Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Հաւատը կ՚իրագործէ բարիին յաղթութիւնը։ Ներքին եւ գիտակցական հաւատքը մեր զգալի փորձառութիւններէն շա՛տ աւելի խոր, փառաւորեալ Քրիստոսի կեանքին մէջ կ՚երկարէ իր արմատները։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Ի տարբերութիւն անցեալի պատկանող համոզումներուն, Խրիմեան Հայրիկ կը հաւատայ, որ տունը կառավարողը ո՛չ թէ տղամարդն է, այլ կինը. Խրիմեան այդ մէկը կը կոչէ «արհեստ». «կնոջ մեծ ու առանձին արհեստն է տան կառավարութիւն, իմաստուն տնտեսութիւն, եւ մայրական դաստիարակութիւն»:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Սուրբ Լեւոն Մեծ կ՚ըսէ. «Քրիստոնեա՛, ճանչցի՛ր քու արժանապատուութիւնդ։ Քանի որ հիմա մասնակից ես աստուածային Բնութեան, մի՛ վատասերիր վերադառնալով անցեալ կեանքիդ ստորնացումներուն։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Պէտք է մտածել, թէ ինչո՞ւ եւ ինչպէ՞ս կինը յայտնուած է այս վիճակին. ամէն երեւոյթ անպայմանօրէն իր պատճառն ու ենթահողը կ՚ունենայ եւ կնոջ ստրկութեան պարագան կը կարծենք հիմք ունի Աստուածաշունչը։

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Բնութեան հետ եւ բնութեան մէջ սկսիլ օրուան որքա՜ն օգտակար է եւ կազդուրիչ է մարդուս թէ՛ մարմնապէս եւ թէ՛ հոգեպէս։ Բնութիւնը, արդարեւ, ինքնին ոգեւորիչ է եւ սրտապնդիչ, քանի որ բնութեան մէջ աղօթքը շատ կանուխ կը սկսի, նոյնիսկ եկեղեցւոյ զանգակի ղօղանջէ առաջ, խորհրդաւոր լռութեան մէջ։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Անշուշտ, պատմութեան մէջ գոյութիւն ունին Անգլիոյ «Coverture»էն շատ աւելի վատ ու սարսափելի օրէնքներ. օրինակ՝ Հռոմէական հայրիշխանական օրէնքները, որոնք ո՛չ միայն կնոջ, այլ ընդհանուր մարդկային տեսակէտէն ունի շատ խոր ու վտանգաւոր բաժիններ, որոնք բարեբախտաբար ամբողջութեամբ գործադրութեան չեն դրուած: 

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Հաւատքը պարապ, ունայն ձեւ մըն է առանց գործի. քրիստոնեայի մը կեանքը պէտք է իր հաւատքին յատուկ ցոլացումը ըլլայ եւ բարի գործերով ծաղկի եւ պտղաբերի։ Ի՜նչ փոյթ, որ մարդ կ՚ըսէ, թէ հաւատք ունի, եթէ իր աղքատ եղբայրը, դրացին կամ մերձաւորը մերկ եւ անօթի կը թողու, եթէ իր բարեկամին, ընկերին վիշտերուն՝ տառապանքներուն համար մխիթարութեան արցունք մը չունի, եթէ հիւանդի մը անկողինին քովը նողկանք կը զգայ, եւ եթէ բոլոր գործերը անխիղճ շահախնդրութեան մը չափովը՝ իր անձնասիրութեանը կը ծառայեն։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Գերմանական առածին համաձայն՝ կնոջ պարտաւորութիւններէն մէկը «խոհանոց»ն է՝ տան պարտաւորութիւնները: Ի դէպ, ո՛չ միայն գերմանացիներուն, այլ հայերուն մօտ եւս վիճակը տարբեր չէ եղած. մեր մտաւորականներէն Եղիա Տէմիրճիպաշեան 1890 թուականին Օրթագիւղի երբեմնի Հռիփսիմեանց վարժարանին մրցանակաբաշխութեան հանդէսին արտասանած իր սրտի խօսքին մէջ կ՚ըսէ.- «Ես աղջկանց դպրոց մը մտած ատենս, է՛ն առաջին բանն, որ տեսնել կ՚ուզեմ հոն, ի՞նչ է, գուշակեցէք։

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Մարդ տեւապէս վերանորոգման, վերակառուցման, հոգեւոր զարթօնքի, արթնութեան եւ յաճախ ապաշխարութեան պահանջքը ունի։ Այս բոլորը իրականացնելու համար, մարդ նախ եւ առաջ ինքզինք ճանչնայ՝ ինք իր մէջ պէտք է բացայայտուի եւ զարգացնէ Աստուածայինը։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Ի տարբերութիւն այսօրուան, անցեալին կնոջ դերը թերագնահատուած էր. կինը դուրս էր ընտանեկան որոշումներէն. անոր ձայնն ու կարծիքը անտեսուած էր: Կինը հասարակական կեանքին մէջ մասնակցութիւն չունէր. անոր կատարածը գնահատուած չէր, որովհետեւ այդ բոլորը իր «պարտականութիւն»ներուն եւ «պարտաւորութիւն»ներուն մաս կը կազմէին: