Հոգե-մտաւոր

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Աշխարհի վրայ մարդոց բոլոր խօսքերուն հաւատալը ինչքանով խոհեմութիւն է չեմ գիտեր, սակայն կասկածէ վեր է մարդուն խօսքերն ու բառերը ինչքան ալ ստեն ու խաբեն, աչքերը չե՛ն կրնար ստել:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Ի՞նչ կը խորհիք սիրելի՜ բարեկամներ. «ծեր»ը եւ «տարիքոտ»ը տարբեր ըմբռնումներ չե՞ն։ Արդարեւ, տարիներու ընթացքը կասեցնել անկարելի է՝ բնութեան օրէնքին հակառա՛կ, բայց կարելի է ծերութեան արգելք ըլլալ:

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Յաճախ երբ կը կարդամ նախնիներու գրութիւնները, կը նկատեմ, որ անոնք ընդհանրապէս գրած են սիրոյ, հաւատքի, ապաշխարութեան, հայրենիքի եւ հայրենասիրութեան մասին։ Գրած են այս բոլորին մասին, որովհետեւ մարդոց մտահոգութիւնները ընդհանրապէս եղած են այդ բոլորը, սակայն մեր օրերուն մտահոգութիւնները ամբողջութեամբ ուրիշ են։

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Հարց պէտք է տալ, թէ կարդալը, ուսումը կը փոխէ՞ մարդուս նկարագիրը, բնաւորութիւնը։ Խնդրական է…։
Մարդ կրնայ կարդալ ու կարդալ, ուսանիլ եւ մինչեւ իսկ համալսարանէ մը ակադեմական աստիճան մը ընդունիլ եւ տակաւին «հին մարդ» մնալ։ Եւ «հին մարդ»ու գլուխով, յետադէմ եւ յետամնաց պտտիլ բոլորովին զուրկ որեւէ տաղանդէ եւ ստեղծագործական կարողութենէ։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Հայութեան մէջ կար սերունդ մը, որ իր հայրենասիրութենէն մղուած՝ համոզուած էր, թէ հայը չի՛ կրնար կորսուիլ, չի՛ կրնար տկարանալ եւ իր արժէքները մոռնալ, որովհետեւ պատմութեան ընթացքին այսքա՜ն արհաւիրք տեսած ժողովուրդ մը եթէ ցայսօր կ՚ապրի՝ ուրեմն կ՚ապրի մինչեւ աշխարհի վախճանը:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Համբերութեամբ եւ հանդուրժողութեամբ՝ «երկխօսութիւն»ը անհրաժեշտ է թէ՛ անհատներու, թէ՛ հաւաքականներու միջեւ, քանի որ մարդ, որպէս «բանաւոր արարած» խորհելու ե՛ւ խօսելու կարիքը ունի հասկցուելու եւ ինքզինք արտայայտելու համար։ Արդարեւ, մարդ ընկերային արարած մը ըլլալով, պարտաւո՛ր է ապրիլ հաւաքականութեան մէջ։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Կասկածէ վեր է որ աշխարհի վրայ գոյութիւն ունին հայ ժողովուրդէն աւելի հարուստ, ինչպէս նաեւ աղքատ ազգութիւններ, սակայն ի տարբերութիւն բոլորին հայը ունի տարբեր բնաւորութիւն մը՝ որ յատուկ է միայն իրեն. հայը կը սիրէ հարստացնել օտարը, սակայն տեսնել հայու մը սնանկութեան առաջնորդուիլը՝ եղբայրասիրութեան հականիշ օրինակ մը դառնալով:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Հայոց քրիստոնէութիւնը ընդունելու պատմութիւնը ցոյց կու տայ, որ այդ «վարդապետութիւն»ը համեմատաբար շատ հեշտ տարածուեցաւ Հայաստանի մէջ Դ. դարուն, սակայն եւ այնպէս եղան մաքառումներ, տարակարծութիւններու պատճառով հին եւ նոր գաղափարներու մէջ եւ վերջերն ալ բաւական ընդհարումներ տեղի ունեցան։

ՀՐԱՅՐ ՏԱՂԼԵԱՆ

Հաւանաբար աշխարհի մէջ գրուած ամենէն իմաստալից եւ գեղեցիկ խօսքը հետեւեալն է. «Աշխարհի մէջ առանց վիշտի մարդ չ՚ըլլար. մարդ եթէ վիշտ չունենայ, մա՛րդ չ՚ըլլար». վերջապէս բոլորս ալ տեղ մը համոզուած ենք, որ մարդկային է վիշտ ունենալը՝ առանց դասակարգի խտրականութեան:

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Հայ լեզուի մէջ «մահ» բառին ստուգաբանութիւնը, ինչպէս նախապէս ըսուած էր, կը կատարուի. «մարմին առանց հոգիի»՝ առաջին տառերը նկատի ունենալով «Մ», «Ա», «Հ»։