան վաս­տակ նո­ւա­ճած մե­ծա­նուն հայ կի­նե­րու փա­ղան­գին։

ՅԱԿՈԲ ՎԱՐԴԻՎԱՌԵԱՆ

«Պայ­քար» շա­բա­թա­թեր­թի (Նոր Շրջան) ա­ռա­ջին այս թի­ւով կը հրա­տա­րա­կենք ՌԱԿ պաշ­տօ­նա­թեր­թին ա­ռա­ջին խմբագ­րին՝ Ար­մե­նակ Ն. Նա­զա­րի կեն­սագ­րու­թիւ­նը: 1899 թուա­կա­նին Գա­րե­գին Չիթ­ճեան եւ Մխօ Շա­հէն Նիւ Եոր­քի մէջ կը հրա­տա­րա­կեն «Ձայն Հայ­րե­նեաց» ա­նու­նով թեր­թը, որ Հայ­կակ Է­կի­նեան փո­խան­ցած էր ի­րենց: Թեր­թը Նիւ Եոր­քէն կը փո­խադ­րուի Ուստր եւ ա­պա՝ Պոս­տոն, որ սկսած էր դառ­նալ ա­մե­րի­կա­հա­յու­թեան ա­ռաջ­նոր­դու­թիւն տուող կա­րե­ւոր օր­րա­նը:

ՄՈՎ­ՍԷՍ ԾԻ­ՐԱ­ՆԻ

Գե­ղան­կար­չա­կան բա­նաս­տեղ­ծա­կա­նու­թիւ­նը կ՚առըն­չուի ա­ւե­լի գու­նե­րանգ­նե­րու ու կեր­պե­րու, քան՝ բո­վան­դա­կու­թեան հետ: Ե­րաժշ­տա­կա­նու­թիւ­նը, ա­ռանց գու­նե­րանգ­նե­րու կշռոյ­թին, դժուար թէ կա­րո­ղա­նայ բա­ցա­յայ­տել կտա­ւի բա­նաս­տեղ­ծա­կան հէն­քը: Իսկ երփ­նե­րանգ բա­նաս­տեղ­ծա­կա­նու­թիւ­նը, ա­ռանց գու­նա­ծին լոյ­սի, կը դառ­նայ ինքնան­պա­տակ ու կը մնայ լու­սանց­քի վրայ:

Ա­ՆԻ ԲՐԴՈ­ՅԵԱՆ-ՂԱԶ­ԱՐԵԱՆ

Ե­րի­տա­սար­դը կը պրպտէ տան գզրոց­նե­րը, պրպտում­նե­րուն մի­ջո­ցին ա­մէն ինչ դուրս կը թա­փէ, ներք­նազ­գեստ­ներ, հա­գուե­լիք­ներ, թուղ­թեր կը լե­ցուին սե­նեա­կին ա­մէն կող­մը: Խառ­նաշ­փոթ վի­ճակ մը ու­նի ան: Ի՞նչ է փնտռա­ծը ար­դեօք: Ձեռ­քին մէջ դրա­մա­պա­նակ­ներ կան, մէ­կիկ-մէ­կիկ կը զննէ զա­նոնք, կը շրջէ ու կը թօ­թուէ, թե­րեւս կո­պեկ մը իյ­նայ, յոյ­սի նշոյ­լի մը պէս լու­սա­ւո­րէ զինք: Սա­կայն ի զուր, դրա­մա­պա­նակ­նե­րուն մէջ ոչ կո­պեկ­ներ կան, ոչ ալ թղթադ­րամ­ներ:

ՅԱ­ԿՈԲ ՄԱՐ­ՏԻ­ՐՈ­ՍԵԱՆ

Այս աշ­խար­հիկ կեան­քին մէջ ի՞նչն է կա­րե­լին եւ ի՞ն­չը՝ ոչ։ Ան­հա­սա­նե­լի, ան­գի­տա­կից, հա­րե­ւան կամ թշնա­մի սահ­ման­ներ թե­ւա­կո­խե­լու ի­րա­ւա­սու­թիւն­նե­րը ո­րո՞նք են որ կրնան ան­հա­տա­կան, ըն­տա­նե­կան կամ ըն­կե­րա­յին մար­զե­րու մէջ յայտ­նա­բե­րուիլ։ Թէ­կուզ ե­թէ հզօր ես միտ­քով, ֆի­զի­քա­պէս կամ նիւ­թով (ոչ բո­լո­րը միա­տեղ), այն ժա­մա­նակ թե­րեւս քե­զի կա­րե­լի թուի ա­մէն ա­րարք, ի­րենց պայ­ման­նե­րով եւ պա­րա­գա­նե­րով. եւ սա­կայն՝ ո՛չ միշտ։

Ս. ՄԱՀ­ՍԷ­ՐԷ­ՃԵԱՆ

Յա­րու­թիւն Թո­րո­սեան ա­նու­նը ան­մի­ջա­կա­նօ­րէն ա­րուես­տա­սէ­րը կը կամր­ջէ հայ­կա­կան ար­դի գե­ղան­կար­չու­թեան հետ: Լի­բա­նա­նէն մին­չեւ եւ­րո­պա­կան ոս­տան­ներ, Հա­յաս­տան եւ ով­կիա­նո­սէն ան­դին՝ Միա­ցեալ Նա­հանգ­ներ, ա­նոր հռչա­կը ան­ցեալ դա­րու ուշ 50-ա­կան տա­րի­նե­րէն սկսեալ տա­րա­ծուած է նկար­չու­թեան աշ­խար­հին մէջ, ոչ միայն ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան վաս­տա­կին շնոր­հիւ, այլ նաեւ իբ­րեւ ա­րուես­տի ու գե­ղան­կար­չու­թեան դա­սա­խօս-ա­րուես­տա­բան:

ՍԱԳՕ ԱՐԵԱՆ

Բա­ւա­կան ա­րագ, յա­ճախ անս­պա­սե­լի յայ­տա­րա­րու­թիւն­ներ կը հնչեն Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­կան թա­տե­րա­բե­մին վրայ: