Հոգե-մտաւոր

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Հպարտութի՞ւն թէ խոնարհութիւն, ո՞րն է որ մարդս կ՚ազնուացնէ իր փոխյարաբերութիւններուն մէջ։ Հպա՞րտը թէ խոնարհը յարգ եւ պատիւ կը վայելէ, կամ ըսենք, ո՞ր մէկը աւելի համակրանք կը ստեղծէ ընկերութեան մէջ։
Այն ինչ որ պէտք է ըլլայ, ինչպէս շատ մը հարցերու մէջ, գործնականութեան մէջ չի պատահիր ընդհանրապէս, եւ տեսլականին կամ գաղափարականին չի յարմարիր գործնականը։

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

«Խոկում» (=meditation), իր լայն առումով կը նշանակէ՝ խորհիլ, մտածել, որ կու գայ «խոկ» արմատէն, որ է մտածութիւն, խորհուրդ։ Արդարեւ, մարդկային մտաւոր եւ հոգեւոր կեանքին մէջ որքան կարեւոր, նոյնքան անհրաժեշտ տեղ մը կը գրաւէ խոկումը, որ ներհայեցողութեան կ՚առաջնորդէ մարդս, քանի որ ան որքան մարմնաւոր էակ մըն է, բայց նոյնքան ալ բանական, այսինքն «մտաւոր եւ հոգեւոր ներքին աշխարհ» մը ունի։

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Հայ միջնադարեան աստուածաբանական եւ իմաստասիրական մտքի սիւներէն մէկն է Սուրբ Գրիգոր Տաթեւացին։ Անոր հոգեւոր ժառանգութիւնը դարակազմիկ նշանակութիւն ունեցած է հայ աստուածաբանական եւ իմաստասիրական մտքի պատմութեան մէջ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Աշխարհի վրայ կա՞յ արդեօք հաշիւի մեքենայ մը, եւ կամ կարելի՞ է հնարել համակարգիչ մը՝ որ ծրագրուած ըլլայ հաշուելու կեանքին զուարթ եւ տրտմալից օրերը։ Ո՞վ գիտէ, թերեւս յառաջիկայ շրջաններուն այդ ալ կ՚իրականանայ եւ մարդիկ համակարգիչին դէմը՝ կը հաշուեն իրենց կեանքին ժպտուն եւ դժնդակ, դառն երեսները, թէ ո՞ր մէկը աւելի է…։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Նախանձը անշահ, անօգուտ զգացում մըն է, որ մարդս գերի կը դարձնէ ինքն իրեն։ Արդարեւ, նախանձէն ո՛չ շահ եւ ոչ ալ բարիք կրնայ ապահովել նախանձողը, քանի որ նախանձը միայն վնաս կը պատճառէ, ինչ որ ստո՛յգ է կեանքի փորձառութեամբ, վկայութիւններով, զանազան ապրումներով։ Կարելի չէ՛ որեւէ արդարացում, որեւէ պատճառաբանութիւն նկատել նախանձի մէջ եւ արդարացնել նախանձոտը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Սուրբ Գիրքը կամ Աստուածաշունչը կը բաղկանայ երկու մասերէ, որ են Հին եւ Նոր Կտակարանները։ «Կտակարան» բառը յունարէն «տիաթիքի» բառին թարգմանութիւնն է։ Այս յունարէն բառը կը նշանակէ «կարգադրութիւն», եւ յունարէն Նոր Կտակարանին մէջ գործածուած է, նախ՝ այն կարգադրութիւնը կամ պայմանը նշանակելու, զոր Աստուած մարդոց հետ ընել հաճեցաւ, եւ այս առմամբ նոյն բառը հայերէն թարգմանուած է «ուխտ»։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

«Մի՛ վախնար, միայն հաւատա՛ եւ աղջիկդ պիտի ապրի», (ՂՈՒԿ. Ը 50)։
Յիսուսի բազմաթիւ հրաշք-բժշկութիւններէն մին է նաեւ ժողովրդապետ Յայրոսի աղջկան բժշկութիւնը։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Գարեգին Եպիսկոպոս Խաչատուրեան, ապա Գարեգին Ա. Տրապիզոնցի Խաչատուրեան (1951-1961), «Շողակաթումներ-1925» գիրքին մէջ հրատարակուած «Կինը եւ մայրը» քարոզ-յօդուածին մէջ կ՚ըսէ. «Փոքրիկ շեղում մը։ Ի՞նչ է կին-մարդը համեմատութեամբ այր-մարդուն», եւ կը շարունակէ. «թերեւս չիկայ աւելի ճշգրիտ ու խորհրդապաշտիկ ըմբռնում մը քան այն՝ զոր Աստուածաշունչը կը պատկերացնէ ստեղծագործութեան պատմութեան առաջին էջին մէջ իսկ։

ՄԱՇՏՈՑ ՔԱՀԱՆԱՅ ԳԱԼՓԱՔՃԵԱՆ

Մարդկային փոխյարաբերութիւններու մէջ կարեւոր է եւ նո՛յնքան դժուար՝ մարդ ճանչնալը։ Եւ երբ «մարդ ճանչնալ» կ՚ըսենք, այս կը նշանակէ մարդուն ներաշխարհին մասին յստակ տեղեկութիւններ ունենալ եւ ո՛չ թէ պարզապէս ծանօթանալ անոր հետ։

ՄԱՇ­ՏՈՑ ՔԱ­ՀԱ­ՆԱՅ ԳԱԼ­ՓԱՔ­ՃԵԱՆ

Սա անուրանալի ճշմարտութիւն մըն է, թէ մարդոց միջեւ որքան հաւասարութիւն, նոյնքան եւ աւելի, տարբերութիւններ կը գտնուին։ Իսկութեան մէջ հաւասարութեան կարեւորութիւնը եւ արժէքը կը յայտնուի այդ տարբերութիւններու շնորհիւ։