Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Լա­ւա­գոյն» բա­ռը ի­մաս­տա­ռատ բառ մըն է, ի­մաս­տա­լից, որ իր մէջ կը բո­վան­դա­կէ օգ­տա­կա­րը, յար­մա­րա­գոյ­նը, բա­րին եւ շատ մը ա­ռա­քի­նու­թիւն­ներ, ո­րոնց կը կա­րօ­տի մարդ՝ իր կա­տա­րե­լու­թեան ճամ­բուն վրայ։
Կայ նաեւ «զօ­րա­ւո­րա­գոյն»ը, եւ զօ­րա­ւո­րա­գոյ­նը միշտ «լա­ւա­գոյն»ը չէ, ընդ­հա­կա­ռա­կը, յա­ճախ «յո­ռե­գո՛յն»ը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ինչպէս աւելի առաջ անդրադարձած էինք, «ազատութիւն»ը իր ամենալայն իմաստով, կամքին եւ իմացականութեան մէջ արմատացած «կարողութիւն»ն է գործելու կամ չգործելու, ընելու այս կամ այն, եւ կամ չընելու, ինքնակամ վճռելու կատարելիք գործեր, կը նշանակէ։ Ուստի ինքնակամութեամբ իւրաքանչիւր ոք տէ՛ր է իր անձին։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Աստուած ունի արարչութեան ընդհանուր ծրագիր մը՝ որուն շնորհիւ կ՚իրականանայ Իր արարչագործութեան նպատակը։ Ծրագիր մը, ընդհանրապէս կ՚իրագործուի իր սահմաններուն մէջ, այսինքն ծրագրի մը գործադրութեան մէջ կարելի չ՚ըլլար ազատօրէն գործել եւ պէտք է շարժիլ ծրագրին սահմաններուն մէջ՝ նախատեսուած պայմաններու համաձայն։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Աստուածային Ամենազօրութիւնը ամենեւին կամայական չէ. «Աստուծոյ զօրութիւնը եւ էութիւնը, կամքը եւ իմացականութիւնը, իմաստութիւնը եւ արդարութիւնը նո՛յնն են, այնպէս որ կայ աստուածային զօրութեան մէջ, ըլլալու է Աստուծոյ արդար կամքին կամ Անոր իմաստուն իմացականութեանը մէջ», կ՚ըսէ Սուրբ Թովմաս Աքուինացի։
Մարդ, իր բանականութեամբ թէեւ կարող է դատել, թէ արարք մը յինքեան ծանր յանցա՛նք մըն է, սակայն պէտք է անձերու դատաստանը յանձնել Աստուծոյ արդարութեան եւ ողորմութեան։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Իմաստուններուն հետ քալողը իմաստուն կ՚ըլլայ, բայց անմիտներուն ընկերակցողը չար կ՚ըլլայ» (ԱՌԱԿ. ԺԳ 20)։
Առակախօսին այս խօսքը մեզի կը յիշեցնէ ժողովրդական այն առածը, որ կ՚ըսէ. «Ըսէ ընկերդ՝ ըսեմ թէ ո՛վ ես»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Ագահութիւն»ը՝ որ կը նշանակէ՝ դրամի չափազանց սէր, որուն հոմանիշն է. «արծաթասիրութիւն», մոլութիւն մըն է, որ ամէն չարութեան արմատն է, ինչպէս կ՚ըսէ Առաքեալը. «Որովհետեւ բոլոր չարիքներու արմատը դրամասիրութիւնն է…» (Ա ՏԻՄ. Զ 10)։ Ագահութիւնը սրտէն յառաջ կու գայ, եւ կը վնասէ թէ՛ ենթական եւ թէ իր շուրջինները։ Արդարեւ, ագահութիւնը ինքնախաբէութիւն է, քանի որ մարդ ինքզինք շահաւոր կը կարծէ, բայց շա՜տ բան կը կորսնցնէ անզգալաբար։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Երբ Աստուած Ադամը եւ Եւան օրհնեց եւ անոնց պատուիրեց որ երկիրը արդար սերունդով լեցնեն եւ երկրին տիրեն եւ ստորադաս կենդանի արարածներուն վրայ իշխանութիւն ունենան, այն ատեն Ան պատուէր չտուաւ որ «շաբաթ» եւ կամ հանգստեան օր մը պահեն։ Սատանային կատարած փորձութիւնը եւ Ադամի ու Եւայի մեղանչումը որեւէ կապ չունէին 24 ժամ տեւող «շաբաթ»ի օրէնք մը չպահուելուն հետ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Մարդոց կեանքին մէջ տարիները կը սահին եւ կ՚երթան. անցեալի դպրոցականներ, ուսանողներ ներկայիս զանազան ասպարէզներու տէր, դիրքերու եւ աստիճաններու տիրացած, պաշտօններ ստացած՝ գործնական կեանքի յորձանուտին մէջ կեանքի պայքարին մասնակիցները եղած են։ Տարիներ կ՚անցնին եւ կեանքեր կը փոխուին՝ ընտանիքի փոքրագոյն անդամը կը վերածուի նորակազմ ընտանիքի մը ամենէն տարեցը՝ իր նախկին դիրքը փոխանցելով նոր կրտսերագոյն անդամներու։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Ամիսներու նուիրապետական կարգին մէջ մայիսի դիրքը եզակա՛ն է։ Աննկարագրելին ինչպէ՜ս կարելի է նկարագրել. մայիսն է ի՛նչ որ չէ եւ ո՛չ մէկ ուրիշ ամիս, եւ չի կրնար ըլլալ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Անձնասիրութիւն». իր լայն առումով կը նշանակէ՝ ի՛ր անձին շահը միայն խորհիլ եւ միայն ի՛ր շահը նկատի առնել մինչեւ իսկ ուրիշի մը վնաս պատճառելով։ Անձնասիրութիւնը հաւաքական կեանքի մէջ մարդկային փոխյարաբերութիւններու վնաս պատճառող, մարդկային արժանապատուութիւնը վիրաւորող եւ մարդուս իրաւունքներուն եւ ազատութեան հակառակ  վիճակ մըն է։